Çok hızlıca anlatmak gerekirse bu yıl her yıl olduğu gibi önemli günler anıldı ve kutlandı. Mesela birilerinin muhteşem bir inatla sürgün olarak, birilerinin de intikam edasında soykırım olarak andığı 21 Mayıs bu yıl da anıldı. 21 Mayısla ilgili paneller de hemen hemen her yıl olduğu gibi gerçekleştirildi. Bu yıl aslında yine bir rutin olan ama her yıl olmayan; derneklerin genel kurul toplantıları ve yeni yönetim seçimleri ve yine Kaffed'in de olağan kongresi ve yeniden yönetimi seçildi.. 21 Mayıs'ta Golovinka'da Büyük Ağaç altında izin Çerkes Soykırımı anmasında Çerkesçe dua eden Ruslan Guaşho'nun Rus yargısı tarafından cezalandırılması sonucu başlattığı mücadele bu yıl Türkiye Çerkes diasporasında olağanüstü bir hareketlilik yaşattı. Ruslan Guaşho'nun bu mücadele içinde açlık grevine başlaması ise Çerkeslerin hiç alışık olmadıkları bir protesto biçimi olduğundan diaspoara Çerkeslerinin gözünü iyice oraya çevirdi. Aşağıda hepsini kendi kalemimce yorulmaya gayret edeceğim.

*** XASE TV

Can sıkıcı kısımları yazmadan önce, can alıcı bir kısımı yazıp; sezarın hakkını sezara da vererek başlamak istiyorum. Bence geride bıraktığımız yılın Çerkes diasporası içinde ortaya çıkan en büyük kazanımı XASE TV projesi oldu. Şuana kadar 9 kısacık video üretebilmiş ancak şuandan sonrası içinde üreteceği bir çok şeyi olduğunu gözler önüne seren bu proje, çağımızın olanaklarını kullanarak halkı için üretim alanı oluşturdukları bir nokta. Geride bıraktığımız yılın Şubat ayında "Sosyal Medya Çerkesler İçin de Bir Fırsat Olabilir" başlığıyla kısa bir yazı kaleme almıştım ve şöyle yazıyordu bir bölümünde:

"İnternetin zararları anlatmakla bitmez, ancak sadece zararlarını anlatırsak pesimist gibi boş tarafa bakıyor olmaz mıyız? Çünkü aynı zamanda internetin yararları da anlatmakla bitmez. Mesele; interneti hangi yönde kullanacağımıza kalıyor.

İnternet yalnızca film-dizi izlediğiniz, oyun oynadığınız, alışveriş yaptığınız bir yer değil. Hatta hiçbiri değil! İnternet bir taşıyıcı, sunan ile alan arasındaki o bağlantı. Biz sürekli alan gibi; ne sunuluyorsa onu almaya çalışmak zorunda da değiliz.. belki bizim de sunacak bir şeylerimiz olabilir?"

İşte Xase TV projesinin emekçileri; interneti Çerkesler için bir "alan" olmaktan bir adım ileriye taşıyıp "sunan" olabildiler. İnterneti Çerkesler için sadece tüketilen bir yer olmaktan, üretilen bir alan olmaya doğru ilk adımı da başarıyla attılar. Bu anlamda bu projeye gönül veren, emek verenlere şahsen çok minnettarım! Sadece bize sundukları 9 video ya da sunacakları diğer materyaller için değil bu minnettarlığım, bu nesile bir yolu açtılar...

Onları takip etmek için bu bağlantıyı takip edebilirsiniz.

*** ÇERKES SOYKIRIMI

Çerkes Soykırımı, Jıneps'in deyimiyle: Tsitsekun..

