Bilgiye, bilgi kaynaklarına önem vermeyen toplumların, insan hak ve özgürlüklerine yaraşır bir yaşam düzeyi yakalamaları, buna uygun bir dünya kurmaları olanaksız. İnsanlık tarihinin tüm zamanlarında bu durum kanıtlanmış bir gerçek.

Sorgulamayan, katı kuralların arkasına sığınan bilinçsiz toplumların, bunların oy verdiği devletlerin, kendilerine zarar vereceğini anladıkları o algıladığı gelişmelerle mücadele edebileceği tek bir yöntem var: Yok etmek. Tarihin ilk dönemlerinde buyana değişmeyen bir kural olarak görülmüş.

Herkes kendi çıkarı peşinde koştuğu, başkalarına yardım diye bir derdinin olmadığı, haklının değil güçlünün yanında yer aldığı yerlerde, birlikte yaşamın hiçbir sorunu çözülemez. İnsanlığı ortak noktalarda buluşturmak olanaksızdır.

Kitaplar toplumları olduğu gibi insanlığı ayakta tutan, ileriye, uygarlığa taşıyan araçlar. Bu araçlardan yoksun olanlar insanlığın yürüyüşünün gerisinde kalmaktan kurtulamazlar.

Tarihin derinliklerde yok edilen kitaplar

Bilimi, bilgi kaynaklarını ortadan kaldırarak daha kolay yönetme düşüncesinde olanların, kitapları nasıl yok etme girişimleriyle ilgili kısa yolculuk yapalım:

“Tarihte Yakılan En Büyük Kütüphaneler!

M.Ö. 330 – Persepolis Kütüphanesi’nin (İran'ın Fars Eyaleti'ndeki Şiraz kentinin 70 km kuzeydoğusunda) Makedonya İmparatoru Büyük İskender tarafından yakılması.

M.Ö. 212 Çin’in mitolojik beş kralından biri olan Chin Shin Huang, Çin ile ilgili bütün kitapların yakılmasını emretmiştir. Ancak bazı metinleri mağaralarda saklamışlardır. Wang Tao-Shih isimli Taocu bir rahip 100 yıl sonra bazı mağaralarda bir takım kitaplar bulmuştur.

M.Ö. 75 – Apollon Tarikatı rahipleri tarafından Sibill yazıtlarının yok edilmesi.

M.S. 490 – İskenderiye Kütüphanesi’nin yakılması. Kimlerin yaktığı konusunda üzerinde tartışma ve ihtilaf hala devam etmektedir.

M.S. 700 – İlk Katoliklerden kalma 10.000 ruloluk el yazmasının yakılması.

M.S. 783- İsoryalı Leon tarafından Bizans kitaplığındaki 300.000 kitabın yakılması.

M.S. 789 – İçinde binlerce kitap bulunan Torur, Nantes ve Toledo Kitaplıklarının Charlemagne tarafından yakılması.

M.S. 1300 – İstanbul’u ele geçiren Haçlılar, İstanbul’u yağmalarken kütüphaneleri de ateşe vermişlerdir.

M.S. 13 yy. –Moğol İmparatoru Cengiz Han’ın ele geçirdiği yerlerde bulunan bir çok kütüphaneyi yaktırması.

M.S. 13 yy. – Cengiz Han’ın torunu Hülagu Hanın Bağdat’taki Bâtini Kütüphanesi’ni yaktırması. Önce Alamut Kalesi’ndeki Bâtıni Kütüphanesini daha sonra da Bağdat’taki elyazmalarını yaktırmıştır.

M.S. 14 yy. –Ortaçağ Avrupa’sında Katolik Kilisesi’nin yaktığı binlerce kitap. Katolik Kilisesi’nin skolastik düşüncesinin doğmalarına aykırı bilgilerin yer aldığı binlerce kitap, bu kitapları yazanlarla birlikte yakılarak yok edilmiştir.

M.S. 15 yy. – İspanyol Engizisyonu’nun yaktırdığı Endülüs Kütüphaneleri.

M.S. 16 yy. – İspanyolların, Maya ve İnka elyazmalarını yakmaları”. (1)

Bu bilgi kaynaklarının niceliklerini, parasal değerlerini ölçme olanağımız yok. Bunlar yok olmasa, insanlığın daha ileri aşamalarda olacağı kesin. En azından bu olumsuzlukların yaşandığı topraklarda yaşayanların, bugün olduklarından çok daha farklı noktalarda olacakları açık.

Bir başka araştırmanın bulguları da şöyle:

“Tarihte Yakılan En Büyük Kütüphaneler!

İnsanlığa yapılan en büyük kötülük, insanlığın belleği ve bilinci olan kütüphaneleri yakmak ve ileri medeniyetlerle tarihî eserleri imha etmek olup; tarih bu tür sayısız câniliklerle doludur! İşte yakılan kütüphanelerden birkaçı:

1) İRAN KÜTAPHANESİ (M.Ö.330): Çapulcu İskender ve askerleri tarafından yakılmıştır. Zerdüştlüğün 12 bin manda derisine yazılmış olan Avesta adlı kutsal kitabı da buna dahildi !

2) SİBİLLİ YAZITLARI (MÖ.75): Apollon tarikatı rahipleri tarafından yok edildi!

3) İSKENDERİYE KÜTÜPHANESİ (MS.490): Romalılar tarafından yakılmıştır!

4) BAĞDAT KÜTÜPHANESİ (MS. 600’ler): Halife Ömer, günlerce yakmayla bitmeyen yüzbinlerce kitabı yaktırma emri vermeden önce tarihe geçen şu talihsiz sözleri sarf etmişti: “Bu kitaplarda yazılanlar Kuran’da varsa, onlara gerek yoktur; Kuran’da yoksalar, o zaman da onlara gerek yoktur!..

