Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nin üye ülkeleri, Türkiye hakkındaki en kapsamlı insan hakları raporlarını görüşmek için İsviçre’nin Cenevre kentinde bir araya geliyor. Bugün, Türkiye’nin insan hakları karnesi, Evrensel Periyodik İnceleme (UPR) Çalışma Grubu tarafından detaylı bir şekilde incelenip, üye ülkelerin soruları yanıtlanacak. BM’nin 193 üyesi hakkında her beş yılda bir yayınlanan UPR raporu, BM İnsan Hakları Konseyi’nin son yıllarda attığı en önemli adımlardan biri. Bunun amacı ise üye ülkelerdeki insan haklarını güçlendirmek. UPR raporu, bütün ülkelerin insan haklarına ilişkin yükümlülüklerini, eksiklerini ve taahhütlerini yerine getirme hususunda kaydettiği ilerlemenin evrensel ve periyodik incelemesini sunuyor. BM çatısı altındaki bu çalışma tüm devletlere eşit muamele uygulayarak nesnel ve güvenilir bilgi temelinde yürütülüyor. İncelenen ülkeler de bu çalışma kapsamında, insan hakları konusunda alınan önlemleri açıklama fırsatı bulurken, diğer devletler ise sorularını yöneltip, sivil toplum örgütleri de tartışmalara katkı sağlayabiliyor. Her ülke için toplantı yaklaşık 3 saat sürüyor. EN SON RAPOR 2015’TE YAYIMLANDI Birleşmiş Milletler, Türkiye ile ilgili UPR raporlarını en son 2010 ve 2015 yıllarında yayımlamıştı. Bugün Cenevre’de yapılacak toplantıda Türkiye UPR mekanizması kapsamında, üçüncü kez gözden geçirilecek. Toplantıda, BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, STK’lar ve Türkiye tarafından hazırlanan üç farklı rapor görüşülecek. Diğer ülkeler de kasım ayında yayınlanan bu raporlar üzerinden Türkiye’ye sorularını yöneltecek. UPR incelemesine katılacak Türk heyetine Dışişleri Bakan Yardımcısı ve AB Başkanı Faruk Kaymakcı başkanlık edecek. Perşembe günü de BM’den çıkacak nihai raporda Türkiye’ye yönelik tavsiyelerde bulunulacak. ‘TÜRKİYE’YE ACİLEN BASKI UYGULANMALI’ İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), söz konusu raporlardan yola çıkarak bugün yayınladığı bir notunda Türkiye’deki insan hakları konusu hakkında önemli açıklamalar bulundu. HRW Avrupa ve Orta Asya direktörü Hugh Williamson, “Hapiste tutulan ve yargılanmakta olan gazetecilerin, siyasetçilerin ve muhaliflerin sayısının olağanüstü oranı, Türk hükümetinin ülkedeki insan hakları durumuna ilişkin kamuoyuna yaptığı açıklamalarla büyük bir tezat teşkil ediyor” diye konuştu. Williamson, BM’in gözden geçirme toplantısına katılacak ülkelere, temel insan hak ve özgürlüklerine riayet edilmesi konusunda ülkede yaşanan sert gerilemenin ele alınması ve gerçek reformlar yapılması için “Türkiye’ye acilen baskı uygulamalıdır” şeklinde konuştu. ‘BAŞKANLIK SİSTEMİ DENGE MEKANİZMALARINI ORTADAN KALDIRDI’ HRW’nin yaptığı yazılı açıklamada, “Darbe girişimi sonrası, kontrol ve denge mekanizmalarını ortadan kaldıran bir başkanlık sistemine geçilmesiyle birlikte, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da sahip olduğu yetkileri büyük ölçüde artırdı” ifadeleri yer aldı. ‘BASKICI ÖNLEMLER MEŞRULAŞTIRILDI’ Açıklamada, “Türkiye, 2016 Temmuz’unda, 250 kişinin öldüğü şiddetli bir darbe girişimi yaşadı. Erdoğan ve hükümeti, o tarihten bu yana aldıkları baskıcı önlemlerin birçoğunun darbeye verilmiş meşru yanıtlar olduğunu ileri sürerek haklı göstermeye çalıştı. İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne göre hükümetin, darbe girişiminin sorumlularını adaletin önüne çıkartması gerekli olmakla birlikte, hükümeti eleştirenlere ve muhaliflere uygulanan geniş kapsamlı baskılar bu amaca hizmet etmiyor, tam aksine bu amaçtan sapılmasına yol açıyorlar” ifadeleri yer aldı. ‘KHK’LİLER ÇALIŞAMIYOR’ BM’ye sunulan raporlarda, “Terör örgütleriyle ilişkili oldukları iddiasıyla, darbe girişimin ardından KHK ile kamu görevinden alınan 130 binden fazla kişinin geleceğinin belirsizliğini koruduğu” belirtildi. HRW konuya ilişkin açıklamasında, “Söz konusu kamu görevlilerinin (KHK’lilerin) itirazlarını incelemek için kurulan komisyon bugüne dek göreve