Deniz Güneş / Demokrat Haber

“100 yıl… Gerçek hikayeler” başlığı altında, analitik haber ajansı ‘Armedia’ ve sivil toplum kuruluşu ‘Avrupa Entegrasyonu’ tarafından gerçekleştirilen ‘Beni kurtaran Türk’ projesi soykırımdan kurtulanların yakınları tarafından aktarılan gerçek hayat hikâyelerini sunuyor.

Hikâyelerin özelliği, kahraman(lar)ın Ermeni Soykırımı’ndan doğrudan ya da dolaylı olarak, Türklerin yardımları sayesinde kurtulmuş olması.

Proje, Birleşik Krallık Dış İşleri ve İngiliz Milletler Topluluğu Ofisi’nin desteğiyle gerçekleştiriliyor.

İşte bu proje kapsamında önümüzdeki ay çıkacak olan üç dilli (İngilizce, Türkçe, Ermenice) yayın için Türklerin 1915’te akrabalarını kurtardıkları 50 Ermeni aile ile İngiliz gazeteciler tarafından Ermenistan’da röportajlar gerçekleştirildi.

Bu röportajlardan 30’u bu yayında kullanılacak. Kalan 20’sinden ise bazıları kitap tanıtım zamanında Türkiye’deki gazeteler aracılığı ile toplumla paylaşılacak.

Demokrat Haber de yayın öncesinde okuyucuları ile bu röportajlardan bazılarını paylaşıyor...

Ermeni Soykırımı ile ilgili hep öldürülenlerin hikayelerini dinledik bugüne kadar. Bu röportajlar hayatta kalanların hatıralarına da bakmamızı sağlarken anılarda düşmanlıklardan çok dostlukların yer ettiğini bir kez daha anlamamıza yol açıyor.

Tabii ki aileleri Türkler tarafından kurtarılmış olsalar da kurtulan Ermeni ailelerin hikayelerinde hep hüzün göreceksiniz. Çünkü onlar ne kadar ‘kurtulmuş!’ olsalar da yine de yurtlarını, evlerini, topraklarını terk etmek zorunda kalmış bir milletin torunları.

Bu röportajlar, bir başka soruyu da gündeme alarak biz Türkiyeliler'e 2015’te bir araştırma konusu veriyor:

Peki bu Ermeni aileleri kurtaran Türklerin, Türkiyeliler’in anılarında nasıl bir 1915 var?

***

1- ELEANORA YAZİÇYAN ANLATIYOR:

“DEDEMİN KARDEŞİNİ EVİNİN ÖNÜNDE KATLETMİŞLER”

Anne tarafım Vanlı. Dedem 1850’li yıllarda doğmuş, tam yılını maalesef hatırlayamıyorum. Dedemin ailesi Melikyanlar yörede büyük saygı görürmüş. Dedemin babası köyün muhtarıymış, kardeşiyse meclis üyesiymiş. Kardeşinin hatta büyük bir teknesi varmış, daha sonra bu tekneyi dedeme vermiş, bu tekneyle pek çok Ermeni’nin hayatını kurtarmışlar. Köyleri, Van Gölü'ndeki Gıdutz, şimdiki adıyla Çarpanak Adası'ndaymış.

Dedem, 19. Yüzyıl'ın sonunda Osmanlı İmparatorluğu'na karşı savaşan Ermeni gerilla lideri Ağbyür Serop’un yoldaşıymış. Büyükannem de kendi köyünün savunmasına katılmış. Akrabalarımız onun kahramanlıklarıyla ilgili birçok hikaye anlatırdı. Bir gün, köyün bütün erkekleri dağlardayken, köyde sadece kadınlar kalmışken, Kürtler saldırmış. Büyükannem hiç tereddüt yaşamadan, hemen bir erkek kıyafeti giymiş, ata binmiş ve eline silah alıp karşılık vermiş. Neticede saldırganlar kaçmış.

Bu olayı duyunca Kürt Şeyh dedemin babası Melik’in yanına gelmiş ve kendi askerlerini kimin böyle korkuttuğunu öğrenmek istemiş. Dedem de o sırada büyükannemden çay getirmesini istemiş. Büyükannem getirip servis etmiş ve uzaklaşıp kapının yanında bardakları toparlamak için beklemiş. Kürt Şeyh çay içtikten sonra bir kez daha o cesur kişiyi görmek istediğini söylemiş. Dedemse şöyle cevap vermiş, “O cesur kişi on beş dakikadır tam karşısında duruyor.”

Kürt Şeyh şaşkınlıkla gitmiş. Teyzemin sözleriyle Van’da herkes, kadınından çocuğuna kadar aynı büyükannem gibi savaşmayı bilirmiş ve mücadeleye katılırmış.

Katliam sırasında dedemin meclis üyesi olan erkek kardeşini tam evinin önünde kesmişler. Kız kardeşinin kaçırılan iki kızını da kurtaramamışlar, diğer çocukları, bir kız ve bir erkek, bir şekilde kurtulmayı başarmış.

Katliam sırasında Türk komşularının evine koşmuşlar ve bu komşuları çocukları yatak altında saklamışlar. Saldırganlar (criminal anlamda) şüphelenip içeriye girmişler ve kılıçlarla yatağı kontrol etmişler, neyse ki çocuklara kılıç değmemiş. Katliamcılar gittikten sonra dedem herkesi toplayıp gemiyle Rusların kontrolündeki bölgeye götürmüş.

Yazı dizisinin tüm bölümleri: 

1. Bölüm:

“DEDEMİN KARDEŞİNİ EVİNİN ÖNÜNDE KATLETMİŞLER”

2. Bölüm:

'DEDEM GECELERİ SIK SIK UYANIR, KARDEŞİNİN ÖLÜMÜNÜ HATIRLAYIP AĞLARDI'

3. Bölüm:

'KOMUTANLAR BÜTÜN ERMENİ ASKERLERİ ÖLDÜRME NİYETİNDEYMİŞ'

4. Bölüm:

'ÖLDÜRÜRLER DİYE ERKEK ÇOCUKLARIN SAÇLARINI KESMİYORLARMIŞ'

5. Bölüm:

'ÇİRKİNLEŞMEK İÇİN YÜZLERİNE KÖMÜR SÜRÜYORLARMIŞ'

6. Bölüm:

'ÇOCUĞU KEÇEYE SARIP AĞACA ASMIŞLAR'

7. Bölüm:

'BABAM, ZABİT EFENDİ'Yİ HAYATININ SONUNA KADAR HATIRLADI'

 Proje yayıncısının notu: Sunulan metin yazarların ve katılımcıların fikir, görüş ve çıkarımlarını aktarmaktadır, Birleşik Krallık Hükümetin duruşunu yansıtmaz.