Meclis Dilekçe Komisyonu bünyesinde incelenmeye başlanan Dersim arşivleri bir dönemi su yüzüne çıkarmaya başladı. 1938 yılında Dersim’den 32 ile yapılan sürgün listesinde şair Cemal Süreya ve ailesi de var.
Annesi de babası da sürgünde ölen Süreya, o yıllarını ve bir anlamda da bütün ömrünü sürgün çocuğu olarak yaşadı. Bir gece yarısı ailesiyle birlikte Bilecik tren istasyonuna indirilmişti. Nereye gideceklerini bilmeden vagonlara yüklenmişlerdi. 20 yıl Bilecik dışına çıkmaları yasaktı.
Sonra amcasının yanına İstanbul’a gidip okumak istedi. İlkokula İstanbul’un Cihangir semtinde başladı. Babası da kız kardeşlerini alarak İstanbul’a çalışmaya geldi. Evleri polis tarafından basıldı. Dönemin işkenceleriyle ünlü İstanbul’un Sansaryan Hanı’nda gözaltına alınıp ailecek yeniden “paket halinde” Bilecik’e geri gönderildiler.
Aziz Nesin, J.P.Sartre ve Cemal Süreya için ‘’Dünyanın en küçük devletleri… İkisinde de bir devlet olabilecek kadar birikim var" derdi.
Kürt olmanın, sürgün olmanın acısını hep içinde taşıyan Süreya, Bazil Nikitin'in 'Kürtler'adlı kitabını Türkçe’ye kazandırmıştı.
Yıllar sonra Meclis Dilekçe Komisyonu’nda incelenmeye başlanan Dersim arşivlerinde 1938 yılında Dersim’den 32 ile yapılan sürgün listesinde şair Cemal Süreya ve ailesinin de ismi çıktı.
Bilecik’e Süreya’nın ailesiyle 181 aile ve toplam 866 kişi sürgün ediliyor. Sürgünler, kamyon ve trenlerle yapılıyor. İçlerinde bir yaşında, 90 yaşında olan da var.
Komisyona gönderilen 10 bine yakın belgelerde, 2907 aile ve toplam 14 bin 411 kişi 32 ile sürgüne gönderildiği belirtiliyor.
Operasyon talimatı veren Ankara sürgün listesinde yer almıyor. Zonguldak’a 6 ailenin gönderildiğini gösteren belgelerde, en yoğun sürgün Bursa, Konya ve Manisa’ya yapıldığını gösteriyor.
1938 sürgünlerinde Bursa’ya bir 861, Konya’ya bin 264, Manisa’ya bin 15 nüfus gönderiliyor. “Bizi kamyona doldurdular, Tüfekli iki nezaretinde” diyen ünlü şair Cemal Süreyya, ailesiyle Dersim arşivlerinde yer alıyor. Dersim’in Pülümür İlçesi’nin ailesi 181 aile ve 866 nüfusla Bilecik’e gönderiliyor.
32 ile gönderilen ailelerin ve nüfuslarının sayısı şöyle:
Afyon: 73 aile 356 nüfus,
Amasya: 88 aile 392 nüfus,
Antalya: 83 aile 410 nüfus,
Aydın: 183 aile Bin 003 nüfus,
Balıkesir: 240 aile Bin 87 nüfus,
Bilecik: 181 aile 866 nüfus,
Bolu: 45 aile 223 nüfus
Burdur: 12 aile 54 nüfus,
Bursa: 377 aile Bin 861 nüfus,
Çanakkale: 44 aile 321 nüfus,
Çankırı: 125 aile 750 nüfus,
Çorum: 57 aile 171 nüfus,
Denizli: 141 aile 659 nüfus,
Edirne: 5 aile 43 nüfus,
Eskişehir: 138 aile 643 nüfus,
Isparta: 30 aile 181 nüfus,
İstanbul: 6 aile 13 nüfus,
İzmir: 121 aile 511 nüfus,
Kastamonu: 61 aile 386 nüfus,
Kayseri: 80 aile 245 nüfus,
Kırklareli: 8 aile 60 nüfus,
Konya: 212 aile bin 264 nüfus,
Kütahya: 116 aile 586 nüfus,
Manisa: 248 aile bin 15 nüfus,
Muğla: 30 aile 170 nüfus,
Niğde: 34 aile 124 nüfus,
Samsun: 60 aile 276 nüfus,
Sinop: 30 aile 110 nüfus,
Tekirdağ: 17 aile 100 nüfus,
Uşak: 51 aile 273 nüfus,
Yozgat: 62 aile 251 nüfus,
Zonguldak: 6 aile 7 nüfus
*
CEMAL SÜREYA'NIN SÜRGÜNÜ ANLATAN ŞİİRİ:
Bir yük vagonunda açtım gözlerimi,
Bizi kamyona doldurdular,
Tüfekli iki erin nezaretinde,
Sonra o iki erle yük vagonuna doldurdular,
Günlerce yolculuktan sonra bir köye attılar,
Tarih öncesi köpekler havlıyordu
Aklımdan hiç çıkmaz o yolculuk, o havlamalar, polisler
Duyarlığım biraz da o çocukluk izlenimleriyle besleniyor belki.
Annem sürgünde öldü, babam sürgünde öldü. (anf)
