Birkaç anekdot paylaşacağım. İlki 1922 yılından... Milli Mücadele aleyhine yazılarıyla tanınan gazeteci Ali Kemal, yakalandıktan sonra 1. Ordu Kumandanı Sakallı Nurettin Paşa’nın huzuruna çıkarılır.<br /> Paşa, Ali Kemal’i görünce bağırır:<br /> “’Artin Kemal’ denilen herif sen misin?”<br /> Şaşırır Ali Kemal... Şu karşılığı verir:<br /> “-Paşam, beni öldürünüz, fakat hakaret etmeyiniz.”<br /> Burada “Artin”, “hain” anlamında kullanmıştır.<br /> * * *<br /> Şimdi yarım asır ileri gidelim.<br /> 18 Ocak 1971 tarihli Cumhuriyet gazetesinde, Deniz Gezmiş’e babasının yazdığı bir açık mektup yayımlanır.<br /> Deniz o sıralar banka soygunundan aranmaktadır. Babası Cemil Gezmiş, bir mektupla oğluna “Teslim ol” çağrısı yapar.<br /> Mektuptan bir bölüm şöyledir:<br /> “Oğlum Deniz, (...)<br /> Sana ‘Ermeni’ demişler. Sen de ‘İt ürür, kervan yürür’ demiş geçmişsin. Sen bilir misin ki Gezmişoğulları 1. Dünya Savaşı’nda 16 şehit vermiş bir ailedir. Babanın 3 dayısı Erzurum’un geri alınmasında Ermeniler tarafından şehit edilmişti. İşte sen, bu biçim Ermeni’sin.”<br /> Burada “Ermeni”, “soyguncu” anlamında kullanılmıştır.<br /> * * *<br /> Çeyrek asır daha gidelim:<br /> 1997 yılı...<br /> İçişleri Bakanı Meral Akşener, PKK liderinden söz ederken, sonradan özür dileyeceği şu sıfatı kullanır:<br /> “Ermeni dölü Abdullah Öcalan...”<br /> Burada “Ermeni”, “terörist” anlamında kullanılmıştır.<br /> * * *<br /> Bakmayın yetkililerin “Osmanlı’da Ermeniler bakanlık bile yapmıştı” savunmasına...<br /> “Niye şimdi Ermeni memur bile yok” diye sorarlar adama...<br /> “Ermeni” kelimesi yıllar yılı -sadece resmi jargonda da değil- “Mademki Ermenisin...” tekerlemeli çocuk ağızlarında bile hakaret niyetine kullanıldı.<br /> Bir toplumun dili, atasözü, argosu, onun önyargılarını ele verir.<br /> “Ermenilik” böyleydi.<br /> * * *<br /> Ta ki Hrant’a kadar...<br /> Hrant Dink, böylesi bir nefret söylemiyle yetiştirilmiş Türk toplumunu, günün birinde “Hepimiz Ermeniyiz” diye bağırarak yürütebilmiş adamdır.<br /> Dikkat edin; bir küskünlükten filan değil, dile vurmuş asırlık bir kindarlıktan bahsediyorum.<br /> Bir nehrin yatağını değiştirmek kadar zordur, bir toplumun hasım dilini değiştirmek...<br /> Hrant, tek kişilik bir set gibi bu önyargının önünde durdu.<br /> Öyle can adamdı ki, toplum ona ve sokakta yatan bedenine baktıkça asırlık husumetinden utanç duydu.<br /> Belki o yüzden nefretten beslenenlerin hedefi oldu.<br /> Ama yine o yüzden ölümü böyle büyük bir tepki doğurdu.<br /> * * *<br /> Evet, mahkemenin kararı canımızı yaktı; ama zaten artık oralardan bir şey beklemiyorduk.<br /> Önemli olan vicdanlardaki sızlamaydı; doğrusu bu kadarını da beklemiyorduk.<br /> Hukuk bugün böyle der, yarın hava dönünce başkasının borusunu üfler. Ama toplumlar transatlantikler gibi ağır manevra yapar, zor tavır değiştirirler. Hrant, bu toplumu “öteki”yle barıştırmayı başardı.<br /> Evet, ölümü bize çok pahalıya mal oldu; ama sonunda onunla birlikte gömülen, asırlık bir kin oldu.<br /> Katillerinin yavan gülümsemesi boşuna... Hrant’ı vurarak, nihayette onun amacına hizmet ettiler.<br /> Bize, “Hepimiz Hrant’ız, hepimiz Ermeniyiz” dedirttiler.<br />