Nedendir bilinmez Çerkeslerin yaşadığı trajedinin tam adı SOYKIRIM olsa da, Çerkesler daha çok sürgün demeyi yeğliyorlar. En iyi ihtimalle de ikisini bir arada kullanıyorlar yani "Çerkes Soykırımı ve Sürgünü". Halbuki yaşadığımız her şeyin toplamının tam karşılığıdır Soykırım.. Buna Çerkesya'yı Çerkessizleştirmek üzere yürütülen politikalar da dahil. Yani en baştan kendimize doğru soruları sorarak başlamamız gerekiyor; Çerkes soykırımı nedir?

İlk önce Soykırım nedir diye soracak olursak; uluslararası hukuka göre soykırımın tanımı aşağıdaki gibidir:

"Ulusal, etnik, ırksal ya da dinsel bir öbeğin tümünü ya da bir bölümünü yok etme niyetiyle

(a) Öbek üyelerinin öldürülmesi;

(b) Öbek üyelerine fiziki ya da ruhsal açıdan zarar verilmesi;

(c) Öbeğin, fiziki varlığını tümüyle ya da kısmen sona erdirecek yaşam koşullarıyla yüz yüze bırakılması;

(d) Öbek içi çoğalmanın engellenmesi;

(e) Öbek bünyesindeki çocukların başka bir öbeğe aktarılması

eylemlerinden herhangi birinin işlenmesi"

Yukarıdaki A'dan E'ye sıralanan listedekilerden sadece birininin bile işlenmiş olması Çerkeslerin yaşadığı trajediyi uluslararası hukuka göre Soykırım olarak niteler. Çerkesya'yı işgal etmek için 101 yıl vatanımıza saldıran kuvvetlerin Çerkesleri öldürdüğü, Çerkes köylerini yakıp yıkarak maddi ve manevi açıdan zarar verdiği.. Çerkeslerin tarlalarını kullanılmaz hale getirip, meyve ağaçlarını yok ederek Çerkesleri açlığa mahkum ettiği, Çerkesleri hiç alışık olmadıkları iklimlere ve topraklara zorla gönderdiği.. gönderildiği yerlerde Çerkeslerin yaygın hastalık ve açlıktan öldüğü göz önünde bulundurulunca.. yukarıdaki listede soykırımı oluşturan 5 maddenin neredeyse tamamının işlendiği gün gibi ortadadır.

Dolayısı ile yaşadığımız bu trajedinin kesin adı: Çerkes Soykırımıdır.

...Çerkes Sürgününe gelirsek,

Çerkes sürgünü, Çerkeslerin zorla vatanlarından çıkarılmaları olarak yorumlanıyor. Halbuki bu durum soykırımın sadece bir parçası olmakla birlikte, kendi içinde çelişkili bir ifadedir de. Çerkesler Rusya'nın egemenliğini kabul ettikten sonra işledikleri bazı fiillerden dolayı mı cezalandırıldı da adı sürgün oluyor? Çerkesler 1864 yılına kadar ve Rusya'nın egemenliğini asla kabul etmediler. Hatta Osmanlı Çerkes topraklarındaki (sözde) haklarını Edirne antlaşması ile 1829'da Rusya'ya bıraktığında Çerkesler Osmanlı'nın Çerkesya'da böyle bir hakkı bulunmadığını haykırarak mücadelelerini yükselttiler ve işte asıl bundan sonra Rusya Çerkesya'yı Çerkeslere zehir zıkkım edecek politikalarına başladı. Biz bugün 21 Mayıs'ta andığımız trajediye sürgün dersek, baştan o dönemde Rusya'nın bir parçası olduğumuzu ve yaptığımız eylemlerden ötürü sürgün ile cezalandırıldığımızı kabul etmiş gibi oluruz.

