İshal nedir, neden olur, nasıl geçer gibi sorulara yanıt arayanlar için çeşitli kaynaklardan bu konudaki bilgileri sizin için derledik:
İSHAL NASIL GEÇER?
Günlük ve iş hayatımız da bizi kötü duruma düşüren rahatsızlıklardan biri olan ishal bazen önemli bir hastalıktan kaynaklanıyor olabilir. Hatta öyle ki ishal bazen başlı başına ölümcül bir hastalık haline gelebiliyor.
Vücudun aşırı sıvı kaybetmesi sonucu düşen dirençle birlikte gelen halsizlik ve mide bulantısı , insanı yatağa mahkum edebiliyor. Unutmayın ishal ülkemiz de çocuk ölümleri sebeplerinin başında yer alıyor. Bu yüzden ishal hafife alınacak bir rahatsızlık değildir.
İSHAL BELİRTİLERİ VE NEDENLERİ
İshal, dışkının normalden çok daha cıvık ve bağırsak hareketlerinin bozulması sonucu sürekli tuvalete gitme isteği olarak adlandırılabilir. Dünya Sağlık Örgütü de bir günde üç defadan fazla sulu dışkılamayı ishal olarak kabul etmektedir. İshal belirtileri sulu veya cıvık dışkılama, acil dışkılama ihtiyacı ve bunu tutamama, sürekli tuvalete gitme isteği, susuzluk, bulantı ve kusma, ateş yükselmesi, halsizlik, karın bölgesinde gaz ve ağrı gibi sayılabilir. İnsanın ishal olmasının farklı nedenleri olabilir. Ancak bunların en önemlisi çevresel faktörlere dayanan sebeplerdir.
Yoksulluk, kalabalık ve sağlıksız evlerde yaşama, kanalizasyon sorunu, temiz su elde etmekteki güçlükler, gıda yetersizliği ve sağlıksız gıdalar gibi olumsuzluklar ishalin nedenlerinden sayılabilir. Hastanın yaşına bağlı olarak bakterinin göstereceği etki de değişir. Sağlam bünyeye sahip olan kişilerde hastalık şiddetli olmazken, bünyesi zayıf ve 7 yaş altında ki çocuklarda şiddetli ishal olabilmektedir. Bazı etmenler çocuklarda bazıları da yetişkinlerde etkili olmaktadır. Kişisel hijyenin yeterli olmaması da ishal oluşumunu etkiler.
EVDE İSHAL TEDAVİSİ
İSHALE BİTKİSEL ÇÖZÜM-TEDAVİ
İshalde en önemli etken vücudun su miktarı kaybını gidermektir. Dışkılama ile birlikte vücuttan atılan suyun geri alınması oldukça önemlidir. içilen bu suyun temiz su olmasına dikkat edilmelidir. Gerekirse içilecek olan bu su önce kaynatılarak soğutulmalı ve öyle tüketilmelidir. ishal için evde kolayca bir karışım hazırlanabilir. Hazırlanan bu karışım tuz ve şekerden oluşmaktadır. 1 litre ılık su içine 1 yemek kaşığı toz şeker, 1 tatlı kaşığı tuz karıştırılır. Bu karışımın her dışkılama sonrası yarım su bardağı alınması tedavi için çok etkili bir yoldur. Özellikle bebek ve çocuklarda ishal ölümcül olabilmektedir bu yüzden bu karışım çocuk ve bebeklerin hayatını kurtarıcı değerde bir tedavi seçeneğidir.
İSHALE NE İYİ GELİR?
İshal konusunda yediğimiz besinlerin de önemi büyüktür. Posalı ve lifli yiyeceklerin tüketilmesi bağırsakların çalışma sisteminin düzenlemesinde yararlı olacağı için ishali keser. Havuç, soyulmuş elma, pirinç lapası veya pirinç suyu, patates haşlaması veya püresi, yoğurt ve ayran bir çok kişinin evinde bulunan ve ishale etkili başlıca yiyeceklerdir. Ancak ishal olan kişilerde iştahsızlık olacağı için yemek yemese bile bu yiyecekleri ve beslenmesi oldukça önemlidir. Özellikle yoğurt bağırsak sağlığı için oldukça önemlidir. Yoğurt içinde bulunan bakteriler bağırsak içinde yaşayan diğer zararlı bakterilerin yaşamalarına engel olurlar. Maden suyu, gazoz, türk kahvesiyle limon karışımı gibi halk arasında da iyi bilinen ishale iyi gelen şeyler de vardır. Koyu çay, şeftali, gül yapraklarının veya kestane yapraklarının kaynatılıp içilmesi de iyi gelen yöntemlerdir. Hastanın almaktan kaçınması gereken yiyecekler de vardır, bunlar peynir, yağlı ve sütlü yiyecekler, enginar, lahana, brüksel lahanası, diyet bisküviler, kepekli ekmek, çiğ sebzeler, ayva, çikolata, kızartmalar gibi yiyeceklerdir. İshal olan kişi az ve sık sık beslenmeli ve beslenmedeki yağ oranı azaltılmalıdır. Kısa sürede geçmeyen ishallerde mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Kaynak: https://www.sabah.com.tr/saglik/2015/05/14/ishal-nasil-gecer
***
YETİŞKİNLERDE İSHAL NASIL GEÇER?
