Cumhurbaşkanlığına 20 milletvekilinin yazılı teklifi ile aday gösterilebiliyor ya, CHP ve MHP meclis dışı kalan partilerin adaylarını fazla vekillerinin imzalarıyla aday gösterebilir mi?
HDP bağımsızlardan da destek alarak 40 imzaya ulaşsa, bir kadın bir erkek 2 aday gösterse nasıl olur?
Hadi biraz olasılıklara bakalım…
***
3 ay sonra Cumhurbaşkanını ilk kez meclis değil halk seçecek. 10 Ağustos 2014 günü sandık başına gideceğiz. Adaylık başvuruları 29 Haziran'da başlayacak ve 3 Temmuz'a kadar devam edecek.
Cumhurbaşkanlığına yirmi milletvekilinin yazılı teklifi ile aday gösterilebiliyor. Ayrıca her bir milletvekili ancak bir aday için teklifte bulunabiliyor. O nedenle AKP, CHP, MHP ve HDP dışındaki partilerin Cumhurbaşkanı adayı göstermesi çok zor.
Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nun 7. Maddesinin 2. bendinde ise şöyle deniyor: “En son yapılan milletvekili genel seçimlerinde, aldıkları geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında, yüzde onu geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir. Her bir siyasi parti ancak bir aday için teklifte bulunabilir.”
Bu karmaşık ifadenin ne anlama geldiğini anlamak zor. Örneğin, CHP kendi adayını gösterip, ayrıca diğer CHP’li vekiller başka bir aday için imza verebilir mi? Belli değil.
Eğer bu mümkünse, 131 milletvekili olan CHP ve 52 milletvekili olan MHP kendi adaylarını göstermek dışında, aday gösteremeyen meclis dışı partilerin adaylarına imza desteği vererek onların da aday olmasını sağlayabilir mi?
Bu iki parti SP, BBP, DSP, DP, ÖDP, TKP ve diğer partilere ‘aday göstermek istiyorsanız imza desteği yapabiliriz’ çağrısı yapabilir mi?
Ayrıca 30’un üzerinde imza toplayabilen HDP, bazı bağımsızlardan da destek alarak 40 imzaya ulaşırsa 2 aday gösterebilir mi?
Her alanda eşbaşkanlık sistemini yerleştirerek kadınların siyasette önünün açılmasını sağlayan başarılı örnekler yaratan HDP bir kadın, bir erkek 2 cumhurbaşkanı adayıyla seçimlere katılamaz mı?
Bu olasılıklar yasal olarak mümkün mü, araştırmak gerek. Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu öyle yazılmış ki her türlü anlam çıkarmak mümkün.
***
Bu seçimin sonucunu geçişken, yani hem AKP’ye hem MHP’ye oy verebilecek, hem AKP’ye hem HDP-BDP’ye oy verebilecek seçmenlerle kararsız seçmenler belirleyecek belki de.
O nedenle muhalefetin ortak aday, ya da tüm partilerden oy alabilecek aday arayışları konuşulur oldu.
Deniz Baykal, Tayyip Erdoğan ve Ak Parti’ye karşı CHP, MHP, HDP dahil ortak bir aday çıkarılması gibi öneriler dillendirdi. Devlet Bahçeli ise ‘çatı adayı’ önerisi getirdi.
Tabii siyaset mühendisliklerinin pek tutmadığını, masa başında yapılan planların çoğu zaman gerçek hayatta karşılık bulmadığını unutmamak gerekiyor.
Teoride mantıklı görünen ancak oldukça soyut olan “tüm parti tabanlarının oy verebileceği bir aday” somutlaşacak mı göreceğiz. Ama halihazırda hem MHP tabanından hem de HDP-BDP tabanından oy alabilen bir Tayyip Erdoğan somut gerçekliği olduğunu gözden kaçırmamak lazım.
Benim görüşüm, böyle fikir jimnastikleri her seçim dönemi yapılır, ancak bu tür birbiriyle zıt partilerin ittifak yapması zordur. Yapsa da bu tür ittifaklar her zaman oyları arttırmaz, daha da düşürebilir.
