İSTANBUL - Ailesinden 19 kişiyi Dersim katliamında yitiren araştırmacı-yazar Cemal Taş, 7'si toplum mezar, 51 katliam noktasını tespit etti. 250 tanıkla görüşen Taş, toplu mezarları Uluslararası Ceza Mahkemesine taşıyacaklarını söyledi.
1992'den beri Dersim katliamı sırasındaki katliamların ne zaman ve nerede gerçekleştirildiği konusunda çalışmalar yapan Taş, 7 toplu mezarı yerlerine giderek tespit etti. ANF'ye konuşan Taş'ın verdiği bilgilere göre söz konusu toplu mezarlarda en az 500'den fazla kişinin kemikleri bulunuyor.
SEYİT RIZA'NİN AİLESİNİN MEZARI
Taş'ın katliam sırasında öldürülenlerin gömüldüğünü ifade ettiği toplu mezarlar arasında Seyit Rıza'nın ailesinden 21 kişinin bulunduğu Ovacık ilçesindeki Dere Laçina da var. Taş'a göre merkeze bağlı Geyiksuyu yakınlarındaki Deste-Gomêgari'de 18 kişi, Hozat-Kırnige'de Kırgan aşireti mensubu 19 kişi ve yine Hozat Çaytaşı'nda 375 kişi toplu mezarlara gömülmüş.
Taş, Hozat'ın Kornige ve Erzincan sınırları içinde bulunan Zini Gediği bölgelerindeki toplu mezarlarda ise yüzlerce kişinin gömüldüğünü ifade ediyor.
AİLESİNDEN 19 KİŞİ KATLEDİLDİ
1938 katliamı sırasında ailesinden 19 kişi katledilen Taş, uzun yıllardan beri gerçekleştirdiği söyleşiler ve yaptığı araştırmalar ışığında toplu mezarların yanı sıra katliamların gerçekleştirildiği 51 bölgeyi bizzat gidip tespit ettiğini söyledi. Taş, katliamların arkada kanıt bırakmamak için genelde Munzur ve Harçik nehri arasında işlendiğini ancak dağlık arazilerde de kurşuna dizilen, süngülenerek uçurumlardan atılan kafileler bulunduğunu belirtti.
Taş, bugüne kadar yaklaşık 250 tanık ile görüşme yaptığını, hepsinden görüntü ve ses kaydı aldığını belirtti.
Taş ayrıca araştırma yaptığı birçok noktada insan kemiklerine rastladığını ve hatta iki bölgeden topladığı kemikleri İstanbul'a getirerek Adli Tıp Kurumuna verdiğini ifade ederek “Ancak yasal prosedürlere aykırı buldukları için bu kemiklere DNA testi yapmayı kabul etmediler. Bu konuda ailelerin savcılığa başvurması gerektiğini söylediler. Toplu mezarların açılmalarına dair siyasal gündemin uygun olması ve hukuksal sürecin başlaması aşamasında, bu numunelerin toplu katliama dair en büyük kanıt olacağına inanıyorum” dedi.
Taş, Dersimli binlerce kefensiz ve mezarsız bebek, çocuk, kadın, erkeğin hesabının devletçe verilmesi gerektiğini belirterek, ‘’Bu konuda ailelerin savcılığa başvurması gerekiyor. Ancak toplu mezarların açılmalarına dair siyasal gündemin uygun olması ve hukuksal sürecin başlaması aşamasında, bu numunelerin toplu katliama dair en büyük kanıt olacağına inanıyorum’’ diye konuştu.
Araştırmacı Yazar Cemal Taş’ın yaptığı tespitlerin önemli olduğunu vurgulayan Dersim Komisyonu avukatlarından Erdal Doğan, isimleriyle anılan ve içlerinde toplu mezarların da bulunduğu 51 tespit yerini Uluslararası Ceza Mahkemesine (UCM) taşıyacaklarını duyurdu
Doğan, toplu mezar yerlerin savcılıkça ve özel bir komisyon tarafından açılıp tespit edilmesi gerektiğine dikkat çekti.