Bu sebeple gerek bizim vatanımızı yağmalamak ve işgal etmek üzere askeri hareketleriyle, gerek askerlerinin vatanımızdaki insanlara karşı işledikleri her türlü katliam, zulüm ve baskılarıyla gerek vatanımızda yaşama şansı vermeyen politikalarıyla bizi vatanımızda yaşayacak şans bırakmayarak oradan zorla ayrılmamızı sağlayan Çarlık Rusya'sının Çerkeslere karşı işlediği bütün bu suçların ederi ÇERKES SOYKIRIMI'dır. Bizler de 21 Mayıs'ta Soykırımı anmalı, Soykırım suçuna yönelik hak ve taleplerimizi sürekli canlı tutmalıyız.

Ancak 2017 yılında dahi kurumlarımız soykırımı ağız ucuyla söylemeyi, sürgünü ise haykırmayı tercih eden bir tutum sergilediler. Soykırıma uğramaktan nedense utanır bir tavır sergiledikleri izlenimi verdiler.

Çerkes halkının tamamının en kara günü olan 21 Mayıs'ta... bu coğrafyada bulunuyor olmamızın tek sebebi olan 21 Mayıs'ta... Kendi anavatanımızın bir parçası sayılmıyor olmamızın sebebi olan 21 Mayıs'ta... kurumlarımızın neredeyse her birinin andığı bu 21 Mayıs'ta... Yine sağımızı, solumuzu, adımızı, grubumuzu bir kenara koyup Çerkesler olamadan... acımızda birleşemeden kırk parça andık bu kara günü... en kötü günümüzün anmasında dahi birlik olamadıktan sonra; başka yerde hiçbir şey de olamayız. Hala anlayamadık...

 *** RUSLAN GUAŞHO

2017'nin 21 Mayıs anmalarıyla ilgili değerledirmemi yapmışken, bugüne kadar rutinleşen sıradan anma günlerini bozan "Ruslan Guaşho" davasına gelmezsem olmazdı.

https://www.jinepsgazetesi.com/makale/benimadimruslanguaso-2015

Ruslan Guaşho'nun davası; bize Çerkes soykırımına dayalı bir politikanın hala sürdüğünü göstermektedir. Vatanımızı yüz yıl savaşa mahkum eden, vatanımızı işgal ederken yüz binlerce insanımızı katleden.. evlerimizi, tarlalarımızı yakan.. binlerce bebeğimizi yetim bırakan.. yüz binlerce insanımıza vatanımızda yaşama şansı bırakmayan bir devletin; şimdi bütün bu yaptıklarında kaybettiklerimizi anmamızı dahi yasaklayan ve cezalandıran tavrı da bunun en net delilidir. Ruslan Guaşho 21 Mayıs'ta anavatanımızda Çerkes soykırımını anmak için toplanan kalabalık önünde Soykırımda hayatını kaybeden ve acılar çeken herkes için Çerkesçe dua ettiği gerekçesiyle Rus polisi tarafından gözaltına alınmış, Rus yargısı tarafından cezalandırılmış ve bunu hem kendine hem de halkına karşı bir hakaret olarak değerlendirip açlık grevine başlamıştı. Böylelikle Türkiye'de ortalama 2 gün hatırlanan bu acı gün, onun eylemiyle birlikte, o eylemini sonlandırana kadar Çerkeslerin gündeminde oldu ve Türkiye'deki Çerkesler hiçbir kurumun örgütlemesine ihtiyaç duymadan her kesimiyle birlikte Ruslan Guaşho'nun bu davasına sahip çıkmış "Soykırımı anmak değil, Soykırımı yapmak suçtur" diyerek Türkiye'deki sosyal medyada ses getirmeyi başarmıştı. Çerkes kurumlarının yıllardır devam eden ayrıştırıcı tutumunun üzerine Çerkeslerin, bir kişinin Çerkes davasını bu denli bir iradeyle savunup eyleme geçmesiyle ortak bir söylem gerçekleştirebilmiş olması; Çerkeslerin en azından kendi ulusal sorunlarında aynı yere ne kadar kolay gelebildiklerinin bir örneği iken; bu durumun kısa sürede yok olması ve yine Çerkes kurumların etkisindeki söylemlerin Çerkes iç dinamiklerini birbirinden ayırması da ayrı bir konu. Ancak yinede; Ruslan Guaşho'nun tek başına diasporada yarattığı bu etki; Çerkeslerin en azından kendi ulusal meselelerinde bir araya gelmeyi ne kadar arzuladıklarının göstergesi olarakta düşünülmelidir.

