İçinde bulunduğumuz hafta Kara Delik Haftası olarak anılıyor. NASA da Kara Delik Haftası için bir dizi çalışma yaptı. Önce Kara Delik’te Güvenlik Kılavuzu adıyla sempatik ve Kara Delikleri anlamayı kolaylaştıran bir animasyon film yayımladı:

Sonra da web sitesinden elde edilen en son verilerden yola çıkarak bir Kara Delik görselleştirmesi yayımladı. İlk kez Nisan 2019’da Olay Ufku Teleskobu (EHT) ile elde edilen karadelik fotoğrafıyla birlikte evrendeki bu en ilginç yapıları daha iyi anlamamızı sağlayacak olan çalışmalar da hız kazandı. Kara Deliklere dair bir çok “karanlık” nokta varlığını hâlâ sürdürüyor. Ancak 1960’ların bugüne göre son derece ilkel teknolojileriyle genç Fransız Astronom Jean-Pierre Luminet’in delikli kartlara çizerek hazırladığı Kara Delik görseliyle bugün elde edilen görüntülerin benzerliği dikkatlerden kaçmadı. Jeremy Schnittman’ın NASA için hazırladığı görsel de Jean-Pierre Luminet’in görselinin neredeyse aynısı.


(Jean-Pierre Luminet’in 1978’de hazırladığı Kara Delik görüntüsü)

NASA tarafından yeni yayımlanan bu yeni görselleştirilmesi, yerçekiminin bakış açımızı nasıl bozduğunu, çevresini bir lunapark aynasındaki gibi eğip büktüğünü göstermektedir. Hem NASA’nın hem de Luminet'in görsellerinde de ortada siyah bir daire görüyorsunuz. Bu karanlık daire, Olay Ufku (event horizon) olarak adlandırılmaktadır. Olay Ufku, elektromanyetik radyasyonun- ışık, radyo dalgaları, X ışınları, madde vb. – hiçbir şeyin Kara Deliğin çekim gücünden kaçamadığı teorik sınırdır.  Bir gökcisminin çekiminden kurtulabilmek için ulaşılması gereken hıza, kurtulma hızı denir ancak Olay Ufku’nun içindeki kurtulma hızı  ışık hızından çok daha büyüktür. Fizik yasalarına göre ise ışık hızından daha hızlı hareket etmek imkânsız olduğu için hiçbir şey bir Kara Deliğin çekiminden kurtulamaz.

NASA’nın görseline yandan bakıldığında, diskin sol bölümünün sağdakinden daha parlak göründüğü fark edilecektir. Diskin sol tarafındaki parlayan gaz bize doğru o kadar hızlı hareket eder ki Einstein'ın göreliliğinin etkileri parlaklığı artırır; sağ tarafta ise bunun tam tersi meydana gelir, yani gaz bizi uzaklaştırır ve hafifçe kararır. Bu asimetri, diske tam olarak doğrudan bakınca kayboluyor, çünkü bu açıdan hiçbir malzeme görüş alanımız boyunca hareket etmiyor.

Kara deliğe en yakın yerçekimsel ışık bükümü öyle aşırıdır ki diskin alt tarafını kara deliğin dışına çıkan parlak bir ışık halkası olarak görebiliriz. Bu "foton halkası" olarak adlandırılan halka, gözlerimize ulaşmak için kaçmadan önce iki, üç ya da daha fazla kez kara deliği daire içine alan ışıktan aşamalı olarak daha ince ve inceltici birçok halkadan oluşur. Bu görselleştirmede modellenen kara delik küresel olduğundan, foton halkası herhangi bir bakış açısıyla neredeyse dairesel ve aynı görünüyor. Foton halkasının içinde kara deliğin gölgesi, olay ufkunun yaklaşık iki katı büyüklüğünde bir alan- geri dönüşü olmayan nokta bulunur.

NASA'nın Maryland, Greenbelt  Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nde özel bir yazılım kullanarak bu muhteşem görüntüleri üreten Jeremy Schnittman, “Böylesi simülasyonlar ve filmler, yerçekiminin Uzay ve zamanın dokusunu çözdüğünü söylediğinde Einstein'ın ne demek istediğini görselleştirmemize gerçekten yardımcı oluyor,” diyor. “Çok yakın zamana kadar, bu görselleştirmeler hayal gücümüz ve bilgisayar programlarımızla sınırlıydı. Gerçek bir kara delik görmenin mümkün olacağını hiç düşünmemiştim. "Yine de 10 Nisan'da Event Horizon Teleskop ekibi, galaxy m87'in kalbinin radyo gözlemlerini kullanarak bir kara deliğin gölgesinin ilk görüntüsünü yayınladı.

Çeviri Haber: Şehmus Ay / Demokrat Haber

Kaynak: https://www.nasa.gov/feature/goddard/2019/nasa-visualization-shows-a-black-hole-s-warped-world