Türkiye'nin bir süredir gündeminde olan başkanlık sistemi ve referandum tartışmaları devam ederken, başkanlık sistemi ile yönetilen ülkelerin örnek gösterilmesi de referandum kampanyaları arasında yer alıyor. ''Başkanlık sistemi ve parlamenter sistem ile yönetilen ülkelerde LGBTİ'lerin yeri nedir?'' sorusuna cevaben yapmış olduğum araştırmayı sizlerle paylaşmak istiyorum.
Başkanlık sistemi ile yönetilen kaç ülke var? Hangi ülkeler? (1)
Tam başkanlık sistemi ile yönetilen 42 ülke var. Bunlar; Afganistan, Angola, Arjantin, Benin, Bolivya, Brezilya, Burundi, Şili, Kolombiya, Komorlar, Kongo Cumhuriyeti, Kosta Rika, Kıbrıs Cumhuriyeti, Dominik Cumhuriyeti, Ekvador, El Salvador, Gambiya, Gana, Guatemala, Honduras, Endonezya, İran, Liberya, Malavi, Maldivler, Meksika, Myanmar, Nikaragua, Nijerya, Palau, Panama, Paraguay, Filipinler, Seyşeller, Sierra Leone, Güney Sudan, Sudan, Surinam, ABD, Uruguay, Venezuela, Zambiya
Parlamenter sistem ile yönetilen kaç ülke var? Hangi ülkeler? (1)
Aralarında Avusturya, Almanya, Yunanistan, İtalya gibi ülkelerin de olduğu parlamenter Cumhuriyet ile yönetilen 47 ülke bulunurken, doğrudan demokrasi- parlamenter demokrasi sistemi ile yönetilen tek ülke İşviçre'dir.
Bununla birlikte Avusturalya, Belçika, Kanada ve Hollanda gibi ülkelerin de bulunduğu 29 ülke parlamenter monarşi ile yönetilmektedir.
Yönetim sistemlerine göre LGBT'ler hangi ülkelerde hak sahibi? (2)
Başkanlık Sistemi ile yönetilen 28 ülkede LGBT'ler ya cezalandırılıyor ya da hakları yok sayılıyor. Arjantin, ABD, Brezilya, Kolombiya, Uruguay'ın olduğu başkanlık sistemi ile yönetilen 5 ülkede LGBT'ler eşit anayasal haklara sahip.
Bunun yanı sıra Bolivya, Şili, Kıbrıs cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Ekvador, El Salvador, Meksika, Filipinler ve Venuzuella gibi ülkelerde ise LGBT'ler bazı anayasal haklara sahip.
Parlamenter Cumhuriyet Sistemi ile yönetilen Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Finlandiya, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İzlanda, İrlanda, İsrail, İtalya, Malta ve Slovenya'da LGBT'ler eşit eşit anayasal haklara sahip iken; Arnavutluk, Bosna Hersek, Bulgaristan, Doğu Timor, Letonya, Litvanya, Moldova, Karadağ, Nepal, Polonya, San Marino, Sırbistan, Slovakya'da LGBT'ler kısmen eşit anayasal haklara sahiptir. Ayrıca bu ülkeler, LGBT hakları kazanımı konusunda değişime daha yakın ülkeler olduğu görülüyor.
Parlamenter Cumhuriyet Sistemi ile yönetilen ülkerin 21'inde LGBT hakları ya yok sayılıyor ya da LGBT'ler cezalandırılıyor. LGBT haklarının tanınmadığı ülkeler arasında Türkiye Cumhuriyeti de yer alırken, LGBT'lerin cezalandırıldığı Parlamenter Cumhuriyet Sistemi ile yönetilen ülkelerin çoğunluğunu müslüman ülkeler oluşturuyor.
Parlamenter Demokrasi Sistemi ile yönetilen İsviçre'de LGBT'ler eşit anayasal haklara sahip.
Parlamenter Monarşi Sistemi ile yönetilen Andorra, Avustralya, Belçika, Kanada, Danimarka, Lüksemburg, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Birleşik Krallık, İspanya ve İsveç de LGBT'ler eşit anayasal haklara sahip.
Japonya ve Tayland'da LGBT'ler kısmen eşit anayasal haklara sahip iken, parlamenter Monarşi sistemi ile yönetilen 15 ülkede LGBT hakları ya tanınmıyor ya da cezalandırılıyor. Bu ülkerin çoğunluğunu ise küçük Asya, Karayipler ve Okyanusya ülkeleri oluşturuyor.
Buna göre parlamenter sistem ile yönetilen ülkeler de demokrasi ve özgürlük anlayışı yasal karşılığını daha kapsamlıbulurken, başkanlık sistemi ile yönetilen ülkelerde ABD dışında hiçbir ülkede bu anlayışın anayasal karşılığı olmadığınıgörüyoruz. (3)
Ülkelerin yönetim biçimini de göz önüne alırsak, Türkiye Cumhuriyeti'nde başkanlık sisteminin -CumhurbaşkanlığıSistemi- yürürlüğe girmesiyle birlikte devlet başkanının kendisine verilen yetkileri kullanarak LGBT'leri cezalandıracak ya da LGBT aktivizmi yasaklayacak bir yasa çıkarmasımümkündür. LGBT'lerin anayasal haklarının daha kapsamlıolduğu ülkeleri baz alırsak Türkiye'deki LGBT'ler için en demokratik yönetim biçiminin parlamenter sistem olduğunu söyleyebiliriz.
_________________________
1 https://tr.wikipedia.org/wiki/Y%C3%B6netim_bi%C3%A7imlerine_g%C3%B6re_%C3%BClkeler_listesi
2 https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%9Clkelerine_g%C3%B6re_LGBT_haklar%C4%B1
