Barış İçin Şarkılar-1 (Fransızca)

Ercan Jan Aktaş

07.03.2020 - 21:05 Yayınlanma

Şiddet, çatışma, ölüm ve öldürmek üzerine erkeklerin, devletleri yönetenlerin bu kadar ahkam kestikleri bir zamanda barışa dair konuşmak gittikçe zorlaşabiliyor.

Hatta birileri çıkıp “savaşa hayır” demeyi bile yasaklayabiliyor.

Bütün bu savaş ve şiddet ikliminde kaçarak yaşamak için yollara dökülen insanların cansız bedenleri “sınır” boylarında, sahillerde fotoğraf karelerine birer rakam olarak düşerken, insanlık olarak nefessiz kaldığımız anlar oluyor.

Ben de böylesi zamanlarda bazen başka şeyler yapmanın hepimize iyi geleceğini düşünüyorum. Bu paylaşacağım müzikler de böyle bir çaba sonucu bir araya geldi. Her dilde savaşa ve şiddete hayır diyen müzikler ile zamana direnmek diyorum ben buna.

Dört dilde bunu yapacağım; Fransızca, Türkçe, İngilizve ve Kürtçe parçalar olacak bunlar. Benim az biraz hakim olduğum diller olduğu için dört ile sınırlı kaldım, okuyuculardan başka dillerde destek gelirse elbette bunu sevgi ile kabul eder ve bu köşede paylaşırım…

Eskilerden yakın zamana doğru beşer parça seçeceğim, orjinal dillerden ve Türkçe çevirisi ile sözlerini de paylaşacağım.

İlk 5’lik Fransızca’dan;

1) İlk parça 1954 tarihli ve Boris Vian’dan: Le déserteur/“kaçak” – asker kaçağı-

Çok net savaş karşıtı bir parçadır. Boris Vian bu şiiri Cezayir Kurtuluş Savaşı'nda ölenleri anarak yazar.

Parçanın fransızca sözleri:

Monsieur le Président Je vous fais une lettre Que vous lirez peut-être Si vous avez le temps Je viens de recevoir Mes papiers militaires Pour partir à la guerre Avant mercredi soir Monsieur le Président Je ne veux pas la faire Je ne suis pas sur terre Pour tuer des pauvres gens C'est pas pour vous fâcher Il faut que je vous dise Ma décision est prise Je m'en vais déserter Depuis que je suis né J'ai vu mourir mon père J'ai vu partir mes frères Et pleurer mes enfants Ma mère a tant souffert Elle est dedans sa tombe Et se moque des bombes Et se moque des vers Quand j'étais prisonnier On m'a volé ma femme On m'a volé mon âme Et tout mon cher passé Demain de bon matin Je fermerai ma porte Au nez des années mortes J'irai sur les chemins Je mendierai ma vie Sur les routes de France De Bretagne en Provence Et je dirai aux gens: Refusez d'obéir Refusez de la faire N'allez pas à la guerre Refusez de partir S'il faut donner son sang Allez donner le vôtre Vous êtes bon apôtre Monsieur le Président Si vous me poursuivez Prévenez vos gendarmes Que je n'aurai pas d'armes Et qu'ils pourront tirer

Parçanın Türkçe sözleri:

Efendi misiniz, kodaman mısınız ne, bir mektup yazıyorum size, bilmem vaktiniz var mı okumaya bu mektubu. Az önce verdiler elime askerlik kâğıtlarımı, savaşa çağırıyorlar beni, diyorlar yola çık en geç çarşamba akşamı. Efendi misiniz, kodaman mısınız ne, dövüşmeye hiç istek yok içimde, insancıkları öldürmeye gelmedim ben, gelmedim ben bu yeryüzüne. Sizi kandırmak değil niyetim, ama söylemeden de edemem, savaş ahmakların işi, hem insanlar ondan hanidir bıktı. Doğduğum günden bu yana ölen çok babalar gördüm, gidip dönmeyen kardeşler gördüm, çocuklar gördüm iki gözü iki çeşme. Ya analar ne çekti, ya analar, bir yanda işi tıkırında bir avuç insan bolluk içinde rahat yaşar, bir yanda ölüm, çamur, kan. İnsanlar tıkılmış dört duvar içine, çalınmış neleri var neleri yok, karıları, eski güzel günleri bütün. Gün doğar doğmaz yarın kapatacağım şırak diye kapımı ölmüş yılların suratına, alıp başımı yollara düşeceğim. Aşacağım karaları, denizleri, ne Avrupa'sı kalacak, ne Amerika'sı, ne Asya'sı, dilene dilene hayatımı şunu diyeceğim insanlara: Üstünüzden atın yoksulluğu, durmayın bakın yaşamaya, hepimiz kardeşiz, kardeşiz, kardeş, ey insanlar, ey insanlar, ey. İllâki kan dökmek mi gerek, gidin dökün kendi kanınızı, size söylüyorum bunu da, efendi misiniz, kodaman mısınız ne. Adam korsunuz arkama belki de, unutmayın jandarmalara demeye: üzerimde ne bıçak var, ne tabanca korkmadan ateş etsinler bana, korkmadan ateş etsinler bana.