En mantıklısı partilerin kapsayıcı, başka kesimlerden de oy alabilecek adaylar göstermesi ve tabanda, seçmende bir ittifak yaratmaya çalışması olsa gerek. Örneğin CHP’nin Ankara için Mansur Yavaş’ı aday göstermesi, beğenelim beğenmeyelim bu tür bir sonuç yarattı denilebilir.
Muhalefet eğer Ak Parti’ye ders vermek istiyorsa, ortak aday çıkarmak gibi gerçekleşmesi zor arayışlar yerine geniş kesimlerden oy alabilecek, parti oyunun üzerine çıkacak aday arayışına girmeli bence.
CHP, MHP ve HDP parti oylarının üzerine çıkacak adaylarla seçimi doğru bir strateji ile yürütürlerse zaten sonuç itibarıyla Ak Parti ilk turda % 40’ın altında kalır ve bu da hükümetin baskıcı ve yolsuzlukları örten politikalarına iyi bir ders olur.
Belki de şu an çok soyut görünen MHP ve CHP’nin “tüm parti tabanlarının oy verebileceği bir aday” arayışı başarılı olur ve seçimleri o kazanır. Portresi çizilen bu adayın milliyetçi olacağı, asıl olarak MHP ve CHP oylarını toplayıp, Ak Parti’ye oy veren bir kısım milliyetçi oyu çekmeyi hedefleyeceği anlaşılıyor. Dillendirilen isimler de bu yönde. Bu arayışın hedefi HDP’den oy almak değil.
SEÇİMİN HDP AÇISINDAN ÖNEMİ
Cumhurbaşkanlığı seçimi Halkların Demokratik Partisi (HDP) açısından çok önemli. Çünkü BDP’li vekillerin de katılmasıyla güçlenen parti bu seçimde genel seçimin provasını yapacak. HDP adayının alacağı oy oranı HDP’nin geleceğine etki edecek.
Önümüzdeki genel seçimlere HDP çatısı altında girecek kesimlerin hedefi % 10 seçim barajını aşarak mecliste çok sayıda vekille güçlü bir demokratik muhalefet bloğu oluşturmak olacak.
Barajı geçebileceği güvenini seçmene verebilmesi için de Cumhurbaşkanlığı seçiminde adayının % 10’u geçmesi çok önemli. Bunu başarırsa genel seçimlerde daha rahat, daha kendine güvenli hareket eder.
‘Baraj altında kalırsa oyum yabana gider’ diye düşünen seçmen de HDP’ye oy vermekten çekinmez.
HDP adayı % 7’nin altında oy alırsa seçmen gözünde genel seçimde % 10 barajını geçebileceği inancı çok zayıflar. Yüzde 7 ile 10 arasında bir oy alırsa genel seçimlere biraz daha umutlu girer.
Bu zamana kadar yapılan seçimlerde ve ciddi kamuoyu araştırmalarında HDP’yi oluşturan güçlerin oy oranı % 6-7 civarında görülüyor. Yüzde 10’a ulaşmak için oylarını yarı yarıya arttırması gerekiyor. Bu da öyle çok kolay bir iş değil.
Her ne kadar HDP’ye oy verme potansiyeli olan kesimlerin oranının yüzde 10’un üzerinde olduğu değerlendirilse de, mesele o potansiyelin oyunu alabilmekte. Çünkü hiçbir partiye ‘senin potansiyelin daha yüksekti’ diye barajı geçme ayrıcalığı verilmiyor.
Türkiye MHP ve CHP’nin kılpayı barajı geçemeyip meclis dışı kaldığı seçimler de gördü. DYP, DSP, SP gibi partilerse baraj altında kalınca eriyip gittiler. Elbette HDP baraj altında kalırsa bu partiler gibi eriyip gitmez. Çünkü güçlü toplumsal dayanakları var. Ancak HDP işini şansa bırakmamalı. İşinin zor olduğunu bilmeli ve bu zorluğu aşacak bir yönelime girmeli. Cumurbaşkanlığı seçiminde % 10’u geçmeyi başarmalı. Yoksa genel seçimlerde işi çok daha zor olur.