Cemal Taş’ın Dersim’de tespit ettiği toplu mezar ve katliam bölgeleri şunlar:
TOPLU MEZARLAR:
Derê Laçina: Bırdo-Ovacık: Seyit Rıza Ailesinden 21 kişi
Deste-Gomêgari: Şine: Geyiksuyu- Tunceli Merkez 18 kişi
Ergane: Hozat: 18 kişi
Hopıke, Zımeqe-Hozat: Yüzlerce kişi
Kırnige, Hozat: Kırgan Aşireti, Şıxka Ezvetin’den 19 kişi
Zini Gediği:Erzincan Yüzlerce kişi
Tanerê Lolu:Hozat Çaytaşı 375 kişi
KATLİAM YERLERİ:
Arê Ali Begu: Dinar- Dersim merkez:21 kişi.
Balêşêr-Pertek: Hesen Efendi Ailesi 10-15 kişi
Cırnunê Beski: Nazımiye Dereova : 300 kişi
Çetê Çırrıke: Kilise-Hozat:15-20 kişi
Çola Heru:Uzuntarla- Dersim Merkez: Yüzlerce kişi
Derê Khunduji: Nazmiye: Heydaran aşiretinden 165 kadın ve çocuk, ayrıca 38 erkek
Derê Pulemuriye: Pülümür 15-20 kişi
Derê Ramazani: Nazımiye: 56 kişi (yakılmış cesetler)
Derê Zağgey: Dersim Merkez: Yüzlerce kişi
Derê Qıli: Nazımiye: Yüzlerce kişi
Derê İne: Hozat: 54 kişi
Derê Tağari/Ali Boğaz: Çemişgezek: Binlerce kişi
Derê Laçi: Dersim Merkez: Binlerce kişi mağaralarda gaz ve top atışlarıyla imha edildi
Derê Meyitu: Kilise-Hozat :45 kişi
Derê Zuğuri: Şeniye-Teşnik- Dersim Merkez: Yüzlerce kişi
Derê Khalmemi-Nazımiye: yaklaşık 250-300 kişi
Gola Çeto: Dersim Merkez: Binlerce kişi suya atılarak öldürüldü
Hopıke:-Dersim Merkez: 30-40 kişi (cesetler suya atılmış)
Koo Sur: Dersim Merkez: Sayı bilinmiyor
Kemerê Çile: Dersim Merkez: Yüzlerce kişi (cesetler suya atılmış)
Kertê Mazgerti: Mazgirt:Çukur ağalarından Suli,Hesen, Memed ağa ailesinden 23 kişi
Kemerê Arey- Halvoriye köylülerinden 333 kişi (cesetler suya atılmış)
Mazgirt Merkez: Yüzlerce kişi
Şorda:Mazgirt Aktoprak Deresi: 34 kişi
Mergê Kesisu: Mazgirt: Aliyê Gaxi ve ailesi 21 kişi
Pardiye: Pülümür: 12 kişi
Soxariye:Pülümür: 3 kişi
Thojige:Pülümür: 20 Kişi
Tasniye: Pülümür: 6 Kişi
Tevnasi (Alacık) 70 kişi.
Tümekol- Ayyıldız (Ovacık) 10 kişi.
Marçig: Dersim Merkez: Yüzlerce kişi (cesetler suya atılmış)
Mezra Dewrêscamala: Hozat: onlarca kişi
Sakak: Dersim Merkez 20 kişi
Sinan: Dersim Merkez: Sayı bilinmiyor
Şorda: Aktoprak Deresi (Mazgirt) 34 kişi.
Sorpyan: Hozat Yokonak 24 kişi
Türktanır; Hozat: Sayı bilinmiyor
Pulê Fate: Dersim Merkez: Sayı bilinmiyor
Şıxumeru: Dersim Merkez: Sayı bilinmiyor
Viyaleke:Şine- Dersim Merkez: 20 Ermeni
Vonk: Tunceli Merkez: 25-30 Ermeni
Yiniyê Dızdu: Dersim Merkez: 65 kişi
Yarmê Qausoğli: Hozat: Yüzlerce kişi
ZEYNEP KURAY -ANF
