Bilim Akademisi Yönetim Kurulu tarafından Boğaziçi Üniversitesine rektör atanmasına ilişkin yapılan açıklamada sorunun sadece Boğaziçi Üniversitesinin değil bütün üniversitelerin ve Türkiye’nin sorunu olduğu vurgulandı.

Açıklamada "Boğaziçi Üniversitesi kendisine yapılan bu talihsiz atamaya karşı çıkmakla sadece kendini değil Türkiye’nin geleceğini savunmaktadır" denildi.

Boğaziçi Üniversitesine rektör atanması sonrasında yaşanan gelişmelerin büyük bir kaygı ile izlendiği belirtilen açıklamada, "Olayların ulaştığı nokta, her yıl yayımladığımız, Türkiye’de akademik özgürlüklere ilişkin raporlardan ayrı olarak konuyu değerlendirme ihtiyacını doğurmaktadır. Tartışmanın temelinde aslında çok basit bir soru yatmaktadır: Üniversiteler neden özerk olmalıdır? Bunun tek gerekçesi T.C. Anayasası’nın 130. maddesinin halen bunu öngörüyor olması değildir kuşkusuz. Üniversitelerin özerkliği, bir ülkede bilimin gelişmesi için olmazsa olmaz ön koşul olması nedeniyle bir gerekliliktir” denildi.

EN İLERİ ÜNİVERSİTELER, ÖZERKLİĞİN TEMİN EDİLDİĞİ ÜLKERİN ÜNİVERSİTELERİ

Dünyanın en ileri üniversitelerin, üniversite özerkliğini en üst derecede temin eden ülkelerin üniversiteleri olmasının bir tesadüf olmadığının altı çizilen açıklamada şöyle devam edildi:

“Arada aşikâr bir nedensellik ilişkisi vardır. Özerkliğin amacı ve gerekçesi özgür ve yaratıcı araştırma, eğitim ve tartışma ortamını var etmek ve korumaktır. Bunların ön koşulu da düşünce özgürlüğü, dürüstlük ve liyakattir. Özerklik ile kast edilen, belirli bir denetim ağı içinde kendi kendini yönetmek özgürlüğüne sahip olmaktır. Üniversiteler açısından bu özerklik, akademik, finansal, organizasyonel ve istihdamla ilgili politikalarına devlet müdahalesinin asgaride kalması anlamına gelir. Bunun tam tersi ise devletin onları yönetmesi demektir. Yani Türkiye örneğinde düşünülecek olursa devletin 203 üniversite, 160.000 üzerinde akademisyen ve 8 milyonun üzerinde öğrenciyi yönetmesi anlamına gelmektedir bu. Bunların hepsinin yanı sıra üniversitenin bütün yönetici kadrolarının merkezden belirlenmesi ile üniversitenin bilimsel araştırmaya yaklaşımı da doğrudan bürokratik bir yapı içinde merkezden saptanır hale gelecektir. Ancak bu anlayışla ne bilim üretilmesi ne de kaliteli bir eğitimin sunulması mümkündür.”

“HİYERARŞİK DÜZEN İÇİNDE DOĞRU BİLGİYE ULAŞILAMAZ, YENİ FİKİRLER GELİŞEMEZ”

Hiyerarşik bir düzen içinde yukarıda söyleneni aşağıda kabul etmekle doğru bilgiye ulaşılamayacağı, yeni fikirlerin gelişemeyeceği vurgulanan açıklamada, “Kurumların, öğretim üyelerinin ve öğrencilerin özgür düşünen bireyler olarak inisiyatiflerini tanımayan bir sistemde yaratıcılık değil taklit ve intihal öne çıkar. Sadece sayısal kriterlere dayanan indeksler her zaman güvenilir olmasa da özellikle 2015 sonrasında Türkiye üniversitelerinin uluslararası sıralamalarda yerlerinin sürekli ve ciddi şekilde düşmekte olduğu da yadsınamayacak bir gerçektir ve bilim üretiminin nasıl sekteye uğradığının göstergesidir” denildi.

