Türk Dil Kurumu’nun(TDK) Türkçe Sözlük’lerde bulunan kelimelerin anlamlarına cinsiyetçi ifadeler içeren anlamlar ekleyince kadınlar TDK’nın önüne giderek bir basın açıklamasıyla başvurarak ifadelerin kaldırılmasını talep etmişti. Kadınların talebini yanıtlayan TDK sözlüklerinde kelimelerin temel anlamları, yan anlamları, mecaz ve argo anlamalarına da yer verdiklerini belirterek kadına yönelik şiddeti besleyenin sözlükteki kelimeler değil eğitimsizlik olduğunu ifade etti.
TDK geçtiğimiz haftalar Türkçe Sözlük’te buluanan “müsait”, “kötüleşmek”, “esnaf” gibi kelimelerin anlamlarını yenileyerek cinsiyetçi ifadeler ekledi. Bunun üzerine Halkevci Kadınlar TDK önüne giderek bir basın açıklaması yaptı. Kadınlar yaptıkları basın açıklamasında kelimelere eklenen tüm anlamların aynında paratez içinde “kadın” yazdığını belirterek esas parantez içine alınması gerekenin TDK olduğunu ilan etti.
Kadınlar basın açıklamasının ardından kelimelerin cinsiyetçi anlamlarının kaldırılması için topladıkları dileçkeleri teslim etti. Dilekçelere yanıt veren TDK, kurum olarak sözlüklerinde kelimelerin; temel, yan, mecaz, argo ve alay içeren anlamalarına da yer verdiklerini ve dilekçelerde ifade edildiği gibi kadına yönelik şiddeti besleyenin sözlükte bulunan kelimeler değil eğitimsizlik olduğunu iddia etti.
TDK’nın yanıtının tamamı şöyle:
‘’Sözcükler bir dilin bütün veya belli bir dönemindeki kelimelerini; yazılışları, türleri, söylenişleri, temel ve yan anlamları, kullanılış özellikleri bakımından kayıt altına alan, açıklayan, edebi metinlerden seçilen cümlelerle örneklendiren, alıntı kelimelerin hangi dilden geçtiğini bildiren başvuru kaynalarıdır. Kelimelerin türleri, yazılışları, söylenişleri, kullanılış biçimleri, alıntıysa hangi dilden geçtikleri, çekim ekleriyle ve fiillerle kullanılış özellikleri gibi bilgiler sözlüklerde belirli bir düzen içerisinde sıralanır. Bu düzeni sağlayan; sözlük hazırlama ve yazma ilkeleridir.
Kurumumuzca 1945 yılından bu yana yayımlanmış olan Türkçe Sözlükler de sözlük hazırlama ve yazma ilke ve kurallarına göre hazırlanmıştır. Maddelerin anlamlandırılmasında genellikle sözün en yaygın anlamına öncelik verilmiş, sonra mecazi anlam (mec.) daha sonra argo, alay, hakaret vb. anlamları yer almıştır. Ardından o sözün deyimleşmiş ve kalıplaşmış bişçimleri anlamlarıyla varsa örnekleriyle sıralanmıştır.
Kurumumuzca 2011 yılında yayımlanmış oloan Türkçe Sözlük’te de herhangi bir kelimenin ilk olarak asıl anlamı daha sonra varsa mecazi anlamı ve argo olarak kullanılış şekilleri anlamın yanına argo, kaba kelimeleri ile mec (mecaz) ve tkz. (teklifsiz konuşma) kısaltmaları eklenerek verilmiştir.
Bir kelime tarihi süreç içerisinde halkın dilinde asıl anlamının yanında yeni anlamlar kazanabilir hatta asıl anlamıyla hiç ilgisi olmayan bir şekilde argo olarak kullanılabilir. Bu tür kullanımları sözlüğe almamak bilim anlayışıyla bağdaşmaz. Türk Dil Kurumunun 1945 yılından bu yana oluşan sözlükçlük dili geleneği çerçevesinde konuşma dilinde ve yazı dilinde geçen bütün kelimeler anlam ayrımı yapılmaksızın Türkçe Sözlük’te yer almaktadır.
Yazınızda Türkçe Sözlük’te yer alan ve tanımlarında cinsiyet ayrımcılığı yapıldığını belirtmiş olduğunuz kelimeler mecaz, argo ve kaba kelimleri kullanılarak anlamlandırılmış ve bu kelimlerin özendirici olma özelliği bu şekilde ortadan kaldırılmıştır. Ayrıca Sözlüğümüzde “Cinsiyetçilik” kelimesi yer almamak birlikte “cinsiyet ayrımcılığı” maddesi bulunmaktadır. “Cinsiyetçilik” kelimesi de Kurumumuzun Sözlük Bilim ve Uygulama Kolunda değerlendirilecek ve karar verildiği takdirde söz konusu anlam Türkçe Sözlük’ün yeni baskısında ve Genel Ağ ortamındaki kullanımlarında yer alacaktır. Günümüzde kadınlara yönelik şiddeti besleyen Türk Dil Kurumunun Türkçe Sözlük’ünde bulunan kelime ve anlamlar değil eğitimsizliktir.’’
Kaynak: Sendika.Org