*** ÇERKES SOYKIRIMI YOKTUR

2017 yılında Çerkes derneklerinin genel kurul toplantıları yapıldı ve dernek yönetimleri seçildi... ve inatla Kafkas adını kullanan, çoğunlukla Çerkes derneklerinin oluşturduğu Kaffed (Kafkas Dernekleri Federasyonu)'te Olağan Kongresini gerçekleştirdi ve yönetimini tekrardan seçti. Bu belli aralıklarla rutin olan bir uygulama olsa da bile; bu yıl genel kurul toplantısına katılan siyasetçilerden Çerkes kökenli CHP milletvekili Zekeriya Temizel kürsüden şok eden bir konuşma gerçekleştirdi.

Zekeriya Temizel genel kurula her ne kadar "protokol" listesinden "Chp milletvekili" sıfatıyla katılmış olsa da, konuşmasında özellikle Çerkes olduğunu belirterek Çerkeslerin yaşadığı trajedinin soykırım olarak nitelendirilmesine katılmadığını, adeta soykırıma uğramak bir bir ayıpmış gibi ifade etti. Konuşmasını BURADAN izleyebilirsiniz. Dolayısı ile genel kurula milletvekili sıfatıyla protokolden katılan bir kişinin özellikle Çerkes olduğunu belirterek Çerkes sorunlarının en büyüğünü inkar etmesini nereye sığdıracağımı bilmiyorum. Kendisinin milletvekili sıfatıyla Çerkesler için bir damla su bile taşımamış olması yetmez gibi, milletvekili sıfatıyla katıldığı KAFFED genel kurulunda Çerkeslerin en büyük sorunu olan Çerkes Soykırımını bu şekilde inkar etmeye kalkması; düştüğü pozisyonun en net tablosudur herhalde. Ben kendisine cahil demeyi içime yediremiyorum, yok ama kendisi bu durumdan sonra birileri tarafından uyarılmışsa; cahil olduğunu ve en azından Çerkesler için söylediği hiçbir şeyin kıymeti harbiyesi olmayacağını açıklasın.. Ama esaslı meselenin özü de bu ya; koskoca genel kurul üyelerinin (her biri bir Çerkes stk'sının bünyesinde KAFFED için seçilmiş delegelerdir) hiçbiri bu konuya müdahale etmemiş, hatta bir kısmı da bu söylemi alkışlamışken.. bundan sonra Çerkeslerin stk'larında onları da acılarını da yaralarını da sorunlarını da inkar etmeye zaten herkes cesaret eder.

 *** KAFKASYA'DA ÇERKES BULAMAZSINIZ

2017 yılının ilginç bir gündemi de yıllarca STK'larda görev almış Abaza kökenli büyüğümüzün bir televizyon kanalının Çerkesleri konu alan programına katılıp "Kafkasya'da Çerkes bulamazsınız" söylemi oldu.

Söylemin ilgili bölümü tam olarak şöyle idi:

"Osmanlı Tarihçileri de bu kadar kavramları karıştırmışlar, Çerkes kavramını çıkarmışlar. Yani ortalama bir kavramdır, Çerkes kavramının Kafkasya'da bir kaşılığı yoktur. Bugün Kafkasya'ya gitseniz de Çerkesleri görmeye geldim derseniz hiç kimseyi bulamazsınız. Çünkü orada Adiğeler Adige cumhuriyetinde, Abazalar Abhaz Cumhuriyetinde, Kabartaylar Kabartay Balkar Cumhuriyetinde, Osetler Osetya'da, Çeçenler Çeçenistan'da, Dağıstanlılar Dağıstan’da. Çerkes yok. Dolayısıyla Çerkes kavramı, Osmanlı'nın Kafkasya'dan gelen her orijinli kişiye verdiği bir addır."

