3- SONA ÇALGUŞYAN ANLATIYOR

Rus-Türk savaşı başlamadan önce, annem tarafından büyük dedemin tüm sülalesi Adana’da yaşarmış. Savaş başladığında, dedem Gevorg Hovhannisyan, hamile eşi Lusya’yı, kızını ve annem Hayganuş’u bırakıp savaşmaya gitmiş.

Dedemi Türk ordusuna en alt sınıf asker olarak almışlar. Kendisine silah vermiyorlarmış ve sadece mutfakta iş vermişler. Ancak dedem çok yetenekli bir askermiş, daha sonra silah almaya hak kazanmış.

Bir gece, dedemin yanında yatan Ali isimli Türk asker dedemi uyandırmış ve ona diğer Ermeni arkadaşlarıyla birlikte kaçmasını tavsiye etmiş. Çünkü Türk komutanlar sabaha karşı bütün Ermeni askerleri öldürme niyetindeymiş. Dedemin Türk arkadaşı bunu görmeye dayanamayacağını söylemiş ve hatta bunu zorla ona yaptırabilirlermiş.

Dedem Türk arkadaşının sözlerine kulak verip diğer Ermeni arkadaşını uyandırmış. Beraber kaçmaya karar vermişler. Ancak dedemin orada başka Ermeni arkadaşları da varmış ve Ali’den onlara da haber vermesini rica etmiş. Ali yapamayacağını söylemiş, çünkü kendisi sadece dedemle arkadaşını uyarmakla sorumluymuş. Meğer Ermeni askerlerini kurtarma sorumluluğu sadece Ali’de değilmiş. Birçok Türk asker diğer Ermenileri uyarmış.

Ali, dedemi ve diğer Ermeni arkadaşını kazasız güvenli bir şekilde koğuştan çıkarmayı başarmış. Ancak daha fazlası yapamayacağını söylemiş, çünkü Türk komutanlar yardım ettiğini öğrenirlerse kendisi de benzer bir kadere kurban gidebilirmiş. Böylece dedem ve arkadaşı yanlarına aldıkları tek bir silahla yola koyulmuş.

Koğuştan yaklaşık 10-15 kilometre uzaklaşınca ilerde askeri bir birlik olduğunu görmüşler. Büyük bir taşın arkasında saklanıyorlarmış, ancak askerler onları fark etmiş. Neyse ki görenler Komutan Andranik’ın askerleriymiş. (Andranik, Rus Ordusu'nda Ermeni gönüllülerinden oluşan birliklerden birinin komutanıydı)

Askerler dedemin ve arkadaşının Ermeni olduğunu anlamayıp üzerlerinde silah olduğunu görünce onları Türk askeri sanıp esir almışlar. Ancak daha sonra sorular sorup Ermeni olduklarını anlayınca kendi sıralarına almışlar.

Dedem ve arkadaşı Andranik’in askeri birliğinde yer alıyor ve gönüllü olarak farklı çatışmalara katılıyorlarmış. Komutan Andranik birliğini dağıtmaya karar verdiğinde tüm askerleri Doğu Ermenistan’a götürmüş ve serbest bırakmış.

Dedem böylece Tiflis’e taşınmış. Gürcistan’da ailesiyle irtibatını kaybettikten sonra onları bir daha bulamayacağına karar verip başka bir Ermeni kızla evlenmiş. Annem ileride babasını bulabilmiş ve Ermenistan’da görüşmüşler. Dedem o görüşmeden sonra bizimle bağını koparmadı ve sık sık bize ziyarete geldi.

Yazı dizisinin tüm bölümleri: 

1. Bölüm:

“DEDEMİN KARDEŞİNİ EVİNİN ÖNÜNDE KATLETMİŞLER”

2. Bölüm:

'DEDEM GECELERİ SIK SIK UYANIR, KARDEŞİNİN ÖLÜMÜNÜ HATIRLAYIP AĞLARDI'

3. Bölüm:

'KOMUTANLAR BÜTÜN ERMENİ ASKERLERİ ÖLDÜRME NİYETİNDEYMİŞ'

4. Bölüm:

'ÖLDÜRÜRLER DİYE ERKEK ÇOCUKLARIN SAÇLARINI KESMİYORLARMIŞ'

5. Bölüm:

'ÇİRKİNLEŞMEK İÇİN YÜZLERİNE KÖMÜR SÜRÜYORLARMIŞ'

6. Bölüm:

'ÇOCUĞU KEÇEYE SARIP AĞACA ASMIŞLAR'

7. Bölüm:

'BABAM, ZABİT EFENDİ'Yİ HAYATININ SONUNA KADAR HATIRLADI'

 Proje yayıncısının notu: Sunulan metin yazarların ve katılımcıların fikir, görüş ve çıkarımlarını aktarmaktadır, Birleşik Krallık Hükümetin duruşunu yansıtmaz.