Irak Şam İslam Devleti (IŞİD)’in Irak’taki etkinliğini arttırması Kürtlerin her geçen gün daha da önemli bir rol alabileceklerine ilişkin yorumları arttırdı. Alman Deutsche Welle (DW) radyosu, Irak Federal Kürdistanı’nın IŞİD krizi sonrası oluşabilecek bağımsızlık şansı ve bunun önündeki engelleri içeren bir haber yayınladı.
Deutsche Welle’nin görüştüğü Kürt yetkililer ve yabancı uzmanlara göre, Kürdistan’ın Bağdat bütçesinden aldığı payın kesilmesi nedeniyle tek umudu Türkiye üzerinden yaptığı petrol ihracatı. Bu da Federal Kürdistan’ı daha fazla Türkiye’ye bağımlı hale getiriyor.
Haberde, Kürt gazeteci Hiwa Osman’ın görüşlerine de yer verilerek, Federal Kürdistan’ın bağımsızlığının sadece Kerkük’ü ele geçirmekle olmayacağı ve bölgesel aktörlerin dikkate alınacağı da kaydedildi.
KÜRDİSTAN'DAKİ İSTİKRAR..
Deutsche Welle haberinde şöyle denildi: “Irak’ın bazı bölgeleri kaos içinde yüzerken, kuzeydeki özerk Kürt bölgeleri ‘sakin vahalar” olarak duruyorlar. Kürt güçleri Kerkük’teki çatışmalara dahil olmuş olsalar ve Kürdistan Musul, Samara ve Telafer’den gelen yüzbinlerce mülteciyi almış olsa da, bölgedeki yaşam normal seyrinde. Irak’ın diğer bölgelerine taşan İslamcı dalgaya oranla, (Kürdistan’daki) bu istikrar Kürtlere daha da konsolide olma ve kendilerinin küçük ama güvenli ‘anklavlarını’ (adacık) güçlendirme imkanı sunuyor. Uzun süreler mücadeleye sahne olan petrol şehri Kerkük ve çevresinin Peşmerge birliklerince ele geçirilmesi bu intibanın altını çiziyor."
Birçok gözlemci, çatışmaların bitmesi ardından suları durulması ile bağımsız bir Kürdistan’ın oluşacağına inanıyorlar. Ancak her ne kadar Kürdistan’ın bağımsızlığı sadece buna inanıp inanmama sorunu olsa da, bazı kesimler bu hayali gerçekleştirmek için doğru zaman olup olmadığı noktasında şüpheliler.
BAĞIMSIZLIK KONUSU DİĞER AKTÖRLERLE DE BAĞLANTILI
DW, Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani’nin eski basın danışmanı ve ‘Thoughts from Iraq’ adlı blogun yöneticilerinden Hiwa Osman’ın da görüşlerine yer verdi. Hiwa Osman’ın Kürdistan’ın bağımsızlığına ve koşulların oluşup oluşmadığına ilişkin şu görüşlerine dikkat çekildi:
"Bağımsız bir Kürt bölgesi olacaksa, bu komşulardan, bölgedeki uluslararası dinamiklerden ve Irak merkezi hükümetinin bu krizdeki tavrıyla bağlantılı olacak. Ve tabii ki, Kürt iç politikasıyla da. Dürüst olalım: eğer bize yarın deseler ki; “tamam, Kürtler, buyrun size bağımsızlık!”. Bunu nasıl yapacağız? Petrol kimin olacak? İran bu konuda ne diyecek ve Türkiye ne diyecek? Böylesi yeni bir gerçeklik karşısında nasıl bir tutum takınmalıyız?"
Deutsche Welle, Kürt Bölgesel Yönetimi (KBY) Dışişleri Bakanı Falaj Mustafa Bakir’in de “Şimdilik bağımsızlığı bir amaç olarak formüle etmiyoruz. Önceliğimiz bölgenin ve halkın korunmasıdır. Daha fazla ekonomik ve siyasi etkinlik ile kendi kaderimizi belirlemek istiyoruz” sözlerine yer verildi.
