AİHM'den Türkiye'ye 'biber gazı' cezası

Hürriyet'in haberine göre, Diyarbakır’da bir gösteride polisin attığı biber gazı sonucu yaşamını yitiren Tarık Ataykaya davasını karara bağlayan AİHM, Türkiye’nin Ataykaya’nın babasına 65 bin euro ödemesini ve bir an evvel biber gazı kullanımının sınırlandırılmasını içeren yasal düzenlemelerin hayata geçirmesini istedi.

Tarık Ataykaya (22), olay günü olan 29 Mart 2006’da, iş yerinden çıkınca beklenmedik bir şekilde kendisini bir gösterinin ortasında buldu. Gösteriye müdahale eden, yüzü kapalı polislerden birisinin kafasına attığı bir gaz bombası fişeği sonucu, bir kaç dakika içinde olay yerinde yaşamını yitirdi.

Otopsi raporu da Ataykaya’nın No. 12 tipi bir gaz bombası sonucu yaşamını yitirdiğini doğruladı. Savcılığa ifade veren pek çok kişi saldırının yüzlerini saklayan polisler tarafından yapıldığını gördüklerini söylemesine rağmen, ilk soruşturmada bombanın hangi silahtan çıktığı belirlenemedi. Gerek savcılık tarafından yürütülen adli soruşturma, gerekse biber gazı kullanan 14 polis memurunun ifadesinin alındığı Diyarbakır Valiliği tarafından yürütülen idari soruşturmada sonuç alınamayınca 2008’de dosya kapandı.

Bunun üzerine baba Mehmet Nesip Ataykaya, iç hukuk yolları tükenince, 17 Ekim 2008’de AİHM’e başvurdu. Ataykaya, cinayetin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ‘yaşam hakkını’ düzenleyen 2‘nci maddesine,  ‘insanlık dışı muamelenin yasaklanmasını’ düzenleyen 3’üncü maddesine , ‘ırkçılık ve ayrımcılığı’ düzenleyen 14’üncü maddesine ve ‘kamu yetkililerinin görevini kötüye kullanmasını yasaklayan’ 17’nci maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle dört ayrı maddeden başvuru yaptı.

Mahkeme, dün açıkladığı kararında “yargılama sonunda Tarık Ataykaya’nın polis tarafından kullanılan biber gazı kapsülü nedeniyle öldüğünden şüphe olmadığını, uzman raporu hazırlanmasının polis tarafından reddedildiğini de not ettikleri” ifadesini kullandı. Oy birliğiyle alınan kararda, ciddi ölüm tehlikesine yol açan doğrudan ateş etme yönteminin ve orantısız güç kullanıldığının da tespit edildiği dile getirildi.

Mahkeme oy birliğiyle, Türk hükümetinin yaşam hakkını korumak için biber gazı kullanımına sağlam sınırlamalar getirmediğinden ve polisin Tarık Ataykaya’ya karşı kullandığı gücü orantılı gösterecek hiçbir eleman olmadığından, AİHM’in 2’inci maddesinin ihlal edildiğine ve Ataykaya’nın babasına 65 bin euro ödenmesine hüküm getirdi. AİHM, babaya mahkeme masrafları olarak da 5 bin euro ödenmesini de kararlaştırdı. Ancak 3, 4 ve 17’inci maddelerin ihlali talebini yerinde bulmadı. 

AİHM, daha önce Abdullah Yaşa ve arkadaşları ile İzci davasında da olduğu gibi, Türkiye’nin gecikmeden biber gazı kullanımı konusunda sınırlama getiren yasal düzenlemeleri bir an evvel tamamlamasını da istedi. Bakanların gözlemi altında Ataykaya cinayetinin aydınlatılması için bağımsız bir yargılamanın yapılması gereğine de işaret etti.