TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu, CHP’li Atilla Kart’ın başkanlığında yaptığı toplantıda, “Temel Hak ve Özgürlükler” bölümünün “Temel İlkeler” kısmındaki iki madde başlığının yazımını bitirdi. Buna göre, yeni anayasanın kaleme alınan ilk iki maddesi “İnsan Onur ve Haysiyeti” ile “Temel Hak ve Hürriyetlerin Niteliği ve Bütünlüğü” başlıkları oldu.

 

İlk maddede özellikle MHP’nin, “İnsan onuru ifadesinin anayasaya girmesi halinde, ‘ana dilde eğitim hakkı’ kavramı da ‘insan onuru’ tanımı çerçevesinde kesin bir şekilde yeni anayasaya girmiş olur” endişesi gerekçede açıklanarak ve sınır konularak giderildi.

 

Birinci maddenin gerekçesinde, “insan onur ve haysiyeti insanın sırf insan olmaktan kaynaklanan değerinin tanınmasını, korunmasını ve geliştirilmesini ifade etmektedir. Devlet kavramı geniş anlamıyla kamu yetkisi ve gücünü kullanan bütün organları veya kurumları içermektedir” denilerek, insan onuru ve haysiyeti kavramının sınırları çizildi.

 

Uzlaşma Komisyonu’nun çalışmaları, alt yazım komisyonunun “Herkes; dil, din, mezhep, inanç, ırk, (etnik köken) renk, cinsiyet (cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği) siyasi düşünce ve diğer sebeplerle ayrım gözetilmeksizin hukuk önünde eşittir” şeklinde kaleme aldığı 3. madde üzerinde çıkan tartışmalar nedeniyle tıkandı.

 

“Eşitlik” başlığını taşıyan 3. maddede BDP eşcinsel evlilikleri de içeren “cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği” kavramına açıkça yer verilmesini istedi. Ak Parti, eşcinsel evliliklere yol açan bu kavramların genel ahlaka, aile yapısına aykırı neslin korunmasına ters olduğunu kaydederek reddetti.

 

CHP ise, “cinsel kimlik, mahalle baskısı ve ötekileştirmeyi” içeren “Sosyal dışlanmaya karşı korunma” kavramının, “Eşitlik” maddesinde yer alması konusunda ısrarcı oldu. CHP’liler, “Eşitlik maddesini tartışırken mutlak anlamda ‘eşitlik, ayrımcılık yasağı, sosyal dışlanmaya karşı güvence, devletin pozitif yükümlülüğü ve kadın erkek eşitliği’ gibi temel kavramları unsurlarını içeren düzenleme yapılmalı” dedi. Ak Parti’nin karşı çıkması üzerine uzlaşmazlık doruğa çıktı.

 

HAFTAYA BIRAKILDI

Yazım komisyonu 3. madde ve ardından gelen maddeler üzerinde taslak metinleri hazırladıktan sonra önümüzdeki hafta çarşamba günü Uzlaşma Komisyonu yeniden toplanarak, maddelere son şeklini verecek.

 

İŞTE İLK İKİ MADDE

-  Madde 1, İnsan Onur ve Haysiyeti: (1) İnsan onur ve haysiyeti dokunulmazdır. İnsan onur ve haysiyeti insan haklarının ve anayasal düzenin temelidir. (2) Devlet, insan onur ve haysiyeti ile insanın maddi ve manevi varlığını geliştirme hakkına saygı duyar, Bu değerleri korur ve bunların önündeki tüm engelleri kaldırır.

 

-   Madde 2, Temel Hak ve Hürriyetlerin Niteliği ve Bütünlüğü: (1) Herkes, kişiliğine bağlı dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere/özgürlüklere) sahiptir. (2) Temel hak ve hürriyetler/özgürlükler bir bütündür ve birbirini tamamlar.