Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) ve Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI), ‘Adalet Gözlem Projesi’ kapsamında Türkiye’de 2018’in ikinci yarısında 71 davada 90 oturum izledi. Türkiye’de ifade özgürlüğü davaları çalışma gözlem raporu, İstanbul’da gerçekleştirilen basın toplantısıyla proje eş koordinatörü Evin Barış Altıntaş ve Av. Veysel Ok tarafından kamuoyu ile paylaşıldı.
“Masumiyet Karinesi İhlal Ediliyor’’
Rapora göre, oturumların yüzde 49’unda (90 oturumun 44’ünde) sanıklar tutuklu olarak yargılanırken, sanıkların yüzde 34’ünde, sanıklar duruşma salonuna fiziki olarak getirilmedi. Ayrıca, sanıkların tutuklu olarak yargılandığı oturumların yüzde 36’sında sanıklar mahkemeye kelepçeli olarak getirildi.
Davaların ifade özgürlüğüne ilişkin olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu durumun anayasal pek çok hakkı ihlal ettiği görüldüğünü dile getiren Av. Veysel Ok, AİHS’in 6. Maddesi kapsamında düzenlenen adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine ve sanıkların mahkemeye kelepçeli çıkarılarak masumiyet karinesinin ihlal edildiği ifade etti.
“Sanıkların Yüzde 78’inin Mesleği Gazeteci’’
“1 Haziran 2018 ve 31 Aralık 2018 tarihleri arasında ifade özgürlüğü ve gazetecilik davalarına odaklanılarak 90 oturum gözlemlendi. Gözlemcilerin dava izleme formunda raporlarına göre; bu oturumların 70’inde gazeteciler, 5’inde akademisyenler, 10’unda avukatlar, 2’sinde öğrenciler, 2’sinde sanatçılar ve 1’inde insan hakları aktivistleri yargılanıyordu. Ayrıca, sanıklara yöneltilen suçlamaların yüzde 72’si terör suçlarından oluşuyordu. Sanıklara yöneltilen “terör suçları’’nın 35’i terör örgütü propagandası yapmak, 25’i terör örgütü üyeliği, 7’si örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek, 5’i örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek ve 5’i ise suç işlemek amacıyla örgüt kurmak ve/veya yönetmek suçlarından oluşmaktadır.’’
“Adil Yargılanma Hakkı İhlal Ediliyor’’
“Sanıkların tutuklu yargılandığı oturumların yüzde 34’ünde (44 oturumun 15’inde), sanıklar fiziken mahkeme salonuna getirilmemiş, SEGBİS (Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi) yoluyla savunma vermişlerdir.
Sanıkların tutuklu yargılandığı oturumların yüzde 40’ında (44 oturumun 18’sinde), sanıklar davaların görüldüğü şehirlerden farklı şehirlerdeki cezaevlerinde tutuklu bulunmaktadır. Bu durumun sanıkların yüzde 34’ünün duruşmalara getirilmemesi için öne sürülen gerekçelerin başında gelmektedir. SEGBİS’in bu kadar sık kullanılıyor olması, sanıkların AİHS’in 6. Maddesi ile güvence altına alınan adil yargılanma hakkının ihlal edildiğinin göstergesidir.’’
Mahkeme Heyeti Sanıklara Nezaketsiz Davranıyor
Rapora göre, “mahkeme heyeti, duruşmaların yüzde 20’sinde savunma avukatlarına, yüzde 27’sinde ise sanıklara karşı alenen nezaketsiz tavır sergilediği’’ ifadesi yer alırken, Av. Veysel Ok ise mahkeme heyetinin bu tavrının sanıkları aşağılamaya yönelik olduğunu dile getirdi.
“SEGBİS Özellikle Kürt İllerinde Çok uygulanıyor’’
Ayrıca, SEGBİS uygulaması ile duruşmalarda avukat ve sanık arasında yeterli iletişim kurulamadığından dolayı sanığın adil yargılanma hakkının elinden alındığı ifade eden Av. Veysel Ok, özellikle Kürt illerinde SEGBİS uygulamasının daha çok kullanıldığını ve çoğu zaman teknik bir arıza sebep gösterilerek sanığın elinden savunma hakkının alındığı dile getirdi.
Giray Poyraz / Demokrat Haber