“TEK KİŞİNİN 203 ÜNİVERSİTE İÇİN DOĞRU REKTÖRLERİ TESPİT EDEBİLECEĞİNİ KABUL ETMEK AKLA VE MANTIĞA AYKIRIDIR”

“Bir üniversitenin yönetilmesi için en ideal adayı tespit etme yetkinliği o üniversitenin kendisinde midir yoksa bir ülkenin Cumhurbaşkanı’nda mıdır” sorusunun sorulduğu açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“Bilimin yuvası, gelecek kuşak araştırmacıları yetiştiren ve ülkenin göz bebeği olması gereken entelektüel bir birikime sahip üniversitelerin ister seçimle ister arama komisyonları aracılığıyla isterse diğer başka bir yöntemle yöneticisini doğru belirleyemeyeceğini – aksine – tek kişinin 203 üniversite için doğru rektörleri tespit edebileceğini kabul etmek akla ve mantığa aykırıdır. Ancak bugün hukuk düzenimiz tam da bunu öngörmektedir. Bu yanlış atama sistemi değişmedikçe Boğaziçi Üniversitesi ne ilk ne de son örnek olacaktır.”

“ATAMALARIN KEYFİLİK DIŞINDA HERHANGİ BİR KRİTERİ OLMADIĞI ANLAŞILMAKTADIR”

Basında yer alan tartışmalarda sık sık sorunun, rektörlerin seçimle belirlenmesi ve bunun artıları ve eksileri hususuna indirgendiği belirtilen açıklamada, “Seçim, üniversitelerin yöneticilerinin belirlenmesi için kullanılan yöntemlerden sadece birisidir. Hem akademik nitelikleri en üst düzeyde hem de yöneticilik vasıflarını haiz bir rektörün belirlenmesi için başvurulabilecek çok farklı bir dizi yöntem vardır" denildi.

Açıklamanın devamında şu ifadelere yer verildi:

"Tartışmanın asıl odaklanması gereken nokta, belirlemenin asli paydaş olan üniversitenin tümüyle dışlanarak üçüncü kişiler ve nihayetinde Cumhurbaşkanı tarafından yapılmasının mantığıdır. 2018 yılında yapılan yasa değişiklikleri sonrasında, zaten çok sorunlu olan YÖK sistemi dahi rektör seçimlerinde devreden çıkarılmış, bu kurumun rolü, özgeçmişleriyle başvuran adaylar hakkında bilgileri toplamak ve Cumhurbaşkanı’na tavsiyede bulunmakla sınırlanmıştır. Bu süreçte tavsiyeyi kimlerin, hangi liyakat ölçütlerini esas alarak yaptıkları meçhul olduğu gibi nihai belirlemenin nasıl yapıldığı, seçilenlerin hoca olarak, araştırmacı olarak nasıl temayüz ettikleri, hangi özgün fikirlerin, yayınların sahipleri oldukları, akademik dürüstlük ilkeleri konusunda duyarlılıkları, daha önce yöneticilik pozisyonunda bulundukları kurumları nasıl geliştirmiş, ne başarılar sağlamış oldukları gibi soruların tümü cevapsız kalmaktadır. Atamaların keyfilik dışında herhangi bir kriteri olmadığı anlaşılmaktadır. Oysa tek elden yönetimin doğru sonuçlara götürdüğünü tarih bugüne kadar doğrulamamıştır. Bundan ders almak hepimizin ödevidir.”

“YÜKSEK ÖĞRETİMİN NEFES ALMAYA VE YENİDEN YAPILANMAYA İHTİYACI VARDIR”

Türkiye’de yüksek öğretimin uzun zamandır olmadığı kadar baskı altında olduğunun altı çizilen açıklamada şöyle denildi:

“Yüksek öğretimin, nefes almaya ve yeniden yapılanmaya ihtiyacı vardır. Aksi durumda süregiden beyin göçünün durdurulması mümkün olmayacağı gibi üniversitelerimizin düzeyinin her gün daha da düşmesine, ülkemizin en önemli değerlerinin erimesine şahit olmaya devam edeceğiz. İktidarlar gelir, iktidarlar gider; ancak Boğaziçi Üniversitesi gibi ülkenin güzide kurumlarına siyasi tercihlerle verilen zarar gelecek nesillere aktaracağımız bilimsel bilgi birikimimizde onarılmayacak hasarlar meydana getirir. Sorun sadece Boğaziçi Üniversitesi’nin değil bütün üniversitelerimizin ve Türkiye’nin sorunudur. Boğaziçi Üniversitesi kendisine yapılan bu talihsiz atamaya karşı çıkmakla sadece kendini değil Türkiye’nin geleceğini savunmaktadır. Bu hazin duruma parmak basmak, barışçı yollardan tepkisini ifade etmenin ve bunun için gösteri ve yürüyüş hakkından faydalanmanın bu ülke vatandaşı herkesin halen anayasal hakkı olduğunu da ayrıca vurgulamak isteriz.”

Kaynak: Evrensel