iade talebiyle yapılan başvuruların çoğunu reddetti. Etkin başka bir çare de bulunmadığından, bu insanların çoğu iş bulamıyor, seyahat edemiyor ve temel kamu hizmetlerinden yararlanamıyorlar” dedi. ‘POLİS GÖZETİMİNDE İŞKENCE YAPILIYOR’ Raporlarda öne çıkan başlıklardan biri de işkence iddiaları. Söz konusu iddialarla ilgili HRW, “Polis gözetimi altında işkence ve kötü muamele yapıldığına ilişkin ısrarlı ve güvenilir raporlara rağmen iddiaların araştırılması için bir girişimde bulunulmadığına” dikkat çekiyor. Ayrıca raporlarda, “2016 darbe girişiminden sorumlu tuttuğu ve bir terör örgütü olarak gördüğü Fethullah Gülen hareketiyle ilişkili oldukları iddia edilen insanların kaçırılması ve zorla kaybedilmesi vakalarının soruşturulmaması da endişe uyandıran bir gelişme” olarak ifade edildi. ‘AK PARTİ’Yİ ELEŞTİRENLER HAPİS CEZASINA ÇARPTIRILDI’ Raporda, “Çok sayıda gazetecinin gazetecilik faaliyetleri nedeniyle yargılandığı ifade edildi. Yazılı açıklamada, “Özgürlükleri tehdit edilen çok sayıdaki gazeteciden biri olan Ahmet Altan, yazdığı yazılar nedeniyle, darbe ile bağlantılı suçlardan hala hapiste tutuluyor. Binlerce vatandaş da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı veya iktidar partisi AKP’yi eleştiren sosyal medya paylaşımları nedeniyle Türkiye mahkemeleri tarafından para ve hatta hapis cezalarına çarptırıldı” denildi. TÜRKİYE’YE TALEPLER HRW, Türkiye konulu toplantıya katılacak BM üyesi devletlerin, Cumhurbaşkanı Erdoğan hükümetinden şunları ısrarla talep etmesini istiyor: Aktivistlerin, muhalif politikacıların, insan hakları savunucularının ve gazetecilerin suç sayılabilecek faaliyetlerinin varlığını gösteren inandırıcı deliller olmadığı halde, şiddet içermeyen faaliyetleri nedeniyle keyfi ve uzun süreli tutukluluk hallerine ve yargılanmalarına son verilsin. Yargının tarafsız olması sağlansın, hakimler ve savcılar üzerindeki siyasal baskılar kaldırılsın ve insan haklarını koruyan yasalar çıkarılsın. Barışçı toplanma özgürlüğünün genel ve kapsamlı yasaklarla, keyfi ve orantısız bir şekilde kısıtlanmasına son verilsin. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Osman Kavala’nın ve Selahattin Demirtaş’ın keyfi ve uzun süreli tutukluluk hallerine son verilerek, derhal serbest bırakılmaları yönündeki kararları uygulansın. Türk Ceza Kanununun, Terörle Mücadele Kanununun ve ilgili diğer tüm kanunların ifade, örgütlenme ve toplanma özgürlükleriyle, bilgiye erişim hakkının kısıtlanması için kullanılan tüm maddeleri, bu kanunların uluslararası insan hakları standartları ile uyumlaştırılması amacı gözetilerek, gözden geçirilsin. ÜLKELERİN TÜRKİYE’YE SORULARI *İsveç: Türk hükümeti, yargının bağımsızlığını, tarafsızlığını ve etkinliğini güçlendirmek için ne gibi önlemler alacak? 2015’deki son UPR raporunda, Türkiye, medyanın bağımsızlığını ve özgürlüğünü daha da ileriye taşımak için bir öneriyi kabul etti. Ancak bu konuda ilerleme olmadığı görülüyor. Türkiye mevcut olumsuz eğilimi gözden geçiren açık ve demokratik bir medya ortamını geliştirmek için ne gibi önlemler alacak? *Kanada: 2016 darbe girişiminin ardından, beraat eden KHK’lilerin işlerine dönmelerini kolaylaştırmak için hangi adımları atıldı? Yeni Yargı Reformu Stratejisi kapsamında, hakimlerin ve savcıların kararlarında Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarını uygulamalarının yanı sıra, hapishanelerdeki aşırı kalabalıklığa karşı ne türlü mekanizmalar uygulanacak? *Belçika: Türk hükümeti, ifade, basın, örgütlenme ve barışçıl toplantı özgürlüklerini güvence altına almak için hangi etkili mekanizmaları uyguluyor? Bu bağlamda LGBTİ topluluğunun haklarına dikkat ediliyor mu? *İsviçre: Türk hükümetinin, terörle ve devlete karşı suç işlemekle suçlanan kişileri temsil eden avukatlarının mesleki haklarının korunmasına ilişkin tutumu nedir? *Ermenistan: Gazeteci Hrant Dink suikastının failleri ve planlayıcılarının adalet önüne çıkarmak için ne gibi çalışmalar yapıldı? Kaynak: euronews