Bu söylem haliyle ortalığı toz ve dumana boğarken başka birisinin bu söylemi eleştirmek için kullandığı "puşt zulası" ifadesiyle birlikte belki bu konu Çerkeslerin 2017 yılındaki en aktif gündemi oldu. Tartışma; Kafkasya'da Çerkes var mı yok mu?, Adigeler ile Kabardeyler farklı halk mı? Çeçenler kendine Kafkasya'da Çeçen mi der, Osetler kendine Kafkasya'da Oset mi der? değildi. Tartışma; bunu söyleyen kişinin "eleştirilemeyeceği" ya da eleştiren onlarca kişi içinde birisinin söylediği "puş zulası" söylemi üzerine sürdü devam etti. Sonra ilgili; "Kafkasya'da Adige anlamında Çerkes yok demek için aklımı yitirmiş olmam gerekir" dedi ve konu kapandı. Konunun ilgiliden çekip bilgiliye -Kafkasya'da Oset yoktur- deyip ortalığın tozunu dumanına katıp; -Kafkasya'da Alan anlamında Oset yoktur demek için aklımı yitirmiş olmam gerekir- demiş gibi kapattırarak ciddiyetini de ortaya koyalım.

Bu konuda kamuoyu bildirileri yayınlandı (stk eski başkanları, yazar, çizer, entel ve bir sürü kişinin katılımıyla), imzalar toplandı, dernekler açıklama yayınladı ve bir dernek aranarak bir üye hakkında disiplin soruşturması başlatılmak istendi. Bu bildiriler "Kafkasya'da Çerkes yoktur" diyen için yayınlanmadı.. gerisini siz anlayıverin artık.

*** AHED TAMİMİ

2017'nin bir diğer konusu ise Filistin'de kahraman ilan edilen AHED TAMİMİ'nin Çerkes asıllı olduğu iddiasıydı. Doğrusu mu Trt'den okuyunca bir aptal gibi inanıp anlamsız bir sevinç hissettim bende bu konuda. Önce özeleştirimi vereyim; Ahed Çerkes olsa ya da olmasa benim onun mücadelesine karşı sevgim, saygım azalır mı? Hayır... ama Ahed'in Çerkes olup olmaması Çerkeslere bir şey kazandırır mı yada kaybettirir mi? Hayır... işte bu iki sebepten ötürü gerçekten içimi kaplayan sevinç o kadar anlamsız ki... Ahed'in Çerkes olmadığı ortaya çıktı.. onun kavgasına, mücadelesine karşı saygım ve sevgim hiç azalmadı.. Ahed Çerkes olsaydı da onun Çerkes olmasının Çerkes halkına karşı hiçbir faydası ve zararı olmayacaktı.. bunu da anlamam gerekirdi. Başkalarının kahramanlarında Çerkes kanı arayıp övünmek budadalık. Çerkes olsa bile budalalık.. Çerkes kahramanının Çerkes olmasına gerek bile yok, Çerkes halkı ve vatanı için mücadele etsin, isterse Laz olsun; Çerkes kahramanı diye övünülecek kişi o olur.

Ahed'in Çerkes olduğu iddiasının nereden ortaya çıktığı da daha sonra belli oldu.. İçimizdeki saraylılardanmış; bir de gazeteci olacak.. efendim bir yerden bilgi almışmışta, falanmış.. birincisi ne gazetecilik ünvanını hak ediyorsun, ikincisi sen ne yazık ki Çerkessin; bize ancak kaybettiriyorsun. Keşke onu bunu Çerkesleştireceğine kendini yabancılaştırsan Çerkeslere..