“ANAHTAR PETROL”
Alman radyosu, Federal Kürdistan’ın petrol kaynakları ile Bağdad hükümeti arasında yaşanan gelir paylaşımı ve bunun Kürdistan’daki etkilerine ilişkin de şu bilgilere değinildi: “Kürtler şu anda Irak anayasasının teminat aldığı yüzde 17 bütçe payından vazgeçerlerse, kendi kendilerine yetip yetmeyecekleri konusunda karar vermek zorundalar. Federal Kürdistan ve Bağdat uzun süredir petrol ihracına ilişkin anlaşmalar nedeniyle kavgalılar ve Bağdat şu anda Erbil’e hiç para aktarmıyor. Kürt bölgelerinde bu yüzden peşmerge ve memurların maaşları ödenemedi ve çok acil önemde olmayan hizmetler durduruldu.
Kürdistan bölgesi ekonomik umutlarını petrole bağlamış durumda. Bölge 45 milyon varillik petrolün üzerinde bulunuyor ve önemli oranda gaz rezervleri var. Kürdistan şu anda Kürt petrolünün sadece yüzde 17’ini alıyor ama buna ek olarak tüm Irak’ın petrol gelirlerinin yüzde 17’inde hakkı var. Geçen Aralık ayından bu yana petrol yeni bir hat üzerinden Türkiye’ye ihraç ediliyor.”
“TÜRKİYE PETROL İLE KÜRDİSTAN’I ELİNDE TUTUYOR”
Londra’da bulunan Kings College’den askeri uzman Rod Thomton’un görüşlerini de paylaşan Deutsche Welle haberinde, en önemli sorunun Kürt petrolünün uluslararası piyasada nasıl taşınacağı olduğunun altını çizildi. Thomton, “Yeni petrol boru hatları, KBY için Bağdat’ın desteği olmadan kendini finanse etmesi için tek yol. Bu Türkiye’de sevinçle karşılanıyor, çünkü Ankara bu sayede KBY’yi elinde tutuyor. KBY, petrolü sadece Türkiye’nin onayı ile ihraç ve satma hakkına sahip. Buradan yola çıkarak Türkiye şöyle diyebilir: ‘Suriye’deki Kürtlere olan desteğinizi kesin’, ki bu da Erbil’in bazı kesimlerinde hoş görülmeyebilir’ diyerek, Kürtlerin Bağdat’la ilişkilerini koparmaları ile Ankara’ya daha fazla bağımlı hale geldiklerini söyledi.
Thomton, Kerkük’ten Türkiye’ye petrol aktaran eski boru hattına da vurgu yaparken, “(Kürtler) Kerkük’ü almış olsalar bile, petrolü almadıkları müddetçe bu birşey ifade etmiyor” dedi.
Deutsche Welle haberinde, KBY Dıişleri Bakanı Falah Mustafa’nın sözlerine dayanarak, Kürdistan’ın Bağdat’tan bütçe gelmeden bu yılın sonuna kadar kendi imkanları ile ayakta kalacağı ve en büyük gelirin de petrolden geleceği bilgisi verildi. Haberde, KBY’nin tarım, sanayi ve turizm gibi alanlarda özel sektöre önem vereceği kaydedildi.
‘İSLAMCILAR BAĞIMSIZLIĞA ENGEL OLABİLİR’ İDDİASI
Alman radyosunun Federal Kürdistan'a ilişkin haberinde, Kürdistan’ın en önemli sorunlarından birinin de kendi içindeki siyasi sorunlar olduğu vurgulandı. Daha önce PDK ve YNK arasındaki çatışmaların 1997 yılına kadar sürdüğü hatırlatılan haberde, YNK’nin İran ile olan ilişkilerine ve İran’ın Irak’ın bölünmemesine yönelik tavrına dikkat çekildi.
Haberde, Hiwa Osman’ın Kürdistan’daki İslami akımlara yönelik şu sözlerine de yer verildi: “Bölgede (Ortadoğu) gelişen İslamcılık ta Kürdistan’ın bağımsızlık çabalarına engel olabilir. Kürdistan sokaklarında da her geçen gün daha fazla sakallı erkek ve yüzü peçeli kadın görüyoruz. Farklı radyo istasyonlarında gün boyunca sadece vaaz dinliyorsunuz.”
Deutsche Welle radyosu, Osman’ın "Kürdistan’ın özgürlüğü savaşla değil, müzakerelerle mümkün olabilir. Ancak bunun için bölgenin tümüyle istikrarlı olması gerekir. Ancak İslamcılar bu hesaba bir çizik atabilirler" ifadelerini de aktardı. (ANF)
