'Erdoğan Rojava'daki durumu parçalayabilir'

Marksist sosyolog ve filozof Michael Löwy, Meksika'daki Zapatista hareketinin varlığını devam ettireceğini söyledi. Löwy, "Bir yeri aldılar ve kapitalist ve emperyalist dinamikleri oradan temizlediler. Bir çeşit umudun işareti bu. Dünyada yerel deneyim anlamında, çok fazla ilham alınabilecek iki yer, Chipas ve Rojava" dedi. 

Türkiye'nin Rojova'ya müdahale etmesinden endişe duyduğunu belirten Löwy, "Erdoğan Rojava’daki durumu parçalayabilir. Aynı zamanda Suriye’nin kuzeyindeki Suriye hükümetinin ordusu da var ve diğerleri. Bu gelişmeler çok endişe verici" ifadesini kullandı. 

Sosyal bilimci Michael Löwy, Metin Yeğen'in sorularını yanıtladı. Gazete Duvar'da yer alan söyleşinin bir bölümü şöyle: 

Bundan 10 yıl kadar önce sizle görüştüğümüzde, “21. yüzyıl sosyalizmi hakkında ne düşünüyorsunuz” diye sormuştum. Şimdi peki bir 21. yüzyıl sosyalizmi diye bir şeyden bahsedebilir miyiz? Çünkü 10 yıl önce mesela Venezuela’da çok önemli düşünceler vardı. Bence dünya çok değişti, son 10 yılda öyle değil mi ?

BAZI ÜLKELERDE HÜKÜMETLER SOLA YÖNELDİ

Şüphesiz birçok şey değişti dünyada ama aynı zamanda pozitif gelişmeler de var. Kuşkusuz biz dünyanın bu sürecine baktığımızda, büyük bir gelişme kaydeden, sağ kanat, aşırı sağ kanat, otoriter rejimleri görüyoruz. Evet, şu anda dünyanın yarısını kapladı. Japonya’dan ABD’ye kadar baktığınızda, Türkiye, Avrupa, Ortadoğu… Latin Amerika, şu anda Brezilya, yani çok çok sıkıcı bir bu fenomen şüphesiz kabul edilmeli, neredeyse dünyanın yarısını kaplayan. Bu çok çok endişe verici. Aynı zamanda bir başka şey de, birçok aşırı sağ rejim, bütünüyle ekolojik düşünceye karşı. Ve birçok açıdan, iklim değişikliğine ilişkin, bilimin temel kurallarını ve insan aktivitelerini reddediyor. Bütün bunlar çok çok olumsuz gelişmeler doğrusu. 

Diğer açıdan ise son 10 yıldır, birçok halk hareketi, protesto hareketi gelişti. ‘İndignados hareketi’, Occupy Wall Street, Arap Baharı gösterdi ki birçok direniş potansiyeli var. Tabii ki Türkiye’deki Gezi Parkı, şüphesiz. Bütün bunlar bize, dünyada otoriter rejimlere karşı, neoliberal rejimlere karşı önemli bir potansiyel olduğunu gösterdi. Aynı zamanda bazı ülkelerde, bazı hükümetler sola doğru yöneldi. Buna 3-4 örnek verebilirim, Portekiz en çok başarılı olanı, İspanya’da şöyle böyle gelişmeler var. 

Yunanistan zorlu bir dönemde ama yine de, yani çok ne olacağı belli değil ama yine sayılabilir. Bizim için başka bir sürpriz olarak, sosyalist perspektife, mesela sosyalizmin geleneksel olarak zayıf olduğu bazı ülkelerde, mesela İngiltere’de, ABD’de de, şu anda çok güçlü sosyalist hareketler var. Örneğin İşçi Partisi’nde Corbyn, ABD’de Benny Sanders. Bunlar çok sürpriz gelişmeler olumlu olan. Biz bunun nereye gideceğini tam olarak bilmiyoruz politik olarak ama bütün bunlar var olan politik gelişmeler.

Kuşkusuz Latin Amerika’nın durumu çok olumsuz. Çünkü sağ kanat, birçok yerde seçimi kazandı. Arjantin’de, Kolombiya’da, Şili’de ve Brezilya’da son olarak. Fakat aynı zamanda bütünüyle olumsuz da değil hâlâ sol hükümetler var. Uruguay, Bolivya, problemli de olsa Venezuela Maduro seçimi kazandı. Ve Meksika’da ortanın solu Obrador seçimi kazandı. Yani resim bütünüyle negatif değil ama kuşkusuz Brezilya da seçimleri aşırı sağın kazanması, çok çok olumsuz. Genel olarak ortaya çıkan durum bu şekilde.

Sizce Zapatista hareketi kendisini sürdürebilecek mi ne dersiniz?

Bence sürdürecek çünkü 25 yılı geride bıraktı bu dünya için çok önemli bir örnek. Bir yeri aldılar ve kapitalist ve emperyalist dinamikleri oradan temizlediler. Bir çeşit umudun işareti bu. Dünyada yerel deneyim anlamında, çok fazla ilham alınabilecek iki yer, Chipas ve Rojava. Bugün ilham alınabilecek iki ayrı yer var dünyada; devrimci demokratik örgütlemenin doğuşu, antikapitalist ve ekolojik ruhu ile. Bence çok ilginç deneyim bunlar ve ben bu iki deneyimi çok destekliyorum. Bununla birlikte problem, benim Zapatistalara katılmadığım şey Obrador’a ilişkin. Nasıl Rojava’da da eleştirebileceğim temel şeyler olabileceği gibi. Her ikisi de çok olumlu deneyimler.

"TÜRKİYE MÜDAHALE ETMEK İSTİYOR"

Türk hükümetinin buraya müdahale etmesi söz konusu.

Evet bu konuda çok endişeliyim. Erdoğan Rojava’daki durumu parçalayabilir. Aynı zamanda Suriye’nin kuzeyindeki Suriye hükümetinin ordusu da var ve diğerleri. Bu gelişmeler çok endişe verici. Trump yeşil çizgiden geri çekiliyor bir zaman sürecinde. Gidecek oralardan. Bu durumda Ruslar alacağı tavır, stratejik olarak önemli. Onlar Suriye hükümetinin, kontrolü geri almasını istiyor. Rojava halkının deneyimi oldukça zor durumda. Türkiye müdahale etmek istiyor, Esad rejimi burayı geri almak, kontrol etmek istiyor. Çok zor bir durum, çok zor…

Türkiye hükümeti geçen hafta, marketlerdeki plastik torbadan para almaya karar verdi.

(Ellerini açarak) İyi! Çok teşekkürler… Her şey iyi artık. İyi bir şey ama bunun manası ‘Sen organik gıdalar satın almalısın’, evet iyi bir şey, organik gıda almak. ‘Sen işte çöplerini, ayırıp atmalısın’ oh güzel ama bunlar yeterli değil. Bunlara karşı değilim ama bunlar hiçbir şey. Radikal önlemler almalısın. ‘Dur! Petrol, kömür toprakta kalsın, Dur! yağını soyada bırak, mısırı koçanında’ * ABD’de süregeldiği gibi. Eğer radikal önlemler alınmazsa, şüphesiz kapitalizme karşı olmak demek bu. Başka türlü, bu problem ortadan kalkmaz.