İnsan Hakları Derneği (İHD) bünyesinde, Diyarbakır merkezli Toplu Mezar Vakfı kuruluyor. 

Kayıpların akıbetinin bulunması amacıyla kurulacak olan vakıf, 100 kişilik bir ekiple çalışmalarda bulunmayı hedefliyor. Vakfın kuruluş ve hazırlık çalışmalarında yer alan İHD Diyarbakır Şube Başkanı Raci Bilici, kuralacak vakfın özellikle bölgede son 30 yılda yaşanan çatışmalı süreçte yaşamını yitirenlerin akıbetinin araştırılması üzerine çalışmalarda bulunacağını söyledi.

Toplu mezarlara gömülen çatışmalarda yaşamını yitiren gerilla ve sivillerin akıbetlerinin ortaya çıkarılması amacıyla İnsan Hakları Derneği (İHD) bünyesinde Toplu Mezar Vakfı kurulacak. Kayıpların akıbetini bulmak, toplu mezarlardaki insanların mezar hakkına kavuşmasını sağlamak ve geçmişle yüzleşmeyi sağlamak amacıyla kurulacak olan vakfın, bütün toplu mezarlara ışık tutması bekleniyor.

'VAKIF KÜRDİSTAN'DA HAKİKATLERİ AÇIĞA ÇIKARACAK'

Kurulacak olan vakfa ilişkin bilgi veren İHD Diyarbakır Şube Başkanı Raci Bilici, vakfın bölgedeki toplu mezarları araştırıp, bilimsel bir çalışma yürüteceğini ifade etti. Devletin de geçmişle yüzleşmesi gerektiğini vurgu yapan Bilici "Öteden beri toplu mezarlar uğraştığımız bir mesele. Şu ana kadar devletin bu konuda hiçbir adımı olmamıştır. Bizim gibi çatışma yaşayan, savaş yaşayan ülkelerde de bu tür şeyler gündeme geliyor. Toplu mezar vakfını bu amaçla kurma kararı aldık" dedi.

Vakıf çalışmalarında antropologlar, arkeologların ve psikologların da yer alacağını sözlerine ekleyerek konuşmasını sürdüren Bilici, "Belirli çevrelerin bu konudaki fikirlerini alacağız. MEYA-DER, YAKAY-DER, Barış Anneleri İnisiyatifi gibi kurumlardan destek alacağız. 100 kişilik bir ekiple çalışma yürütmeyi planlıyoruz. Yılsonu itibariyle vakfın kuruluş aşamasını bitirmeyi düşünüyoruz. En geç 2014 yılının Ocak ayında bitecek. Ermeni soykırımı ile alakalı dönemlere ait toplu mezarlar vardır. Aynı şekilde Kürt isyanlarından kaynaklı toplu mezarlar var. Ve en son da son 30 yılda Devlet ile PKK arasındaki savaştan kaynaklı ölümler var. Bu Toplu Mezar Vakfı özellikle de Kürdistan'da hakikatlerin açığa çıkarılması içinde mücadele edecek. Bu şekilde delilleri toplayacak" dedi.

'DNA BANKASI KURULACAK'

Toplu mezarları arama çalışmalarının çok hassas yürütülmesi gerektiğine işaret eden Bilici, "Kimliklendirmeyi sağlıklı yapmalıyız. Kime ait olduğu ve oradaki delillerin saklanması bu sürece katkı sunacak. Adli Tıp uzmanlarının kendi alanlarıyla ilgili deliller toplamaları gerekir. Araştırma ve inceleme yapmaları gerekir. Çünkü birçok kullanılması yasak olan silahlar kullanıldı. Sağ yakalanıp işkenceyle öldürülenler oldu. Bunlar vakfın çalışmalarıyla açığa çıkacak" şeklinde konuştu.

Sağlıklı bir kimliklendirme yapılabilmesi için DNA bankası kurulmasının şart olduğunu belirten Bilici, DNA bankasının çalışmalarına sağlayacağı katkıları anlattı.

Bilici "Yasal çalışmaları başlatma temelinde hukuksal bir mücadele vereceğiz. Bunları aştıktan sonra DNA bankası oluşturulacak ve bütün kayıp yakınları buraya müracaat eder. Usulüne göre mezarlar açılır kimliklendirme yapılır. Binlerce kayıp ailesi gider bu DNA bankasına örnek verir ve toplu mezarlarda çıkan örnekler gönderilir. Kiminle eşleştiyse kime aitse, onun cenazesi hassasiyetle antropolog ve arkeologlar yardımıyla çıkarılıp ailelere teslim edilir" diye konuştu.

Bilici, kayıp yakınlarının psikolojik olarak ciddi sıkıntılar yaşadığına işaret ederek, "Toplu Mezar Vakfı bünyesinde psikologların olması lazım; çünkü ciddi anlamda toplum travma geçirmiş ve özellikle kayıp yakınları çok sıkıntı yaşıyor" dedi.

Bilici vakıfla tüm kayıpları bulmayı hedeflediklerini belirterek, "Tüm kayıplar bulunana kadar bu çalışma devam edecek. Örneğin son 30 yılda ölen ama mezarına ulaşılamayan hiç kimseyi bırakmayacağız" şeklinde konuştu.

'DEVLETİN VE GENELKURMAY'IN ARŞİVLERİ AÇILMALI'

Bütün kayıpların devletin bilgisinde olduğunu söyleyen Bilici, "Özellikle devlet arşivinde kaybedilen bütün sivillerin bilgisi vardır. Devletin bu arşivleri açması ve sivilleri nereye gömdüğünü söylemesi lazım. Çünkü bu kayıpları aramak bulmak çok meseledir ve çok uzun zaman alır. Aynı şekilde bu çatışmada kirli savaşta ölenlerin nerelere gömüldüğü Genelkurmayın arşivinde vardır. Genelkurmay istese onları çıkarabilir" diye kaydetti.

Bilici, toplu mezar arayışları esnasında Kürt İsyanları bastırılırken, öldürülen kadın ve çocuk cesetlerine denk geldiklerini de ifade ederek, "Bingöl'de Şeyh Said döneminde kalan bir toplu mezar var. 98 tane yakılmış kadın ve çocuk. Daha sonra o toplu mezarın üzerine çatışmada yaşamını yitiren 40 PKK gerillası topluca oraya gömülüyor. Eski zamanlardan kalan toplu mezarlarla karılaştığımız zaman aynı hassasiyeti göstereceğiz, o bilgileri de arşivleştireceğiz" dedi. (ANF)