Boris Vian; (1920 – 1959) Fransız yazar, şair, müzisyen, şarkıcı, gazeteci, senarist, oyuncu, eleştirmen, çevirmen ve maden mühendisi. Daha çok yazdığı roman ve tiyatro oyunları ile tanınır.

2) İkinci parça Enrico Macias imzalı, Enfants de tous pays/“tüm ülkelerin çocukları” 1963 tarihli.

Parçanın Fransızca sözleri:

Enfants de tout pays Tendez vos mains meurtries Semez l'amour Et puis donnez la vie Enfants de tout pays Et de toutes couleurs Vous avez dans le coeur Notre bonheur C'est dans vos mains Que demain Notre terre Sera confiée Pour sortir de la nuit Et notre espoir De revoir la lumière Est dans vos yeux Qui s'éveillent à la vie Séchez vos larmes Jetez vos armes Faites du monde Un paradis Enfants de tout pays Tendez vos mains meurtries Semez l'amour Et puis donnez la vie Enfants de tout pays Et de toutes couleurs Vous avez dans le coeur Notre bonheur Il faut penser Au passé De nos pères Et aux promesses Qu'ils n'ont jamais tenues La vérité C'est d'aimer Sans frontières Et de donner Chaque jour un peu plus Car la sagesse Et la richesse N'ont qu'une adresse Le paradis Enfants de tout pays Tendez vos mains meurtries Semez l'amour Et puis donnez la vie Enfants de tout pays Et de toutes couleurs Vous avez dans le coeur Notre bonheur Et puis le jour Où l'amour Sur la terre Deviendra roi Vous pourrez vous reposer Lorsque la joie Couvrira Nos prières Vous aurez droit A votre éternité Et tous les rires De votre empire Feront du monde Un paradis Enfants de tout pays Tendez vos mains meurtries Semez l'amour Et puis donnez la vie Enfants de tout pays Et de toutes couleurs Vous avez dans le coeur Notre bonheur

Parçanın Türkçe sözleri:

bütün ülkelerin çocukları

yaralı ellerinizi kaldırın

sevgi ekin

ve sonra yaşam verin

bütün ülkelerin çocukları

ve bütün renklerin

yüreklerinizde

mutluluğumuz

yarın dünyamızın karanlıktan çıkması için

sizin ellerinize güveneceğiz

ve yeniden ışık görme umudumuz

yaşama açılan gözlerinizdedir

gözyaşlarınızı silin, silahlarınızı atın

dünyayı bir cennete çevirin

atalarımızın geçmişini düşünmek gerek

ve asla tutmadıkları sözlerini

gerçek sınırsızca sevmektir

ve her gün biraz daha fazlasını vermek

çünkü aklın ve zenginliğin

tek adresi vardır: cennet

ve yeryüzünde sevgi egemen olduğunda

dinlenebileceksin

dualarımız sevinçle kaplandığında

sonsuzluk hakkın olacak

ve senin hükümdarlığının her gülüşü

dünyayı bir cennete çevirecek

Enrico Macias (1938) Cezayir kökenli yahudi Fransız şarkıcı. İsrail'e olan sevgisi, desteği ile bilinen Enrico Macias, 14 Şubat 2007'de Fransa'daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sağcı Nicolas Sarkozy'yi desteklediğini açıklamıştır. Genel olarak sol görüşlü olarak bilinen şarkıcı, bu desteğinin nedeni olarak sosyalist aday Ségolène Royal'in İsrail ile Hizbullah'ı eşit düzeyde görmesi olarak açıklamıştır.

