24 Ocak Sağlık Bakanlığı Coronavirus Çalışan Rehberi ve Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Açıklamaları: Virüs nasıl bulaşıyor, korunma yöntemleri neler ? Coronavirus tanı testleri ülkemizde var mı ? Tedavisi mümkün mü ?
1- Coronavirus ve yapısı
Coronavirus, insan ve hayvanlarda enfeksiyona neden olan zarflı, pozitif polariteli, tek sarmallı RNA virüsüdür. Soğuk algınlığı veya nezle olarak bilinen üst solunum yolu enfeksiyonuna en sık neden olan virüslerden biridir. Sıklıkla kış ve ilkbahar aylarında üst solunum yolu enfeksiyonlarında toplumun %15-30’unda “human coronavirus” (HCoV) etken olarak saptanır. 2002 yılına kadar sadece iki coronovirus tipi (HCoV-229E, HCoV-OC43) insanlarda solunum yolu enfeksiyonuna neden olurken, 2002 sonunda Çin’in Guangdong şehrinde diğer tiplerden daha ağır enfeksiyona neden olan yeni bir coronavirus “Severe Acute Respiratory Syndrom Coronavirus” (SARS-CoV) tipi tanımlandı. Etkenin maskeli mink kedisinde mutasyon (değişim) geçirdiği ve ilk olguların hayvan-insan teması ile bulaştığı saptandı. Daha sonra virüs insandan insana kolaylıkla bulaşmaya başladı ve dünyada 30 ülkeye yayıldı. 8000’in üzerindeki kişi enfekte oldu ve hastalarda ağır pnömoni (zatürre) tablosu gelişti. Enfekte olanların %10’u kaybedildi. 2003 yılı ortalarında salgınla ortaya çıkan SARS-CoV, çıktığı gibi aniden yok oldu ve günümüze kadar hiçbir insan enfeksiyonunda saptanmadı.
2- Yeni tip Novel Coronavirus (2019-nCoV)
SARS-CoV’un ortaya çıkışından yaklaşık 17 yıl sonra, 31 Aralık 2019-3 Ocak 2020 tarihleri arasında Çin’in Hubei Eyaleti, Wuhan şehrinde deniz ürünleri ve çok türde canlı hayvanın satıldığı pazarda 44 kişide hemen hemen aynı zamanlarda pnömoni(zatürre) gelişmesiyle yeni bir virüsle salgın olasılığı Çin’deki ulusal yetkililer tarafından 3 Ocak 2020’de Dünya Sağlık Örgütüne bildirildi. Hastalardan alınan solunum yolu örneklerinin incelenmesiyle virüsün daha önceki SARS-CoV ile %70 oranında benzer olduğu anlaşıldı ve 7 Ocak 2020’de Çin’de yeni bir coronovirus bulunduğu açıklandı. Bu yeni virüse, Novel Coronavirus (2019-nCoV) adı verildi. Başlangıçtan itibaren sadece Çin’de (Wuhan, Guangdong, Pekin, Şangay) görülen virüs, Çin içinde hızla diğer şehirlere yayılırken, 13 Ocak’ta ilk seyahate bağlı olgu Tayland’da iki hastada saptandı. Daha sonra Japonya (15 Ocak), Güney Kore (20 Ocak) ve Amerika Birleşik Devletleri’nden (23 Ocak) birer olgu bildirildi. Olguların sadece %15’inin salgının başladığı yer olarak tahmin edilen canlı hayvan pazarı ile temasları olduğu öğrenildi.
3- Güncel vaka sayısı nedir ?
21 Ocak tarihinde doğrulamış olgu sayısı 282 iken, 22 Ocak’ta 314, 23 Ocak’ta 581 ve 24 Ocak itibarıyla doğrulanmış olgu sayısı 846’ya yükseldi. 25 Ocak 2020 itibariyle Dünya Sağlık Örgütü raporlarına göre doğrulanmış olgu sayısı 1320’ye yükseldi. Doğrulanmış olgular Japonya, Güney Kore, Vietnam, Singapur, Tayland, Nepal, Avustralya, Fransa, ABD olmak üzere dokuz ülkeye yayıldı. 1320 doğrulanmış olgunun 324’ünün ağır klinik tablo ile seyrettiği ve 56’sının öldüğü bildirildi. 16 sağlık çalışanı hastalarla temas sonucu enfekte oldu. 24 Ocak-25 Ocak arasında bir günde 474 yeni olgu tanımlandı. Dünya Sağlık Örgütü’nün 26 Ocak bildirimlerine göre; 25-26 Ocak arasında ise olgu sayısı 694 kişi arttı. Bu durum virüsün kolay bulaştığı ile ilgili bir kanı oluşturdu.
4- Coronavirus nasıl bulaşır?
Enfekte kişilerin öksürmesi, hapşırması veya konuşması ile çevreye yayılan solunum sekresyonlarının direkt olarak solunması yoluyla ya da yüzeylere bulaşmış olan virüsün eller aracılığı ile alınıp burun veya ağıza temas edilmesiyle bulaşır. Etkenin solunum yoluyla bulaşması için hasta kişi ile 1 metre çapındaki alanda bulunmak temas kabul edilmektedir. Yeni bulanan coronavirusun hangi oranda insandan insana bulaştığı henüz bilinmemektedir.
5- Klinik Bulgular nelerdir ?
En sık görülen klinik bulgular; yüksek ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Enfekte kişiler hastane ortamlarında hızla izole edilmeli ve hem damlacık hem de temas yoluyla bulaşma önlemleri uygulanmalıdır.
6- Coronavirus tanı testi Türkiye’de var mı?
Dünya Sağlık Örgütü tarafından geliştirilen tanı testi Türkiye Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarında bulunmaktadır. Şüpheli bulunan hastalardan alınan solunum sistemi örnekleri, hastanın klinik ve epidemiyolojik bilgileri ile birlikte gönderilebilmektedir.
7- Nasıl korunabiliriz ?
Solunum yolu ile bulaşan tüm virüslerden korunmak için:
Alkol bazlı sıvılar veya sabun ve su kullanarak eller sık sık temizlenmelidir;
Öksürürken ve hapşırırken ağız ve burun bükülmüş dirsek içi veya mendil ile kapatılmalı, mendil atılarak eller yıkanmalıdır;
Kapalı ortamlar sık sık havalandırılmalıdır;
Ateş ve öksürüğü olanlarla yakın temastan kaçınılmalıdır (1 metre çapındaki alan);
Çiğ veya az pişmiş hayvansal ürünler tüketilmemelidir;
Ateş, öksürük ve nefes almada zorluk yaşayan kişiler, erken tıbbi yardım almak için bir sağlık kuruluşuna başvurmalı ve seyahat geçmişleri varsa sağlık uzmanıyla paylaşmalıdırlar.
8- Tedavisi mümkün mü ?
Coronaviruslara karşı aşı veya spesifik bir antiviral ilaç bulunmamaktadır. Bu nedenle hastalara şikayetlerini azaltacak veya bozulan organ fonksiyonlarını düzeltecek tedavi (semptomatik tedavi) uygulanmaktadır.