İSHAL NEDENLERİ VE TEDAVİSİNE DAİR HER ŞEY!
Doç. Dr. Gökhan AYDEMİR,Uzm. Dr. Özlem KAPLAN
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları (Pediatri)
Memorial Ataşehir Hastanesi,Memorial Etiler Tıp Merkezi
Yaz aylarının gelmesiyle birlikte çocuklarda ve yetişkinlerde en sık görülen bulaşıcı hastalıkların başında ishal geliyor. Yoğun sıvı kaybına neden olan ishal, erken dönemde önlem alınmazsa ciddi sağlık problemlerine yol açabiliyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Gökhan Aydemir çocuklarda, Memorial Etiler Tıp Merkezi Dahiliye Bölümü’nden Uz. Dr. Özlem Kaplan ise yetişkinlerde yaz ishali ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
İSHAL (DİYARE) NEDİR?
İshal, dışkılamanın normalden daha cıvık olma durumudur. Bağırsak hareketlerinin bozulması sonucu sürekli tuvalete gitme isteğinin artması da, cıvık dışkılama ile birlikte seyreden şikayetlerden biridir. Günde üç defadan fazla sulu dışkılama durumu, ishal olarak kabul edilir. Çok ağır ishal vakalarında günde 13-14 litre kadar sıvı kaybedilebilir. Sulu veya cıvık dışkılama, acil ve sürekli olarak tuvalete gitme ihtiyacı, büyük tuvaleti tutamama, susuzluk, kusma bulantı, halsizlikle karın bölgesinde gaz şikayeti de ishalin en büyük belirtilerinden sayılmaktadır. Pek çok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilen ishal, çoğunlukla çevresel faktörlerle gelişir. İshalin seviyeleri bulunmaktadır, hafif olması durumunda ishale iyi şeyler ile durum kontrol altına alınmaya çalışılabilir.
Yaz döneminde sıklıkla karşılaşılan yaz ishali, en çok 0-5 yaş grubundaki çocukları etkiler. Anne sütü alan bebeklerde 6-7’den fazla, anne sütü almayan çocuklarda ise 3’den fazla sulu dışkılama, ishal olarak kabul edilmektedir. Sık tuvalete gitme durumunda, dışkılama sulu değilse bu tablo genellikle ishal değildir.
ÇOCUKLARDA İSHAL NASIL GEÇER?
Çocuklarda ishale kusma ve ateş eşlik ediyorsa, en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir. Ateşi olmayan, kusmayan, ishalli çocuklar evde tedavi edilebilir. Önemli olan çocukta sıvı kaybı olup olmadığının takip edilmesidir. Sıvı kaybını anlayabilmek için çocuğun ne kadar idrar yaptığına ve idrarında bir azalma olup olmadığına bakılmalıdır. Kimi zaman yaz ishaline kusma da eşlik edebilmektedir. İshale kusma da eşlik ediyorsa çocuk yeterince beslenemediği ve sıvı alamadığı için vücudunda hızlı bir sıvı kaybı olabilir. Bu duruma mutlaka dikkat edilmesi gerekir.
Hava sıcaklıklarının giderek artması ile bakteriyel enfeksiyon ajanları da besinlerde kolay ve hızlı bir şekilde üreyebilmektedir. Besinlerin saklanma koşullarına bağlı olarak mikroplarda ve ürettikleri toksinlerinde artış görülmektedir. Bu enfeksiyon içeren besinleri tüketen çocuklar, genellikle gastroenterit olarak bilinen ishal durumu ile karşı karşıya kalmaktadır. Bunun için uzun süre dışarıda açık bir şekilde beklemiş olan gıdaların tüketilmemesi gerekmektedir.
