Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) verilerine göre kredi büyüme hızındaki yükseliş geçen hafta da devam etti. Bloomberg HT'nin haberinde 13 haftalık, yıllıklandırılmış ve kur etkisinden arındırılmış kredi büyüme hızının yüzde 45'i aştığı belirtildi. Bu da kredilerde Temmuz 2020'den beri ilk defa bu kadar hızlı bir büyümenin kaydedilmesi demek. Bunun iki temel nedeni var: Alım gücünün düşmesi ve enflasyonun yüksek olması. Marmara Üniversitesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Arzova, alım gücünün düşmesiyle insanların hayatlarını idame ettirebilecekleri gelirlerinin azaldığını vurguluyor. Arzova'ya göre geliri düşen vatandaşlar, bunun bir kısmını kredi kartlarıyla bir kısmını da tüketici kredileriyle idare etmeye çalışıyor. İkinci olarak enflasyona karşı gelirini korumak isteyenler de kredilere koşuyor. Konut fiyatlarının yükselmesiyle konutun da bir yatırım aracı olmaktan çıktığını söyleyen Arzova, insanların enflasyona karşı bütçelerini korumak için gelecekte yapmayı planladığı alışverişlerini bugünden gerçekleştirdiğini anlatıyor: "Otomobil, televizyon, buzdolabı gibi hangi varlık söz konusuysa yarın bunun fiyatı artar diye insanlar bugünden almaya çalışıyor." "TASARRUF ETMEKTENSE PARAYI HARCAMAK MANTIKLI" Spinn Danışmanlık Kurucu Ortağı Özlem Derici Şengül, alım gücündeki düşüşün kredi kullanmaya mecbur bıraktığını söylüyor: "Enflasyonun yarattığı talebi öne çekmek söz konusu, tasarruf etmektense parayı harcamak mantıklı." BDDK'nın verilerine göre tüketici kredileri tutarı 15 Nisan itibarıyla 810 milyar TL'ye çıktı. Bu kredilerin 315 milyar TL'si konut, 16 milyar TL'si taşıt ve 479 milyar TL'si ihtiyaç kredisi. Ekonomist Derici, ekonomi politikalarının da kredi artışını körüklediği görüşünde. Derici, daha önce nereye gittiği belli olmayan kredilerin önünü kesmek için büyük yatırım projelerine ya da katma değerli projelere kredi verilmesi için hedef odaklı kredi politikasına geçildiğini, ancak son dönemde bunun değiştiğini aktarıyor. Derici'ye göre yine büyümenin krediyle pompalandığı bir döneme girilmesi söz konusu. "KREDİ İLE BORÇLARI ENFLASYONA ÖDETİYORLAR" 15 Nisan haftasında ticari kredilerdeki artış yüzde 50'e yaklaştı. Bankacılık sektörünün toplam kredi hacmi ise 5 trilyon 525 milyar TL'ye çıktı. "Avrupa ülkeleriyle kıyasladığımızda hem hanehalkı hem şirketler açısından borçluluk görece daha düşük" diyen ekonomist Arzova'ya göre Türkiye, kredi hızı büyümesinde henüz tehlikeli bir bölgede değil. Arzova, üretim enflasyonunun yüksek olduğu yerde şirketlerin TL kredi ile borçlanmasının da mantıklı olduğu görüşünde: "Kredilerin faizinin olması gereken yer bu değil. O yüzden şirketler burada akıllıca bir şey yapıyor. Kredi taksitleri ile borçlarını enflasyona ödetiyorlar." Mart ayında üretici enflasyonu yüzde 114 olarak gerçekleşti. Tüketici enflasyonu ise yüzde 61 oldu. Ancak bir yandan da tüketici kredilerinin ve ticari kredilerin artması, olumsuz bir döngünün başladığına işaret. Kredilerin artmasıyla enflasyon yükselişi tetikleniyor, yarın yapılacak tüketim bugüne çekiliyor, böylece yarın tüketim azaldığında şirketlerin üretim yapması zorlanıyor. KREDİ BÜYÜME HIZI NE KADAR OLMALI? 2008'deki küresel finansal krizin ardından Merkez Bankası, 2013 yılında yayımladığı bir raporunda orta vadede ortalama yüzde 15 civarında bir yıllık kredi büyümesinin makul ve sağlıklı olabileceğini açıklamıştı. 2013'te kredilerdeki büyümenin yüzde 40'a yaklaştığı dönemler olmuştu. O yıl ekonomik büyüme ise yüzde 4 oranındaydı. O dönem bilinçli olarak kredi büyümesinin durdurulmasının amaçlandığını ve bu yüzden taksitlere sınırlama getirildiğini hatırlatan Derici'ye göre bugün için en tehlikeli durum hanehalklarının borçlandırılması. Bu yüzden asıl yapılması gerekenin enflasyonla mücadele olduğunu vurgulayan Derici, "Şu an ekonomi politikasında bir tane bile enflasyonla mücadele adımı yok" diyor. Arzova da ileride önce tüketimin sonra üretimin yavaşlamasıyla istihdam kayıplarının ve borcu ödeyememe durumlarının yaşanabileceğine dikkati çekiyor: "Şirketler daha düşük hızda çalışmaya başladıkları zaman istihdam kayıpları yaşanacak. Böylece insanlar işsiz kalabilecek ve bu borcu ödeyemeyecek hale gelecekler. O yüzden bu döngüye girerken yüzdelerin bu kadar yüksek olmaması gerek. Hanehalkının borçlu olması çok istenen bir durum değildir."