3) Üçüncü parça Hiroshima 1972, Georges Moustaki imzalı.

Parçanın Fransızca sözleri:

Par la colombe et l'olivier, Par la détresse du prisonnier, Par l'enfant qui n'y est pour rien, Peut-être viendra-t-elle demain. Avec les mots de tous les jours, Avec les gestes de l'amour, Avec la peur, avec la faim, Peut-être viendra-t-elle demain. Par tous ceux qui sont déjà morts, Par tous ceux qui vivent encore, Par ceux qui voudraient vivre enfin, Peut-être viendra-t-elle demain. Avec les faibles, avec les forts, Avec tous ceux qui sont d'accord, Ne seraient-ils que quelques-uns, Peut-être viendra-t-elle demain . Par tous les rêves piétinés, Par l'espérance abandonnée, À Hiroshima, ou plus loin, Peut-être viendra-t-elle demain, La Paix !

Parçanın Türkçe sözleri:

Güvercine ve zeytin ağacına,

Mahkumun sıkıntısıyla,

Onunla hiçbir ilgisi olmayan çocuk tarafından,

Belki yarın gelir.

Günlük kelimelerle,

Aşk jestleri ile,

Korku ile, açlık ile ,

Belki yarın gelir.

Zaten ölmüş olan herkes tarafından,

Hala yaşayan herkes tarafından,

Sonunda yaşamak isteyenler tarafından,

Belki yarın gelir.

Zayıf olan, güçlü olan,

Kabul eden herkesle,

Sadece birkaç tane olur mu,

Belki yarın gelir

Tüm rüyalar ayaklar altına,

Terk edilmiş Umut tarafından,

Hiroşima'da veya daha fazla,

Belki yarın gelir,

Barış !

Georges Moustaki (1934 – 2013) Yunan asıllı Fransız şarkıcı. 3 Mayıs 1934'te Mısır'da yaşayan Yunan bir Yahudi ailenin oğlu olarak dünyaya gelen Moustaki 300'den fazla ölümsüz esere imza atar. Yaşamını romantik ve solcu olarak tamamlayan Georges, 2012 Fransa Cumhurbaşkanı seçimleri'nde işçi aday Philippe Poutou’yu destekledi. Eski türkçe plaklardan sesinden, tınısından çok eser görmektir.

4) Dördüncü çalışma Jean Ferrat’dan La paix sur terre/Yeryüzünde barış

Parçanın Fransızca sözleri:

Nous ne voulons plus de guerre
Nous ne voulons plus de sang
Halte aux armes nucléaires
Halte à la course au néant

Devant tous les peuples frères
Qui s'en porteront garants
Déclarons la paix sur terre
Unilatéralement

La force de la France c'est l'esprit des lumières
Cette petite flamme au cœur du monde entier
Qui éclaire toujours les peuples en colère
En quête de justice et de la liberté
Nous ne voulons plus de guerre
Nous ne voulons plus de sang
Halte aux armes nucléaires
Halte à la course au néant
Devant tous les peuples frères
Qui s'en porteront garants
Déclarons la paix sur terre
Unilatéralement

Parce qu'ils ont un jour atteint l'Universel
Dans ce qu'ils ont écrit, cherché, sculpté ou peint
La force de la France c'est Cézanne et Ravel
C'est Voltaire et Pasteur, c'est Verlaine et Rodin

Nous ne voulons plus de guerre
Nous ne voulons plus de sang
Halte aux armes nucléaires
Halte à la course au néant
Devant tous les peuples frères
Qui s'en porteront garants
Déclarons la paix sur terre
Unilatéralement

La force de la France elle est dans ses poètes
Qui taillent l'avenir au mois de mai des mots
Couvrez leurs yeux de cendre, tranchez leur gorge ouverte
Vous n'étoufferez pas le chant du renouveau
Nous ne voulons plus de guerre
Nous ne voulons plus de sang
Halte aux armes nucléaires
Halte à la course au néant
Devant tous les peuples frères
Qui s'en porteront garants
Déclarons la paix sur terre
Unilatéralement

La force de la France elle sera immense
Défiant à jamais et l'espace et le temps
Le jour où j'entendrai reprendre ma romance
Dans la réalité de la foule chantant

Nous ne voulons plus de guerre
Nous ne voulons plus de sang
Halte aux armes nucléaires
Halte à la course au néant
Devant tous les peuples frères
Qui s'en porteront garants
Déclarons la paix sur terre
Unilatéralement

Parçanın Türkçe sözleri:

Artık savaş istemiyoruz

Daha fazla kan istemiyoruz.