İshal bakteriyel enfeksiyon gibi geçici bir durum veya bağırsak hastalığı gibi süregelen bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıkabilir. En sık gözlenen ishal nedenleri şunlardır:
Su ve gıdalarla yoluyla gerçekleşen, bağırsağın mikrobik hastalıkları
Süt ve süt ürünlerin gibi gıdalara tahammülsüzlük
Parazitler
Müshil kullanımı
İlaca bağlı yan etkiler
İnflamatuar bağırsak hastalığı gibi bağırsak yapısını bozan hastalıklar
İrritabl bağırsak hastalığı gibi bağırsağın işlevini bozan rahatsızlıklar
İshale sebep olan birçok farklı mikrop vardır. Rotavirüs, Norwalk, Astro virüs gibi virüsler antibiyotikle tedavi edilemez. Campylobacter, Salmonella, Shigella ve Escherichia coli gibi bakterilerin sebep olduğu ishaller ise antibiyotikle tedavi edilebilir; fakat genellikle bakteri belirlenene kadar kişi zaten iyileşmeye başlamış olur.
İSHAL BELİRTİLERİ NELERDİR?
İshal belirtileri, rahatsızlığın şiddetine göre sıralanmaktadır. Eğer kişi az miktarda bir sıvı kaybetmişse daha çok susuzluk olarak kendini gösteren şikayetler, orta derece bir sıvı kaybında ise ağızda kuruma, huzursuz ruh hali ve idrar miktarında azalma gibi belirtiler görülebilir. Vücudun %10’luk kısmında bir sıvı kaybı yaşanıyorsa, belirtiler daha şiddetli ortaya çıkar. Buna göre en sık görülen ishal belirtileri şöyledir;
Sıvı dışkılama,
Acil dışkılama isteği ve büyük tuvaleti tutamama,
Fazla dışkılama,
Susuzluk,
Bulantı ve kusma,
Ateş yükselmesi,
Halsizlik,
Karın bölgesinde ağrı ve gaz
Yaz aylarında ortaya çıkan bakteriyel enfeksiyonlar genellikle; ateş, kusma, mide bulantısı ve karın ağrısı şikayetleriyle ortaya çıkmaktadır. Vücuttaki ateş bazen 39 derecenin üzerine çıkabilmektedir. Bu dönemde çocuklar için asıl tehlikeli olan durum, ishal ve kusmadır. İshal ile birlikte kusma, vücutta ciddi oranda sıvı kaybına yol açmaktadır. Bu nedenle ailelerin, çocuklarındaki ishal ve kusmanın şiddetine dikkat etmesi çok önemlidir. İshale kusma eşlik ettiğinde, çocuk yeterince beslenemediği ve sıvı alamadığı için vücudundaki gerekli sıvı miktarı da dengelenemez. Önlem alınmadığında ise vücuttan fazla miktarda sıvı kaybı ile birlikte akut böbrek yetmezliğine yol açabilecek ciddi tablolar ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple çocuklara bol su ve ayran, meyve suyu gibi içecekler verilerek kaybedilen sıvının tekrar alınması sağlanmalıdır.
İshal mikrobu, insandan insana özellikle de bir çocuktan diğerine kolaylıkla bulaşabilir. Genellikle, tuvalet temizliğini tam olarak öğrenememiş küçük çocuklar arasında hızla yayılabilir. Çocuklar ve yetişkinler tuvalete gittikten hemen sonra ellerini doğru bir şekilde yıkamalıdır.
İshalde genel durumun iyi olduğu, bulantı ve kusmanın olmadığı hastalarda 1 litre kaynatılmış soğutulmuş suya 1 çorba kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı sofra tuzu ve 1 çay kaşığı karbonat konularak karıştırılır ve hazırlanan karışım sık aralıklarla içilir. Daha ağır durumlarda kişi ağızdan beslenemiyorsa, ateş ve uzun süren ishal (24 saatten fazla) varsa, mutlaka hastane şartlarında damar yolu ile sıvı ve elektrolit takviyesi yapılmalı, dışkı incelemesi yapılarak ishal tedavi planlaması yapılmalıdır.
İshal süresince doğru beslenme çok önemlidir. Bu dönemde yağlı ve lifli yiyecekleri tüketmeme gerekir. İshale ne iyi gelir sorusuna cevap olarak patatesin ve muzun, potasyum kaybını önlemek açısından en önemli gıdalar olduğu söylenebilir. İshale iyi gelen yiyecekler arasında çorba, haşlama, püre, makarna ve pirinç yer alır. Bunların tüketimi, ishali kesmek için faydalıdır. İshal tedavisinin en önemli kısmı sıvı ve elektrolit kaybını önlemektir.
İSHAL YAPAN YİYECEKLER
Özellikle tatilde açık büfelerde uzun süre dışarıda kalmış süt, krema, mayonez, et içerikli yiyecekler çocuklarda ishale neden olabilir, çocukları bu besinlerden uzak tutmak gerekir. Dondurma, çikolata gibi çabuk eriyen ve bozulabilen yiyecekler de çocuklarda ishale yol açabilir. Bu konuda da dikkatli olunmalıdır.