*** ÜLKENİN OHAL'İ

2017'nin dolaylı yollardan Çerkesleri de ilgilendiren diğer meselelerine de değinelim...

Biz şuanda diaspora olarak Türkiye'de yaşamaktayız, doğrudan Çerkesleri hedef almasa ve ilgilendirmese dahi bu ülkenin sosyal, ekonomik ve siyasi her parametresi bizi de bir halk olarak etkiliyor. Fanus içinde yaşamıyoruz ve ülke resmen ve fiilen 2017'yi OLAĞANÜSTÜ HAL içinde geçirdi.

Fetullahçı Terör Örgütünün TSK içinde yuvalanan bir kesimi tarafından Temmuz 2016'da darbe kalkışmasında bulunmasıyla birlikte Türkiye olağanüstü halle yönetilmeye başlandı. Bu kalkışmadan bu güne gelinen noktayı en iyi iktidar partisinin genel başkanının şu sözü açıklıyor: "Bu Allah'ın büyük lütfu." Doğrusu mu kendisi açısından bakıldığında gerçekten de öyle olduğu anlaşılıyor, bu süreçle birlikte ortaya konulan bir ruhla yapmak isteyip yapamadığı ne varsa hepsini yaptı. Hiçbir yargılamaya gerek duymadan on binlerce memur işinden atıldı, milletvekilleri, belediye başkanları hapse atıldı, belediyelere, şirketlere kayyumlar atandı, halkın sokağa çıkma hakkı sürekli baskı altına alındı, ohal altında başkanlık referandumu yapıldı ve daha neler neler...

...ve bütün bunlar olurken Çerkesler de Türkiye'de yaşıyordu.

Filmi geriye sarıp; Fetullahçı Terör örgütünün bu kadar güçlü olmasına ve halka halkın tankıyla-uçağıyla bomba atacak konuma ulaşmasına vesilen; Çerkeslerin de vergileriyle maaşları ödenen, silahları alınan insanlara dönüştürülmesi, darbe kalkışmasında Çerkesleri de öldürmesi hangi şartlarda gerçekleşti? KHK'lar ile ihraç edilenlerden kaç Çerkes etkilendi ve suçları kesinleşti mi? Çerkeslerlerin de oy verdiği bir milletvekili hapse atılmadı mı?

Hepsinin olduğunu hepimiz biliyoruz.

Suçu olan varsa; cezasını çeksin! kim olursa olsun... ama suçu olmayanları konuşmaya engel mi bu?

Kadına yönelik şiddetin her geçen gün arttığı ve ülkenin artık kadınlar açısından ölümcül bir bölgeye dönüştüğü gün gibi gerçek; peki bu gerçek Çerkesleri maddi manevi nasıl etkiliyor? Kadınları en az erkekleri kadar özgür, söz sahibi ve hayatın içinde olan Çerkesler giderek artan bu şiddet sarmalından sosyolojik olarak nasıl etkileniyorlar?

Bunlar hiçbir Çerkes kurumu tarafından gündeme taşınacak kadar konuşulmuyor.. Oysa Çerkesler bunların her birinin içinde yaşıyorlar; sanki zamanında Gönen Manyas Çerkeslerine yönelik çıkan bir KHK gibi, doğrudan kendilerini hedef alan bir KHK bekliyorlar gibi...

Bu ülkenin iyi-kötü her gündeminden de bir şekilde etkileniyoruz.

...ve kendine Çerkes partisi diyen bir siyasi parti; tüm bu siyasi meseleleri es geçerek, hiçbirine iyi-kötü değinmeyerek hala dernekçilik yapıyor..

Ne diyelim?

2018'de herşeyin yoluna girmesini, Çerkeslerin de artık kendine gelmesini dileyelim en azından....

Xase TV ortada...

Ruslan Guaşho ortada...

Artık kenarda kalmanın hiçbir şey kazandırmadığını anlayabiliriz belki...