Plastik kalıp çelikleri, her türlü plastik malzemenin türlü yöntemlerle biçimlendirilmesinde kullanılan takım çelikleridir. Aşındırıcı plastiklere karşı dayanıklıdır. Plastik kalıp çelikleri, yüksek baskı adedi ve yüksek parlatılabilirlik olanağı sunan alaşımlı takım çelik grubudur.
Kalıp çelikleri genellikle plastiklerin enjeksiyon, ekstrüzyon, şişirme ve presleme yöntemleriyle biçimlendirilmesinde tercih edilir. Plastik kalıp çelikleri günümüz imalat ve kalıp sektöründe yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Otomotiv yan sanayi başta olmak üzere beyaz eşya, dayanıklı ev aletleri sektörü, inşaat ve elektrik-elektronik alanlarında yaygın biçimde yer almaktadır.
DIN normlarına göre bazı plastik kalıp çeşitleri;
1.2083_X40Cr14
1.2311_40CrMnMo7
1.2312_40CrMnMoS8-6
1.2316_X38CrMo16
1.2738_40CrMnNiMo8-6-4
Plastik Kalıp Çeliklerinin Özellikleri
Plastik kalıp çelik takımlarında karbon oranı ve diğer alaşım elementleri miktarı, diğer takım çeliklerine oranla daha düşük seviyededir. Kullanılan plastik malzemenin çeşidine göre kalıp çelikleri çeşitli etkilere maruz kalmaktadır. Bundan dolayı, biçimlendirilen plastik malzemeye uygun plastik kalıp çelik kullanılmaktadır.
Termoplastik maddeler şekil değiştirme özelliğine sahiptir. Isıtıldığı zaman şekillendirilir ve kimyasal özelliğini korur. Soğutulduktan sonra öğütülerek tekrar hammadde olarak yararlanılabilir. Termoplastik maddelerin bazıları plastik kalıba karşı aşındırıcı ve tahrip edici etki yapabilir. Bu nedenle, termoplastik malzemelerin biçimlendirilmesinde aşınma dayanımı yüksek olan plastik kalıp çeliği tercih edilmektedir.
Termoset plastikler ise ısıtıldığında sertleşen ve bu halini koruyan malzemelerdir. Termoset plastik ısıtıldığında kimyasal değişim geçirir ve tekrar kullanımı mümkün değildir. Termoset plastiklerin biçimlendirilmesinde kullanılan plastik kalıp çeliğinin sertliğinin ve korozyon dayanımın yüksek olması gerekir.
Plastik kalıp çeliklerinden beklenen özellikler;
Temiz ve homojen mikro yapı
Kolay işlenebilirlik (ön sertleştirilmiş malzemeler dahil)
Yüksek aşınma dayanımı
Çalışma esnasında plastik hammaddenin yüksek basıncına dayanım
Yüksek parlatılabilirlik
Yüksek korozyon direnci
Plastik kalıp çelikleri genellikle ön sertleştirilmiş olarak tercih edilmektedir. Normal şartlar altında plastik takım çeliklerinde teslim sertliği 190-250HB aralığında iken, ön sertleştirilmiş kalıp çeliklerinde ise sertlik 400HB’ye kadar çıkabilmektedir. Bunun nedeni, ısıl işlem sonrasında oluşabilecek boyutsal değişimin önüne geçebilmektir. Ön sertleştirilmiş plastik kalıp çelikleri işlendikten sonra tekrar ısıl işleme gerek olmadan kullanılabilirler.