Hijyenik olmayan içme suları, mikrop barındırdığı için yaz döneminde ishallere yol açabilmektedir. Yine yaz döneminde çocukların kullandığı havuzlar nedeniyle ishal hızla yayılabilmektedir. Havuzlardan yutulan mikroplu sular ishallere yol açabilir. Bunun havuzların temizliğinden emin olmak gerekir. Yaz döneminde yetişkinler ve çocukların sık sık duş alması genel temizlik için uygun olacaktır.
Çocuklarda ishal ve kusmanın aynı anda görülmesi, sıvı kaybını artırmaktadır. Bu durumda çocuklara ihtiyacı olan sıvı takviyesi yapılması gerekir. Sıvı kaybı hızlı olursa ve bu kayıp giderilmezse hayati tehlike oluşturabilir. Vücuttaki su kaybı arttıkça, çocuklarda dudak, ağız kuruluğu artar, sürekli uyku hali yaşanır, göz kürelerinde çökme, nabızda hızlanma, el ve ayaklarda soğukluk meydana gelebilir. İshalle birlikte bu belirtiler varsa, en kısa sürede mutlaka doktora başvurulmalıdır. Çocuk ağızdan yeterli miktarda sıvı alamıyorsa bu durumda damardan sıvı ve elektrolit takviyesi uygulanabilir. Bu dönemde çocuğa gazlı ve şekerli içecekler verilmemelidir. Bu tür içeceklerin ishale faydalı olduğuna inanılır; ancak bu yanlıştır. İshali kesmek için bitkisel ürünler de verilmemelidir.
ROTA VİRÜSÜ İSHALE NEDEN OLUR MU?
Rota virüsü enfeksiyonu da çocuklarda ve bebeklerde ishal olmasına neden olabilmektedir. Rota virüsü mide-bağırsak sisteminin viral bir enfeksiyondur. Rotavirüs, özellikle 2 yaş altı çocuklardaki akut ishallerin en sık nedenlerinden biridir. Küçük yaşlarda görüldüğünde genellikle hastane yatışlarının sebebidir. Aşırı kusma ve ishal, hayatı tehdit eden sıvı kaybı nedeniyle hastane şartlarında tedavi gerekli olabilir. Bu anlamda rota virüs aşıları oldukça önemlidir. Rota virüs aşısının ilk dozu 6. haftadan sonra olacak şekilde bebek 4. ayını bitirmeden yapılmalıdır. Aşı 4-8 hafta aralarla tekrar edilir. Aşı ağız yoluyla damla şeklinde uygulanır. Rotavirüs aşısının diğer aşılarla birlikte aynı anda veya farklı zamanlarda uygulanmasında tıbben sakınca yoktur. Dikkat edilmesi gereken tek aşı, ağızdan verilen çocuk felci aşısıdır. Her iki aşı arası 15 günden az olmamalıdır.
İSHAL TEDAVİSİ
İshal tedavisinde en önemli noktalar, vücudun ishal nedeniyle kaybettiği sıvı ve tuzları mümkünse ağız yoluyla geri almasını sağlamak, beslenmenin sürdürülmesi ve vakit kaybetmeden doktora başvurulmasıdır. Çocuklarda görülen ishal tablolarının büyük çoğunluğu hafif-orta derecede ishal vakalarıdır ve çoğunlukla ev şartlarında tedavi edilebilir. İlk olarak alınması gereken önlemler şunlardır:
Hafif ishalde;
İnatçı kusma ve ateşin olmadığı hafif ishal vakalarında bol bol su içilmelidir. Eğer bir bebek ishale yakalandıysa anne sütü alımına özen gösterilmelidir. Kontrollü şekilde susuzluk bulguları izlenmelidir.
Orta ishalde;
Orta derecedeki ishal vakalarında ise huzursuzluk ve susuzluk kendini daha çok belli etmeye başlar. Eğer çocuk 6 aylıktan büyükse eczaneden alınabilecek ishal kitlerinden faydalanılabilir.
İleri ishalde;
İnatçı ve kronik bir ishal durumunda mutlaka doktora başvurulmalı ve gerekli tetkikler yaptırılmalıdır.
Doktor muayenesi sonrası ishal tanısı için bazı testler istenebilir. Bunlar;
Dışkı kültürü ile bakteri ve parazit gibi enfeksiyon etkenlerinin aranması,
Bazı hastalıkları dışlamak için kan testleri,
Gıda tahammülsüzlüğünü ortaya koymak için açlık testi,
Bağırsaklarınızın bir bölümünü doğrudan gözle incelemek için sigmoidoskopi veya kolonoskopi gibi endoskopik muayeneler olarak sıralanmaktadır.
