Türkiye’de resmi enflasyon yüzde 70’e ulaşırken alkollü içki ve sigaradan alınan Özel Tüketim Vergisi de (ÖTV) arttı. Maktu ÖTV tutarı Cumhurbaşkanı kararıyla alkollü içkilerde yüzde 25, sigara ve tütün ürünlerinde yüzde 10 artırıldı.
Özellikle alkollü içkilerde ÖTV’nin giderek artması “yaşam tarzına müdahale” eleştirilerini beraberinde getiriyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre ÖTV gelirlerinde alkollü içkilerin payı son 15 yılda 2’ye katlandı. 2006 yılında ÖTV gelirlerinin yüzde 5,1’i alkollü içkilerden toplanırken bu oran 2021 yılında yüzde 11,1’e kadar yükseldi. Devletin topladığı tüm vergiler içinde de alkollü içkilerin oranı artıyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı verileri devletin her sene ne kadar vergi geliri olduğunu; bunların ne kadarının ÖTV olduğu ve ÖTV’nin hangi ürün ve hizmetlerden alındığını ayrıntılı gösteriyor.
Buna göre devlet 2006 yılında 137,5 milyar TL vergi tahsil etti. Bunun 39,6 milyar lirası ÖTV’den oluştu. Alkollü içkilerden alınan ÖTV 1,9 milyar TL olurken tütün mamullerinden de 8,9 milyar lira ÖTV tahsis edildi. Bu da 2006’da ÖTV gelirlerinin yüzde 5,1’inin alkollü içkilerden; yüzde 24,2’sinin de sigaradan toplandığını gösteriyor.
2021 yılında devletin vergi geliri 1 trilyon 164,8 milyar lira oldu. Bunun 205,4 milyar lirası ÖTV’den oluştu. Alkollü içkilerden alınan ÖTV 22,8 milyar TL; sigaradan alınan ise 67,6 milyar TL oldu. Buna göre 2021’de ÖTV gelirlerinin yüzde 11,1’i alkollü içkilerden oluştu. Sigaranın payı ise yüzde 32,9 oldu.
Son 15 yıla bakıldığında ÖTV gelirlerinde alkollü içkilerin payının giderek yükseldiği görülüyor. 2008’de yüzde 4,7 olan alkolün payı 2011’de yüzde 6’ya; 2017’de ise yüzde 7,2’ye çıktı. ÖTV gelirlerinde alkollü içkilerin oranı 2018’de yüzde 9,3’e; 2019’da ise yüzde 10’a kadar yükseldi.
2020’de yüzde 7,9’a düşen oran 2021’de yüzde 11,1’i gördü. Bu da toplanan ÖTV’de alkolün payının son 15 yılda yüzde 118 arttığını gösteriyor. Bu oran alkollü içkilerden alınan ÖTV miktarındaki artışı değil; ÖTV gelirlerinde alkolün payının artışını yansıtıyor.
2016’da ÖTV gelirlerinin yüzde 24,2’si tütün mamullerinden gelirken bu oran 2019’da yüzde 34,2’ye kadar çıktı; 2021’de ise yüzde 32,9 oldu. Bu da son 15 yılda yüzde 36 artış demek.
Tüm vergiler içinde alkollü içkilerin payı ne kadar?
Peki, devletin tahsil ettiği tüm vergi gelirleri içinde alkollü içkilerden ve sigaradan alınan ÖTV’nin payı ne kadar?
Devletin 2006 yılında topladığı tüm vergiler miktarı 137,5 milyar TL. Alkollü içkilerden toplanan ÖTV ise 1,9 milyar lira. Bu da devletin topladığı tüm vergilerin yüzde 1,38’inin alkollü içkilerden alınan ÖTV’den geldiğini gösteriyor.
Bu oran 2008’de yüzde 1,18’e düşerken 2021’de yüzde 1,96 oldu. Bu oran 2019 yılında yüzde 2,18’e kadar çıkmıştı.
Öte yandan alkollü içki ve sigaradan yüzde 18 Katma Değer Vergisi (KDV) alınıyor. KDV hesaba katıldığında devletin topladığı tüm vergi toplamında alkollü içki ve sigaranın payı biraz daha yüksek olacak.
