Almanya’nın başkenti Berlin’de bir araya gelen tarihçiler, 100 yıl önce dönemin Alman İmparatorluğu’nun Osmanlı topraklarında yaşanan Ermeni Soykırımı’ndaki rolünü masaya yatırdı.

Potsdam Üniversitesi’nden tarihçi Christin Pschichholz, Alman Dışişleri Bakanlığı’nın belgelerini inceledikten sonra, “dönemin Alman yönetiminin Osmanlı İmparatorluğu’nun Ermeni halkına uyguladığı imha politikasından kapsamlı bir biçimde haberdar olduğu” kanısına vardığını söyledi.

Deutsche Welle’den Richard Fuchs’un haberine göre, tarihçiler, Alman İmparatorluğu’nun Ermenilerin sürülmesinde rol oynadığını uzun zamandır kabul ediyor. Ancak kitlesel ölümlerde de rolü olup olmadığı konusunda uzmanlar ikiye bölünmüş durumda.

“ALMANLAR OLACAKLARDAN HABERDARDI”

Berlin’deki toplantıya katılan Erivan Üniversitesi’nden tarihçi Aşot Hayruni'ye göre, Almanlar 1915’teki süreçte sessiz kalarak suça ortak oldu. Türkler, Ermenilerin Mezopotamya kıyılarına kitleler halinde sürülmesi planlarını uygulamaya başladığında Almanlar buna seyirci kaldı. Bu da Almanların olaylara müdahil olmak istememesiyle gerekçelendirildi.

Tarihçi Christin Pschichholz, Alman Dışişleri Bakanlığı’nın belgelerini inceledikten sonra, “dönemin Alman yönetiminin Osmanlı İmparatorluğu’nun Ermeni halkına uyguladığı imha politikasından kapsamlı bir biçimde haberdar olduğu” kanısına vardığını söyledi. Almanların, “ölüm yürüyüşleri, infazlar ve zorla çalıştırmalar” konusunda bilgi sahibi olduğunu dile getiren uzman, Alman diplomatların her şeyi titizlikle not etmiş olduğunu belirtiyor.

Pschichholz, 7 Temmuz 1915’te İstanbul’daki bir Alman büyükelçinin dönemin İmparatorluk Şansölyesi’ne gönderdiği bir telgrafın o sıralarda görevde olanların yaşananlardan haberdar olduğunu açıkça ortaya koyduğunu da söylüyor. Uzman, bu telgrafta “dönemin Osmanlı yönetiminin Ermeni ırkını imparatorluk topraklarından silme amacının açıkça ortaya koyduğunun” yazılı olduğuna işaret ediyor.

Bir başka Alman tarihçi Rolf Holsfeld’e göre bu telgraftan anlaşılan “Osmanlı İmparatorluğu toprakları içinde 1915 ve 1916 yıllarında bir soykırımın yaşandığı önermesinin 100 yıldır Alman hükümetinin bilgisi dahilinde” olduğu.

ALMANYA’DAN ‘POLİTİK’ 1915 YAKLAŞIMI

Türkiye ile olan ilişkilerini göz önünde bulunduran Almanya, 1915’te yaşananlar hakkında bugün de soykırım ifadesini kullanmıyor. Bunun yerine “katliam” ya da “tehcir” ifadelerini kullanılıyor. Geçen ay, Sol Parti’nin verdiği bir soru önergesine karşılık Alman Federal Hükümeti bu söylemdeki ısrarını sürdürdü. Gerekçesinin ise, “Ermenistan ve Türkiye arasındaki ilişkiyi zora sokmamak” olduğunu öne sürdü.

Buna karşın Ermenistan, 20’den fazla ülke ve Berlin’de toplanan tarihçilerin çoğunluğu 1948 tarihli Birleşmiş Milletler Anlaşması’na dayanarak yaşananları soykırım olarak nitelendiriyorlar.

Berlin’deki toplantıya katılan Ermenistanlı tarihçi Aşot Hayruni, “Alman parlamentosunun soykırımı olduğu gibi tanıma ve yargılama yönünde bir karar alması oldukça önemli” diyor. Hayruni ayrıca Alman hükümetinin Türkiye üzerindeki nüfuzunu da kullanması gerektiğini savunuyor.

1915 İÇİN ANMA TÖRENİ

Deutsche Welle’nin haberine göre, Alman Federal Meclisi, 1915 Ermeni Soykırımı’nda hayatını kaybeden kurbanları bu ayın ortasında düzenlenecek bir oturumda anmak istiyor. Ancak Alman hükümetinin bu konudaki tutumunu tamamen değiştirmesi beklenmiyor.

1915 Soykırımı’nın yüzüncü yıldönümü vesilesiyle Ermenistan’ın başkenti Yerevan’da yapılacak olan anma töreninde ise Almanya’yı kimin temsil edeceği henüz netlik kazanmış değil.