Nükleer silahları durdurun

Hiçlik yarışı durdurmak

Tüm kardeş halklardan önce

Kim bunun için kefil olacak

Yeryüzünde barış beyanları

Tek taraflı

Fransa'nın gücü aydınlanma ruhudur

Tüm dünyanın kalbinde bu küçük alev

Kim her zaman kızgın insanları aydınlatır

Adalet ve özgürlük arayışı içinde

Artık savaş istemiyoruz

Daha fazla kan istemiyoruz.

Nükleer silahları durdurun

Hiçlik yarışı durdurmak

Tüm kardeş halklardan önce

Kim bunun için kefil olacak

Yeryüzünde barış beyanları

Tek taraflı

Çünkü bir zamanlar üniversiteye ulaştılar

Yazdıkları, aranan, oyulmuş veya boyalı

Fransa'nın gücü Cezanne ve Ravel

Voltaire ve Pasteur, Verlaine ve Rodin

Artık savaş istemiyoruz

Daha fazla kan istemiyoruz.

Nükleer silahları durdurun

Hiçlik yarışı durdurmak

Tüm kardeş halklardan önce

Kim bunun için kefil olacak

Yeryüzünde barış beyanları

Tek taraflı

Fransa'nın gücü şairlerinde

Mayıs ayında geleceği bölmek kelimeler

Gözlerini külle örtün, boğazlarını açık dilimleyin

Sen yenileme şarkı sürpriz olmaz

Artık savaş istemiyoruz

Daha fazla kan istemiyoruz.

Nükleer silahları durdurun

Hiçlik yarışı durdurmak

Tüm kardeş halklardan önce

Kim bunun için kefil olacak

Yeryüzünde barış beyanları

Tek taraflı

Fransa'nın gücü muazzam olacak

Meydan sonsuza ve Uzay ve zaman

Benim romantizm özgeçmiş duymak gün

Kalabalığın gerçekte şarkı

Artık savaş istemiyoruz

Daha fazla kan istemiyoruz.

Nükleer silahları durdurun

Hiçlik yarışı durdurmak

Tüm kardeş halklardan önce

Kim bunun için kefil olacak

Yeryüzünde barış beyanları

Tek taraflı

Jean Ferrat (1930 – 2010), Fransız yahudi şarkıcı, şarkı sözü yazarı, şair. Rus kökenli olan babasıyla birlikte ıı. Dünya savaşı sırasında auschwıtz kampına götürülür. Babası burada yaşamını yitirirken, kendisi komünist direnişçiler tarafından kurtarılır. 200'den fazla şarkının söz yazarı ve bestecisi olan sanatçı, ölene kadar sol görüşü savundu.

5) Michel Rivard tarafından “parlant de la paix”/Barıştan konuşurken

Parçanın Fransızca sözleri:

C'est un matin de printemps
Je suis seul chez moi
J'essaye d'écrire
Comme il se doit
Quelque chose de grand
Quelque chose de savant
Sur la paix justement
Je cherche une image
Un symbole, une phrase
Une idée géniale
Qui servirait de base
À un texte géant
Alors voilà, je suis là
Et j'attends
J'attends!

Soudain de la rue
Monte une rumeur sauvage
Le vacarme confus
D'une querelle de ménage
Un homme, une femme
Sur le trottoir d'en face
Se pitchent des chars
De bêtises en pleine face
C'est pas dans ma nature
De jouer les voyeurs
Mais vu la température
Et puis y est d'bonne heure
Je tends l'oreille
J'attrape quelques mots
Que je vous rapporte illico

Sacre-moi la paix
Fiche-moi la paix, elle répond
Fous-moi la paix
Ensemble, câlisse-moi la paix
(Ouh, c'est laid, c'est laid)

Quelle…

Parçanın Türkçe sözleri:

Bir bahar sabahı var

Evde tek başımayım

Yazmaya çalışıyorum

Tam olması gerektiği gibi

Büyük bir şey

Zekice bir şey

Barış üzerine

Bir görüntü arıyorum

Bir sembol, bir ifade