Şimdiye kadar koronavirüsünün Delta’dan daha çok endişelendirici bir varyantı tespit edilmedi; bu tür, ilk olarak şubat ayında Hindistan’da tanımlandı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yetkilileri Delta’nın şimdiye kadar görülen en güçlü varyant olduğunu söylediler çünkü diğer varyantlardan daha kolay bulaşıyor ve aşı olmamış kişiler arasında çok daha ciddi vakalara yol açabiliyor. Scripps Research Translational Institute yöneticisi Eric Topol, geçtiğimiz günlerde yaptığı Twitter paylaşımında, "Delta süper bulaşıcı bir varyant, şimdiye kadar gördüğümüz en kötü virüs versiyonu" demişti. DELTA VARYANTI EN TEHLİKELİSİ OLABİLİR Diğer yandan, Delta’nın, koronavirüsün üzerimize salacağı en kötüsü olması mümkün; diğer bir deyişle virüs, epidemiyologların 'zirve formu' dediği düzeye erişti. Topol ve İtalyan virolog Roberto Burioni bu senaryoyu Nature dergisinde yayınlanan bir yazıda soruşturdu. Yazdıklarına göre virüs, sonrasında daha da bulaşıcı olacak şekilde mutasyona uğramayacağı bir noktaya geldi. Dediklerine göre, bu durumda son bir nihai varyant üstün gelerek baskın tür olacak ve sadece az rastlanan, minimal varyasyonlara uğrayacak. Bunun gerçekleştiğini söylemek için çok erken çünkü Delta henüz dünya çapında baskın olmadı. Delta şu ana kadar 80’den fazla ülkede tespit edildi ve halen Hindistan ve İngiltere’de baskın durumda. Pensilvanya Eyalet Üniversitesi’nde bulaşıcı hastalıkların evrimini inceleyen Andrew Read, “Delta, kesinlikle en üst düzeydeki gücüne erişiyor ama en tepede de olsa, ileride olabilecek değişiklikleri görmeden bunu söylemek zor. Eğer Delta dünyayı ele geçirir ve hiçbir şey değişmezse, bir veya iki yıllık bir süre içinde zirve gücüne eriştiğini bilebileceğiz” diyor. EN GÜÇLÜ VARYANTLAR EN BULAŞICI OLANLAR Koronavirüsü sürekli, göreceli olarak zararsız biçimlerde mutasyona uğruyor fakat her seferinde bir mutasyon, virüsü daha da tehdit edici hale getiriyor. Yeni bir varyant, aşıdan veya önceden geçirilen hastalıktan dolayı üretilen antikorlardan kurtulabiliyor, bu da daha ciddi hastalıkla sonuçlanıyor ve daha kolay bulaşabiliyor. Yayınlanan yeni araştırma, Delta’nın en azından bu iki neticeye ulaştığını gösteriyor. İngiltere Halk Sağlığı kurumunun bulgularına göre, Alfa’yla karşılaştırıldığında Delta’nın hane halkı içinde bulaşma oranı yüzde 60 kadar daha yüksek. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’ne göre Alfa da orijinal türden yüzde 50 kadar daha fazla bulaşıcı. İskoçya’daki araştırmacıların bulgularına göre de Delta’ya yakalanmak hastaneye yatma riskini Alfa’ya kıyasla iki kat arttırıyor. (Önceki araştırmalar, Alfa’nın orijinal türden yüzde 30-70 arası oranda daha ölümcül olduğunu ileri sürmüştü.) Dahası, yeni araştırma, tek doz aşının diğer koronavirüsü türlerine karşı etkili olduğu gibi Delta’ya karşı etkili olmadığını gösteriyor. İngiltere Halk Sağlığı kurumunun analizlerine göre, iki doz Pfizer aşısı Delta’nın semptomlarına karşı yüzde 88 etkili olurken tek doz yüzde 33 etkinlik gösteriyor. İki doz aşı orijinal türe karşı yüzde 95 etkinken tek doz yüzde 52 etkin. Topol ve Burioni, yazılarında koronavirüsünün zirve formuna ulaşmasının en iyi yolunun daha da bulaşıcı hale gelmesi olduğunu belirtiyorlar. Bir varyant çabuk şekilde yayılıyorsa, vücudun bağışıklık tepkisinden kaçmasına gerek olmaz; kolayca başka bir kişiye atlayabilir. Read şöyle diyor: “Bizim beklediğimiz şey, kişiden kişiye bulaş oranının artması.” AŞILAR KISMEN DE OLSA KORUMA SAĞLIYOR Delta şu ana kadar en bulaşıcı varyant. Financial Times’da yayınlanan son bir değerlendirmeye göre, ABD’deki Delta vakaları, geçen haziranda gerçekleşen bütün vakaların yüzde 10’unu aşıp geçtiğimiz hafta yüzde 30’a vararak 11 günde üç katına ulaştı. Uzmanlar bu orana bakarak Delta’nın haftalar içinde ülkede baskın hale geleceğini öngörüyor. Bu, koronavirüsünün en yüksek bulaşıcılık düzeyine ulaştığı anlamına gelmiyor. Read’in söylediğine göre Delta, hâlâ, daha iyi yayılmasını sağlayacak mutasyon kombinasyonları geliştirebilir (buna ‘Delta-plus’ varyantı adını veriyor). Aynı zamanda iki farklı varyant, örneğin Delta ve Alfa, daha da bulaşıcı bir tür yaratmak üzere mutasyonlarını bir araya getirebilir. Read’in üçüncü bir senaryoda belirttiğine göre, tamamen yeni bir soy Delta’nın yerine geçerek baskın tür olabilir. Read, “Şu anda en çok endişe veren, virüse yakalanan insanların çok sayıda olması ve bu yüzden de çok sayıda varyantın ortaya çıkması” diyor: “Bunlardan bazıları Delta’dan da güçlü olabilir.” Yine de, tür, her ne kadar koronavirüsünün zirve formunu temsil etse de aşılar en azından muhtemel bir koruma sağlıyor. “İnsanlara yapılan aşılardan hiçbiri, bir varyant tarafından aşı tamamıyla işe yaramaz noktaya gelecek kadar zayıflatılmamıştır” diyor Read. Science Alert sitesinden çeviren: Serdar Aygün