5) CENGİZ HAN’IN YAKTIĞI KİTAPLAR (MS.13.YY.): Ele geçirdiği kentlerin ilk önce kütüphanelerini yaktırmıştır. 1260’da acımadan yaktırdığı Bağdat Kütüphanesi de bunlar arasındaydı!

6) İSTANBUL KÜTÜPHANESİ (MS.13.YY.): Haçlılar tarafından yakılmıştır.

7) ENDÜLÜS EMEVİ KÜTÜPHANESİ (MS.15.): İspanyollar tarafından yakılmıştır.

8) MAYA VE İNKA ELYAZMALARI (MS.16.YY.): İspanyollar tarafından yakılmıştır.

9) BERLİN KÜTÜPHANESİ (MS. 1945): Rusların eline geçmesin diye Naziler tarafından yakılmıştır!

10) BAĞDAT KÜTÜPHANE ve TARİH MÜZESİ (9 Nisan 2003): Binlerce yıllık 17 bin tarihî eser ve yüzbinlerce el yazması kitap, önce Amerikalı tarihî eser kaçakçıları, sonra da Bağdatlılar tarafından yağma ve talan edildikten sonra yakılmıştır !!!” (2)

İki araştırmanın birleştiği noktalar var. Yakılan, yıkılan kütüphaneler, yok edilen kitaplar Asya, Ortadoğu ülkelerinde. 12. yüzyıldan sonra, bilimde, yaşamın her alanında Dünya’nın geri kalmış ülkelerinde. Günümüzde de bu gerçekliğin yaşandığı görülmekte.

Bu olumsuzluğa Batı’dan bir örnek:

“1933 yılının Ocak ayında Nazilerin iktidara gelmesinden sonra ülkede iktidara muhalif yazarların, aydınların kitapları kütüphanelerden, kitabevlerinden ve evlerden toplatılarak 10 Mayıs 1933 günü başlayarak yüz bine yakın kitap kamyonlarla yüklenerek meydanlarda lise öğrencilerine yaktırıldı. Kitapların yakıldığı ilk gün Berlin opera meydanında 70 bin kişi kitaplar alev alırken alkışlarla izledi.

“Kitap Soykırımı” 34 üniversite kentinde tekrarlandı.” (3)

Geriliğin egemen olduğu Ortadoğu topraklarında, dini yaymaya çalıştığını ileri sürenlerin yaptıklarına bir örnek:

“IŞİD, yakın dönemdeki en büyük kütüphane katliamının sorumlusu. Geçtiğimiz Şubat ayında örgütün militanları Musul Kütüphanesi’ni tahrip etti. Bir yetkiliye göre binada bulunan 112 bin 709 el yazması ve kitaptan birçoğu kayıp. Kayıp olan ya da yandığı tahmin edilen kitaplar ve el yazmaları arasında, UNESCO’nun nadir eserler listesinde kayıtlı el yazmaları ve kitaplar da bulunuyordu. Kütüphanenin kayıtlı koleksiyonunda ise Osmanlı döneminden kalma kitaplar, nadir el yazmaları, Irak’ın 19. yüzyılın başında kurulan ilk matbaasında basılan eserler var.” (4)

Kitapları yok etme çabaları günümüzde de sürmekte.

2019 yılının ortalarına yaklaşıldığında, Türkiye’nin kültür başkenti sayılan İstanbul’un göbeğinde, araştırmacı yazar, eğitimci bir insanın önemli bir kütüphane durumundaki evi, “Çöp Ev” gerekçesiyle, zorla girilerek 40 binin üzerinde kitap, dergi, tüm özel eşyalarıyla acımasızca boşaltılıp 4 kamyona yüklenerek götürüldü. Bunu yapan kafalar, Ortaçağ’ın örümcek kafalarından faksız olmalı. Yüreğinde insan sevgisinden en küçük kırıntı olabilen bir insanın yapamayacağı bir davranışla bunca kitap, dergi, bilgi, belgeler ortadan kaldırıldı. Düzmece tutanaklarla bu çirkinliğe kılıflar hazırlandığı anlaşılmakta.

Bu acımasızlığı yapanların yetkilisi, sıkılmadan “Kitapları ne yapacaksın. Şimdi internet var” diyebilmiştir. Bu insanla ilgili yorumları okurlara bırakmaktayız.

Halife Ömer, günlerce yakmayla bitmeyen yüzbinlerce kitabı yaktırma emri vermeden önce tarihe geçen şu talihsiz sözleri sarfetmişti: “Bu kitaplarda yazılanlar Kuran’da varsa, onlara gerek yoktur; Kuran’da yoksalar, o zaman da onlara gerek yoktur!..”

Kitapların, bilgi kaynaklarının ortadan kaldırılmaları tüm insanlığa zarar veren eylemler. İnsanlığın bunu algılaması gerekmekte.

______________________________

(1) Ercan, Türker, Bilgi soykırımları, İndigo Dergisi, 10.07.2014

https://indigodergisi.com/2014/07/bilgi-soykirimlari/

http://www.okurkitapligi.com/HaberDetay.aspx?HaberId=73

https://288757.forumromanum.com/.../entry.user_288757.2.1111704052.tar_hte_yak...

(2) Tarih Avcısı https://288757.forumromanum.com/.../entry.user_288757.2.1111704052.tar_hte_yak... 28 Mart 2011

(3) İleri, Aydın, Kütüphaneler yanarsa insanlık yanar, BirGün Gazetesi, 12.10.2014

(4) Gerçek Hayat, Yangın değil kitap soykırımı, 04.01.2016 www.gercekhayat.com.tr/aktuel/yangin-degil-kitap-soykirimi/