5- GRİGOR AVETİSYAN ANLATIYOR

1907’de dünyaya gelmiş olan büyükannem Agavni Martirosyan, Ermeni Soykırımı’ndan adeta bir mucize eseri kurtulmayı başarmış. Büyükannem ailesiyle Bursa’dan yüz kilometre uzaklıktaki Çardak Köyü’nde yaşıyormuş.. Çardak şifalı kaplıcalarıyla meşhur olmuş bir yer. Köyde  büyük oranda ipekçilikle uğraşılırmış.

Büyükannemin babasını 1915’te askere almışlar ve evde sadece kadınlar kalmış. Büyükannem, ailelerinde asker olduğu için tehcir edilirken kendilerine Türk Hükümeti tarafından özel bir araç verildiğini  anlatıyordu. Oysa diğer ailelerin böyle bir ‘avantajı’ yoktu. Göç yolunda onlar da diğer gruplarla beraber Der Zor’a giden demiryoluna varmış, çadır kurup sıralarını beklemişler. Büyükannem Der Zor’a giden treninin kurtuluşları olduğunu düşünüyormuş, o trenin insanları ölüme götüreceğinden haberleri yokmuş.

Çok geçmeden onların sırası gelmiş. Dört kadın; büyükannem, onun annesi, büyükannesi ve teyzesiyle birlikte trene binmiş. Büyükannem çirkinleşmek için yüzlerine kömür sürdüklerini anlatıyordu, çünkü Türkler güzel kızları götürüyormuş. Büyükannem ailesiyle trene yerleştiği sırada genç bir erkek trene binmiş ve “Bursa’dan birileri var mı?” diye sormuş. Büyük büyükannem Çardak’tan olduklarını söylemiş. Genç onlara trenden inmelerini tavsiye etmiş. Yaşlı kadın önce neden inmeleri gerektiğini anlamamış ama genç erkek bir şekilde onları trenden indirebilmiş. Büyük ihtimalle o trenden sadece onlar kurtulmuş...

Kurtulduktan sonra pazarda işe başlamışlar. Pazarda bir gün büyükannemin askere alınan babası Grigor’la karşılaşmışlar. Karşılaşma tam bir sürpriz olmuş, çünkü herkes askere alınan Ermeni erkeklerin Türkler tarafından katledildiğini biliyormuş. Büyükannemin babasının ölümden Türk komutanı sayesinde kurtulduğu ortaya çıkmış. Türk komutan, Grigor’un usta bir çiftçi olduğunu bildiği için kendi arazisinde çalıştırmaya götürüyormuş.

Aileyle tekrar birleştikten sonra memleketleri Çardak’a dönmüşler. Orada iki yıl yaşadıktan sonra 1922’de Yunan ordusunun geri çekilmesi sırasında Bursa’ya geçip oradan da gemiyle Bulgaristan’a gitmişler ve böylece Soykırım’ın ikinci dalgasından da kurtulmuşlar. Bulgaristan’da büyükannem dedemle tanışmış ve evlenip 1933’de iki oğlanla birlikte Ermenistan’a taşınmışlar..

Yazı dizisinin tüm bölümleri: 

1. Bölüm:

“DEDEMİN KARDEŞİNİ EVİNİN ÖNÜNDE KATLETMİŞLER”

2. Bölüm:

'DEDEM GECELERİ SIK SIK UYANIR, KARDEŞİNİN ÖLÜMÜNÜ HATIRLAYIP AĞLARDI'

3. Bölüm:

'KOMUTANLAR BÜTÜN ERMENİ ASKERLERİ ÖLDÜRME NİYETİNDEYMİŞ'

4. Bölüm:

'ÖLDÜRÜRLER DİYE ERKEK ÇOCUKLARIN SAÇLARINI KESMİYORLARMIŞ'

5. Bölüm:

'ÇİRKİNLEŞMEK İÇİN YÜZLERİNE KÖMÜR SÜRÜYORLARMIŞ'

6. Bölüm:

'ÇOCUĞU KEÇEYE SARIP AĞACA ASMIŞLAR'

7. Bölüm:

'BABAM, ZABİT EFENDİ'Yİ HAYATININ SONUNA KADAR HATIRLADI'

 Proje yayıncısının notu: Sunulan metin yazarların ve katılımcıların fikir, görüş ve çıkarımlarını aktarmaktadır, Birleşik Krallık Hükümetin duruşunu yansıtmaz.