İshal tedavisinde antibiyotik kullanılır mı?
Çocukluk çağı ishallerinin büyük çoğunluğunun virüslere bağlı olabilir ve 3-6 gün içinde kendiliğinden düzelebilir. Antibiyotikler virüsleri öldürmediğinden ishal vakalarının çoğunda antibiyotik kullanımına ihtiyaç yoktur. Ancak içinde kan ve mukus olan dışkılama (kanlı ishal), yüksek ateş ve şiddetli karın ağrısı ile seyreden ishal vakalarında antibiyotik kullanımı gerekebilir. Antimikrobiyal tedavi gereken bakteriyel ve protozoal ishallerinde uygun tedaviye başlanır. Karın ağrısı ve ishal şikayeti varsa doktora danışılmadan kesinlikle antibiyotik kullanılmamalıdır. Genel olarak ishalli çocuklara herhangi bir ishal ilacı verilmesine gerek yoktur. Bu ilaçların ishalin kesilmesine katkısı olmadığı gibi, bazen ciddi zararlara yol açmaktadır.
İSHAL İÇİN EVDE SIVI TEDAVİSİ
İshalde şeker ve tuz içeren sıvılar ile evde ilk tedavi uygulanabilir. Eczanelerden ve sağlık ocaklarından “ishal için şeker – tuz paketi “ alınabilir. Bu paketlerden bir tanesi 1 litre temiz suya eklenmeli ve karıştırılmalıdır. Bu uygulama, ishal sonucu kaybedilen sıvıların yerine konulması için önemlidir. Genel olarak sıvı kaybı olmayan ishalli çocuklara her dışkı başına 10 ml /kg bu sıvıdan verilebilir (yani 10 kilo olan bir çocuğa her ishalinden sonra 100 ml sıvı verilmelidir). Hafif derecede sıvı kaybı varsa 50 ml / kg sıvı 4 saatte verilir. Evde ishal tedavisi için sıvı hazırlanırken hazır paketlerin kullanılmasına dikkat edilmelidir. Bu şekilde hazırlanan sıvılar çocuklar tarafından sevilmeyebilir ancak mutlaka içirilmelidir. Sık kusan çocuklara her 1-2 dakikada 1 çay kaşığı (5 ml.) olacak şekilde sıvı verilebilir. Genellikle sıvı ve tuz ihtiyacı karşılanan çocukların kusması bir süre sonra düzelir. Ancak gözlerde çöküklük, ağız kuruluğu olan orta derecede sıvı kaybı olan çocukların tedavi planının bir sağlık merkezinde yapılması daha uygundur.
İshal tedavisi sırasında beslenmesinin sürdürülmesi gerekir. Bebekler anne sütü ya da mamaya devam etmelidir. Yetişkinler ise pirinç, patates, ekmek, yağsız et, yoğurt da tüketilebilir. Yağlı besinler, çay, meyve suyu ve asitli içeceklerden uzak durulmalıdır.
Bebeklerde ishal nasıl geçer?
İshal olan çocuk emzirme dönemindeyse mutlaka anne sütü almalıdır. Anne sütü, ishalden koruyan önemli bir besin kaynağıdır. Anne sütü alan bebekler daha çabuk iyileşmektedir. Eğer çocuk 6 aydan büyük ise ishal durumlarında ev yoğurdu, patates püresi, pirinç lapası ve muz püresi verilebilir. İshal döneminde çocuklara yağlı ve şekerli besinler verilmemeli, yukarıda bahsedilen ishale iyi gelen yemekler tercih edilmelidir. Çocuklarda yaşanan ishal durumlarında doktor onayı olmadan kesinlikle antibiyotik tedavisi uygulanmamalıdır.
UZUN SÜREN İSHAL DURUMUNDA NE YAPILMALIDIR?
İki hafta ve üzerinde görülen ishal olarak tanımlanan Persistan (inatçı) ishal ve bir aydan fazla süren ishal (geçmeyen ishal) durumu olan kronik ishal, özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaşanan önemli bir sağlık sorunudur. Her yıl 5 yaş altı çocuklarda görülen persistan ishal ataklarının %15’i ölümle sonuçlanabilmektedir. Bu olgularda ölüme neden olan en önemli etmen, malnütrisyon (beslenme yetersizliği) ve persistan ishal arasındaki kısır döngüdür. Bağışıklık sistemini baskılayan kızamık gibi enfeksiyonların geçirilmesi ile ve HIV enfeksiyonunun yaygın olduğu ülkelerde persistan ishal sıklığı artmaktadır. Çocukluk yaş grubunda persistan ve kronik ishal enfeksiyona bağlı olarak, enfeksiyon sonrası, diyete ait etmenler, kazanılmış karbonhidrat emilim bozuklukları gibi nedenlerle gelişir.
