Suriye’nin kuzeyinde Kürtlerin yoğun olduğu ve Batı Kürdistan ya da Rojava olarak da adlandırılan bölgede Demokratik Özerk Yönetim Yasama Meclisi, bugün Amude kentinde toplanarak "Toplumsal Sözleşme"sini (Anayasa) kabul etti. Sözleşmede Suriye demokratik bir ülke olarak tanımlanırken, bölge "üç kanton" halinde bu ülkeye bağlı olarak değerlendirildi.
52 parti, örgüt, sivil toplum örgütü, gençlik ve kadın hareketleri ile 15 bağımsız şahsiyetten oluşan Yasama Meclisi'nin 67 üyesinden 61'i toplantıda hazır bulundu.
İlk toplantısını 31 Aralık tarihinde yaparak kısmi genel af çıkaran Demokratik Özerk Yönetim Yasama Meclisi üyeleri bugün ise "Yönetim Modeli", "Toplumsal Sözleşme" ve "Seçim Kanunu" için toplandı.
Toplantı öncesi Meclis Divanı adına bir açıklama yapan Dr. Abdulkeri Umer, toplantının gündemlerini kamuoyuna duyurduktan sonra, toplantı basına kapalı devam etti.
ANF’nin haberine göre toplantıda Demokratik Özerk Yönetim'in "Toplumsal Sözleşme"si (Anayasa) oy birliği ile kabul edildi. Yeni sözleşmede Suriye demokratik bir ülke olarak tanımlanırken, Rojava ise üç kantona ayrılarak bu ülkeye bağlandı. Sözleşmede Cizîre Kantonu'nun resmi dilleri Kürtçe, Arapça ve Süryanice olarak kabul edildi. Ancak bölgedeki tüm diğer dillerin öğretilmesi de karara bağlandı. Sözleşmede ayrıca kadının yaşama eşit katılımı, çocuk, işçi ve çevre haklarının güvenceye alınması, toplumsal ekonomi gibi maddeler de öne çıktı.
Sözleşmedeki maddelerden bazıları şöyle:
-Suriye demokratik, özgür, bağımsız ve irade sahibi bir devlettir. Demokratik parlamenter bir sistemle yönetilir.
-Demokratik Özerk Yönetim, merkezi olmayan sisteme dayalı kurulacak gelecekteki Suriye'nin bir parçasıdır.
-Demokratik Özerk Yönetim üç kantondan (Cizîr, Kobanê, Efrîn) oluşur ve Suriye topraklarının bir parçasıdır.
-Kamışlı, Demokratik Özerk Yönetimin Cizîre Kantonu'nun merkezidir. Bu kanton Kürt, Süryani, Ermeni, Çeçen, Müslüman, Hıristiyan ve Ezidîlerin ortak yönetimidir. Kantonda yaşayan halklar ve inançlar arasındaki ilişkiler halkların kardeşliği, ortak yaşam ve dayanışma temellidir. Hiçbir halk bunlardan ayırt edilemez.
-Cizre kantonunun resmi dili Kürtçe, Arapça ve Süryanicedir. Bunların yanısıra diğer diller de güvence altına alınır.
- Kanton yönetimleri ve merkezleri arası ilişkiler, demokratik özerklik esaslarına göre gerçekleşir ve savuma gücü YPG'dir.
ÜCRETSİZ EĞİTİM, İŞ, EV....
-Toplumsal Sözleşme, gençlerin siyasete ve yönetime katılımını yasal güvenceye alır.
- Yönetim uluslararası hukuk ve sözleşmelere göre insan hakları ve özgürlükleri korur. Hak ve özgürlükleri en yüksek değer olarak kabul eder.
-Kadın toplumsal, siyasi, ekonomik, kültürel ve yaşamın tüm alanlarına katılma ve örgütlenme hakkına sahiptir. Ayrıca cinsler arası tüm ayrımcılık ortadan kaldırılacak.
-Çocukların çalıştırılması, çocuk yaşta evlilik, çocuklara yönelik psikolojik ve fiziki işkence yasaktır.
-Güvenlik, istikrar ve ücretsiz eğitim her vatandaşın hakkıdır. İlkokul mecburidir. Ayrıca iş, barınma, ev, toplumsal ve sağlık güvencesi, annelik ve bebeğin korunması güvence altına alınır.
-Demokratik özerk bölgelerde, ekonomi sistemi, bilim ve teknolojik imkanların gelişmesine dayanan halkın ortak büyümesi üzerine inşa edilir. Bu esas üzerinde tüm vatandaşların ihtiyaçları karşılanır ve en üst düzeye çıkarılacak. İşçi ve tüketici hakları korunur, çevrenin korunması ve yönetimin güçlendirilmesi esas alınır.
KANTONLARA 20'ŞER BAKANLIK
Demokratik Özerk Yönetim Yasama Meclisi, bölgeyi üç kantona bölen "Toplumsal Sözleşme"yi (Anayasa) kabul ettikten sonra, yönetim modelini de oluşturdu. 101 sandalyeli mecliste karar kılınırken, kantonların 20'şer bakanlıkla yönetilmesi kararlaştırıldı.
Yasama Meclisi, yönetim modeli üzerine de anlaşma sağladı. 51 maddeden oluşan model, dört ayak üzerine oturtuluyor: Kanton sistemi, Yasama Meclisi, Yönetim, Adalet ve Yüksek Seçim Kurulu'ndan oluşuyor.
Yüzde 40 cinsiyet kotasının uygulandığı bu yönetim modelinde, gençler için de kota var. Ayrıca Süryaniler için pozitif ayrımcılık karara bağlanırken, tüm kurumlarda eş başkanlık sistemi benimsendi.
Alınan kararlara göre özerk yönetim meclisi 101 sandalyeden oluşacak. 15 bin oy alan her kişi parlamenter olabilir. En çok oyu alan parti ise yönetimi oluşturma (hükümet) görevini üstlenir. Oy kullanma yaşı 18 olarak belirlendi. Kanton yönetimleri 20 bakanlıktan oluşuyor.
Bu bakanlıklar şöyle:
"Dışişleri Bakanlığı"
"Meşru Savunma Bakanlığı"
"İçişleri Bakanlığı"
"Adalet Bakanlığı"
"Bölgesel, Belediye, Nüfus ve Şehircilik Bakanlığı"
"Maliye Bakanlığı"
"Çalışma ve İşçi Yerleştirme Bakanlığı"
"Eğitim bakanlığı"
"Tarım Bakanlığı"
"Elektrik, Sanayi ve Yeraltı Kaynakları Bakanlığı"
"Sağlık Bakanlığı"
"Ticaret ve Ekonomi Bakanlığı"
"Şehit Aileleri Bakanlığı"
"Aydınlanma ve İletişim Bakanlığı"
"Ulaştırma Bakanlığı"
"Gençlik ve Spor Bakanlığı"
"Turizm ve Arkeoloji Bakanlığı"
"Din Bakanlığı"
"Kadın ve Aile Bakanlığı"
"İnsan Hakları Bakanlığı" (ANF)
