Avrupa Parlamentosu, 1915 Ermeni Soykırımı’nın ardından Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde yok edilen Ermeni kültürel ve tarihi eserlerini konu edinen bir sergiye bugünlerde ev sahipliği yapıyor.
Ermeni Mimari Araştırmalar Merkezi (RAA) ile Adalet ve Demokrasi için Avrupa Ermeni Federasyonu’nun (EAFJD) girişimleriyle açılan sergi, 4 Mart 2016 Cuma gününe dek Brüksel’deki Avrupa Parlamento binasında ziyarete açık olacak.
Sergide, 1915’e dek Batı Ermenilerinin yoğun olarak yaşadığı kentlerdeki Ermeni kültürel ve tarihi anıtlarına yönelik olarak uygulanan imha politikaları ve bunun sonucunda dünya medeniyetinin bir parçası olan özgün kültürel mimari eserlerin nasıl yok edildiği gözler önüne seriliyor.
“Soykırımdan sonraki soykırım” başlıklı sergide, Ermeni kiliseleri, manastır ve şapel gibi kamusal mimarı anıtların bugünkü durumu ve onlarca yıl önceki hali fotoğraflarla karşılaştırılarak, 1915 ve Cumhuriyet’in kuruluşundan günümüze dek devam eden imha süreçleri safhalar halinde sergileniyor.
32 parçadan oluşan kapsamlı sergide, Van, Muş, Urfa, Sivas, Kars, gibi kentlerde yer alan Ermeni kültürel ve mimari eserleri fotoğraflar, İngilizce ve Fransızca tarihçesiyle birlikte konu ediliyor.
Ermeni Mimari Araştırmalar Merkezi’nin direktörü Samvel Garabedyan sergi çalışmasına ilişkin olarak yaptığı açıklamada, Osmanlı ve daha sonra Türkiye sınırları dahilinde kalan Ermeni eserlerinin 1915 Ermeni Soykırımı ve sonrasındaki süreçte de maruz kaldığı kültürel soykırıma dikkat çekmeyi hedeflediklerini söyledi.
Ermeni kilise ve tarihi eserlerinin Türk Silahlı Kuvvetleri’nin öncelikli hedefi haline geldiğini ve çok sayıda kilisenin askeri tatbikatlar sırasında patlatılarak imha edildiğini kaydeden Garabedyan, sonraki süreçte ise tarihi Ermeni kiliselerinde altın gömülü olduğu söylentilerinin yayılmasıyla, söz konusu kiliselerin yıkım ve yok edilme süreçlerine yerel halkın da böylelikle dahil edildiğini söyledi.
Batı Ermenilerinin yoğun olarak yaşadığı kentlerde yaklaşık olarak 170 bin mimari eser bulunduğunu kaydeden Garabedyan, bunların ancak üçte ikisinin günümüze ulaşabildiğini belirtti.
UNESCO’nun 1974 tarihli verilerine göre, Cumhuriyet’in kurulduğu 1923’ten sonra saptanan 913 Ermeni tarihi eserinden 464’ü tamamen yok edilmiş durumda, 252’si harabe halinde,197’sinin ise acil restorasyona ihtiyacı var.
Avrupa Parlamentosu, 18 Aralık 1987’de kabul ettiği karar tasarısıyla, ülke sınırları dahilinde bulunan Ermeni kültürel ve tarihi eserlerin korunması konusunda uyarıda bulunarak Türkiye’ye çağrıda bulunmuştu. (Hrant Kasparyan / Demokrat Haber)