İshaldeki en büyük tehlike, dehidratasyon adı verilen sıvı kaybıdır. İshalli çocuklar dışkı yoluyla su ve elektrolit kaybeder. Eğer ağızdan verilen sıvılarla çocuğun kayıpları karşılanamazsa çocuğun vücudundaki sıvı azalır. İshal olan çocuğun gözleri ve bıngıldağı çöker, dudakları ve ağzı kurur, daha seyrek ve koyu idrar yapmaya başlar, ağlarken gözyaşı akmaz ve uykuya eğilimi olmaya başlarsa önemli derecede sıvı açığı var demektir. Bu durumdaki çocukların acilen bir sağlık kuruluşuna ulaştırılması gerekir. Özellikle 6 aydan küçük çocuklarda görülen her türlü ishal önemlidir ve bu çocuk en kısa sürede hekim tarafından görülmelidir.
İSHALDEN KORUNMAK İÇİN BUNLARA DİKKAT EDİN!
TATİLDE HİJYENE DİKKAT!
Hava sıcaklıklarının 30 dereceyi aşmasıyla bakteriyel enfeksiyon ajanları, besinlerde daha hızlı ve daha kolay üremektedir. Besinler aracılığıyla geçen enfeksiyonlar genellikle gastroenterit olarak bilinen ishal ve kusma şikayetlerine yol açmaktadır. Bu nedenle yazın, diğer mevsimlere oranla ishal sorunları daha sık görülmektedir. Tatil bölgelerinde deniz ve havuz aracılığıyla bakteriler daha kolay bulaşmaktadır. Bu nedenle tatil yapılacak yerlerin hijyenine ve temizliğine dikkat edilmelidir.
BOZULMUŞ BESİNLERDEN UZAK DURUN
Uzun süre bekletilmiş ve iyi pişirilmemiş besinlerin yanı sıra; kaynağı belli olmayan içme suları da mikropları barındırarak ishale neden olmaktadır. Özellikle çocuklarda, bağırsak enfeksiyonları, virüsler, bakteriler, parazitler ve diğer mikroplar, gıda zehirlenmesi, diş çıkarma, bazı gıdalara alerji oluşumu, gereğinden fazla meyve ve meyve suyu (özellikle elma, üzüm, kavun, şeftali) tüketimi ve diğer ishal yapıcı gıdalar, antibiyotik tedavisi, üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları, doğuştan metabolik hastalıklar da ishale yol açmaktadır.
Özellikle yaz aylarında alınan hazır gıdaların ve sebzelerin hemen buzdolabına konulması ve burada saklanması gerekmektedir. Sıcakta bekletilen gıdalarda bakteri üreme riski de artmaktadır. Başta dondurma olmak üzere donmuş gıdaların tüketimi ishal oluşumunda önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle dondurma, çikolata gibi çabuk eriyen ve bozulan yiyeceklerin erimeden tüketilmesi önerilmektedir. Yazın tüketilen yiyecekler aynı zamanda iyi pişirilmelidir. İyi pişmiş besinlerde bakteriyel ajanların yayılımı önlenir. Krema, mayonez ve az pişmiş deniz ürünlerinin yaz aylarında tüketimi uygun değildir.
KİŞİSEL TEMİZLİĞİNİZE ÖZEN GÖSTERİN
İshale karşı kişisel temizliğe dikkat etmek, özellikle her fırsatta elleri yıkamak, kaynağı bilinmeyen, açıkta satılan veya dağıtılan, denetimsiz içme suları ve bu sularla yıkanmış sebze ve meyveleri tüketmemek, yiyeceklerin taze olmasına, paketlenmiş olarak satılan yiyeceklerin üzerindeki son kullanma tarihinin geçmemiş olmasına dikkat edilmelidir.
YAZ AYLARINDA BUZLU İÇECEKLERE DİKKAT!
Yaz aylarında daha çok görülen ishalin çabuk bozulan besinler dışındaki bir diğer sebebi de artan sıcaklık nedeniyle serinleme isteğidir. Yazın tüketilen meşrubatları soğutmak için atılan buzlar kimi zaman enfeksiyona yol açabilir. Evde dondurulan buzların içme suyundan hazırlanması kişinin kontrolü altındadır. Ancak, dışarıda açık olarak satılan içeceklerde kullanılan buzlar, temiz olmayan çeşme suyu ile dondurulmuş olabilir. Bu da sıklıkla görülen bir enfeksiyon nedenidir.
Kaynak: https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/bebeklerde-ishal/
İSHAL NEDEN OLUR, NASIL TEDAVİ EDİLİR?
İshal, bağırsakların hareketlenmesi yüzünden dışkılamanın normalden çok daha sulu olması durumudur. İshal neden olur, nasıl tedavi edilir sorularının cevabı ise hastalığın altında yatan sebebe bağlı olarak değişiklik gösterir. Eğer ishal ciddi bir hastalıktan kaynaklanmıyorsa normal şartlarda 1-2 gün sonra bağırsak hareketleri normale döner ve kişi olağan yaşantısına devam edebilir. Fakat daha ciddi bir hastalığın olasılığına karşılık ishalin neden olduğunun öğrenilmesi önemlidir.
Sağlıklı beslenmek ve vücut için gerekli olan besinleri almak hem hastalıkları önler hem de yaşam kalitesini yükseltir. Her ne kadar sağlıklı olduğunu düşündüğünüz besinleri tüketmeye gayret etseniz de kimi zaman yediğiniz bazı besinler sağlığınızı tehlikeye atabilecek ciddi hastalıklara zemin hazırlayabilir. Bu hastalıkların başında da ishal gelir. Çok ciddi ishal vakalarında 13-14 litre sıvı kaybı yaşanabilir. İshalin belirtileri arasında sürekli olarak tuvalete çıkma ihtiyacı, cıvık ya da sulu dışkılama, susuzluk, tuvaletini tutamama, bulantı, kusma, ateş, karın bölgesinde kramp şeklinde ağrı, gaz şikayeti ve halsizlik bulunur. Özellikle çocukluk döneminde karşılaşılan ve rota virüsü etkisi yüzünden ortaya çıkan zehirli ishal vakaları da oldukça fazladır. Zehirli ishalin belirtileri genellikle mayıs ve haziran aylarında görülür. Belirtiler normal ishalin belirtileriyle hemen hemen aynıdır. Ancak bebeklerde ve çocuklarda 3-8 gün arasında devam eder. Zehirli ishal aşırı sıvı kaybına sebep olduğu için böbrek yetmezliğine kadar gidebilen çok ciddi bir ishal türüdür. Hızlı kilo kaybı en önemli belirtisidir.
İSHAL NEDEN OLUR?
Yediğiniz şeylerden enfeksiyonlara pek çok şey ishale neden olabilir. İshal ciddi bir rahatsızlığın da işaret olabilir. Bu yüzden ishalin neden olduğunun anlaşılması önemlidir.
Mide gribi
Mide gribi birçok virüsün neden olduğu mide ve bağırsak iltihaplanmasıdır. Tüm dünyada yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Genellikle enfekte olmuş yiyecek veya su yoluyla bulaşır ve insanlarla yakın temas yoluyla yayılır. Mide gribinin en yaygın belirtilerinden biri sulu ishaldir. Bu hastalığı önlemek için ellerin hijyenine önem vermek ve kirli, mikroplu su ile temastan kaçınmak gerekir.
2. Gıda zehirlenmesi
Genellikle bozuk, günü geçmiş ve uzun süre beklediği için üzerinde mikrop üremiş toksik besinlerin tüketilmesi sebebiyle yaşanan durumdur. Gıda zehirlenmesinin başlıca belirtileri ise mide bulantısı, kusma, hafif ateş, kilo kaybı, halsizlik, baş ağrısı ve ishaldir.
3. Bakteriyel bağırsak enfeksiyonu
Bu hastalık mide ve bağırsaklarda iltihaba neden olur. En sık rastlanan belirtileri ise; mide bulantısı, kusma, şiddetli abdominal kramplar ve ishaldir. Hijyen koşullarının kötü olması yüzünden hayvanlarla, toksik maddelerle veya bakteri içeren su ya da yiyecekler ile kolaylıkla bulaşan bu hastalık hızlı bir kilo kaybına yol açar.
4. Gıda alerjileri
Bağışıklık sisteminin tüketilen besinlere anormal bir şekilde tepki göstermesi gıda alerjisi olarak karşımıza çıkar. Gıda alerjisi ülkemizde oldukça fazla rastlanan bir problemdir. Çocuklarda daha sık görülür. ABD'de yaklaşık 13 çocuktan 1'inde gıda alerjisi olduğu tespit edilmiştir. Gıda alerjisi deriyi, mide bağırsak sistemini ya da solunum veya kardiyovasküler sistemi etkileyebilir. Birçok gıda türü alerjen olabilir, ancak bazı gıdaların alerjik reaksiyonu tetikleyici özelliği çok daha fazladır. En sık alerjiye sebep olan gıdalar; soya, buğday, balık, yumurta, inek sütü ve yer fıstığıdır.
5. Huzursuz bağırsak sendromu
Huzursuz bağırsak sendromu, genellikle bağırsakta yapısal olarak bir probleme neden olmayan ancak fonksiyonel olarak yaşam kalitesini bozan ve daha çok şişkinlik, karın ağrısı, halsizlik ve ishal ya da kabızlık ile kendini gösteren bir hastalıktır. Kişinin yaşam kalitesini bozar. Uzun süreli ishal nedenleri arasında ilk sırada yer alır.
6. Laktoz intoleransı
Laktoz intoleransı, laktoz adı verilen bir tür doğal şekerin parçalanamamasından dolayı ortaya çıkar. Laktoz yaygın olarak süt ve yoğurt gibi süt ürünlerinde bulunur. Eğer ince bağırsak laktozu sindirmek ve parçalamak için yeterli miktarda laktaz enzimi üretmeyi bırakırsa laktoza toleranssız hale gelinir. Bu durumda, sindirilememiş olan laktoz kalın bağırsağa geçer. Kalın bağırsakta bulunan bakteriler ise sindirilmemiş laktozla etkileşirler ve sonunda şişkinlik, gaz ve ishal gibi semptomlara neden olurlar. Bu durum ayrıca laktaz eksikliği olarak da adlandırılabilir.
7. Ülseratif kolit
Ülseratif kolit, bir inflamatuar bağırsak hastalığıdır. ve gastrointestinal sistemi etkileyen bir grup hastalığın meydana gelmesiyle oluşur. Ülseratif kolit genellikle kalın bağırsağın(kolon olarak da adlandırılır), rektumun ya da her ikisinin de iltihaplandığı zaman meydana gelir. Bu iltihap, kalın bağırsağın iç yüzeyinde ülser adı verilen küçük yaraların ortaya çıkmasına sebep olur. Genellikle rektumda başlar ve yukarı doğru yayılır. Tüm kolonu kapsayabilir. İltihap, bağırsağın sürekli hareket halinde olmasına ve sık sık tuvalete çıkmaya neden olur. Bağırsakların yüzeyindeki hücreler öldükçe ülserler oluşur. Ülserler, mukus ve irin kanamasına ve akmasına neden olabilir. Ülseratif kolitin belirtileri; şişkinlik, halsizlik, ateş, kilo kaybı, sürekli dışkılama hissi ve kanlı ishaldir.
İSHAL NASIL TEDAVİ EDİLİR?
İshalin tedavi yöntemleri problemin altında yatan sebebe bağlı olarak değişir. Bu yüzden öncelikle ishalin kaynağı belirlenmeli ve ona göre tedavi yöntemleri planlanmalıdır. Ancak su gibi ishal nasıl geçer ya da ishalin semptomlarından nasıl kurtulurum diye merak ediyorsanız ishal için belli başlı tedavi yöntemleri elbette mevcut.
1. Antibiyotikler
Eğer ishale yakalanma sebebiniz bakteri ya da parazit kaynaklı ise hekiminiz size antibiyotik reçete edecektir. Antibiyotikler virüsün sebep olduğu ishal üzerinde etkili değildir. Ancak parazit sebebiyle oluşan ishale karşı oldukça etkilidir ve kısa sürede ishali keser. Antibiyotikler yetişkinlerde ishal tedavisi için uygulanan başlıca tedavi yöntemlerinden biridir.
2. Sıvı alımını artırmak
İshal boyunca vücut oldukça fazla sıvı tüketir. Bu durum vücudun susuz kalmasına, böbreklerin rahatsızlanmasına ve elektrolit dengesizliğine sebep olur. Doktorunuz ishalin giderilmesi için öncelikle sizden sıvı alımını artırmanızı isteyecektir. Kaybedilen sıvı ve tuz miktarının geri kazanılması tedavinin etkinliği açısından çok önemlidir. Eğer kaybettiğiniz sıvı miktarı çok fazla ise hekiminiz size damar yolu ile sıvı takviyesi yapacaktır.
3. Yoğurt
Yoğurt bağırsak sağlığı için son derece önemli bir besin kaynağıdır. Yoğurdun içerisinde bulunan yararlı bakteriler, bağırsağın içinde yaşayan zararlı bakterilere savaş açar ve onları yok ederler. Ayrıca probiyotik içeren yoğurtlar da bağırsak hareketlerini düzene soktukları için ishal oluşumunun önüne geçme konusunda oldukça başarılıdırlar.
Kaynak: https://www.mynet.com/ishal-neden-olur-nasil-tedavi-edilir-1221755-mykadin
