1500 yıldan uzun süredir kentsel tarım alanı olan Yedikule bostanları ürün veremeyecek hale getiriliyor.
İstanbul’a borcumuz var.
Yanardağ, zelzele, sel…
Doğal afetlerle yok olan nice şehir var tarihte.
İstanbul tarihe geçmek isteyenlerin hırsıyla,
tarihi yok edilerek öldürülüyor.
İleride bizden sorulacak,
“Neredeydin?” diye.
Son cinayet Yedikule bostanlarında.
Oradaydım.
Beş on kişiydik.
Çaresizce seyrettik.
600 yıldır ekilen toprağın katlini
Mahsule moloz atılmasını.
Sur duvarlarında iş makinelerinin izlerini.
İstanbul hırsın işgali altında.
Yedikule bostanları, “İmdat!” diye bağırıyor.
Bizi çağırıyor.
***
1500 yıldan uzun süredir kentsel tarım alanı olan Yedikule bostanlarının büyük bölümü, Fatih Belediyesi ve İBB tarafından yapılacak 70 bin metrekarelik park projesi kapsamında üzerine moloz ve niteliksiz toprak yığılarak ürün veremeyecek hale getiriliyor. Bostanların dozerlenmesine 6 Temmuz günü başlandı.
***
Harvard’da, Osmanlı’da tarım üzerine doktorasını yapan Aleksandar Sopov’dan mektup aldım:
Sevgili Hocam,
“Osmanlı arşivlerinde bulduğum 1585 tarihli bir doküman Süleymaniye Camii Vakfı’na ait Langa’da, İstanbul’u besleyen 18 bostan olduğunu gösteriyordu.
Yenikapı metro istasyonu burada kazılıyor. Haliç’ten bakıldığında zarafetiyle İstanbul siluetinin parçası Süleymaniye Camii’nin görüntüsünü yeni metro köprüsünün dev kuleleri kapatıyor. Yok edilen, tarih ve manzaradan öte, bir dünya başkentinin, dokusu. Yedikule’de Osmanlı tarım teknolojisine anahtar nitelikte dünyanın en eski şehir içi ekili alanı, mahsul bile toplanmadan molozlarla gömülüyor.
Osmanlı’dan önce Bizans’ta da ekili, zamanında 49 bostan olan alanda, asırlardır süregelen kendine özgü tarım teknolojisi, bilgi birikiminin son temsilcileri bostancıların geçim kaynağı, tarihi kuyular, Osmanlı ev ve ahırı yok edilmenin eşiğindeler.
***
Dünyanın çeşitli üniversitelerinden 20 küsur Osmanlı tarihçisinin kaygılarını dile getiren, Harvard Üniversitesi’nden Prof. Cemal Kafadar, Şehir Üniversitesi’nden Prof. Günhan Börekçi ve Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Çiğdem Kafescioğlu, Prof. Ahmet Ersoy, Yedikule bostanlarının mevcut park projesiyle birlikte korunabileceğine ilişkin basın açıklamasında bulundular.
Bu mirası hatırlamak, korumak, bostanı tarihi ve bugünkü kullanımı ile mahallenin ve şehrin gündelik hayatı içerisinde yaşatmak istiyoruz. Fatih Belediyesi’nin rekreasyon projesini tadil ederek bu değerli kültürel mirasa sahip çıkabileceğini düşünüyor, park tasarımının surdibinde varolan tarihi dokuyu da koruyacak şekilde yeniden ele alınmasını öneriyoruz. Yedikule bostanları olarak anılan kent içi tarım alanının İsmail Paşa bostanının ve yakınında, tasarlanan park alanı içinde kalan diğer küçük bostanların, işlevlerini sürdürerek benzersiz bir eğitim alanı ve kültürel değer olabileceğine inanıyoruz. Milli Eğitim Bakanlığı’nın başlatmayı planladığı çevre derslerinin öğretilebileceği ve uygulanabileceği en güzel laboratuvarlar bu tür yerlerdir.
Park projesi planlandığı şekliyle uygulanırsa İstanbul’un tarihsel mirasının önemli bir unsurunun son izi de bizzat şehrin yönetimi tarafından yok edilmiş olacaktır. Bunun sorumluluğu da tarihsel olarak şimdiki yöneticilerin üzerinde kalacaktır.
***
Tarihçilerin, yönetimle diyalog kurmak, projenin tarihe ve geleceğe yakışır şekilde oluşturulmasına katkıda bulunmak girişimleri sürerken, moloz dökmeye devam eden belediye, İstanbul’u yaşatmak isteyen toplumla zıtlaşıyor. Arasına bir duvar daha örüyor. Yönetime yardım eli aşağıdaki adreslerde mevcut. Geç olmadan burayı korumak, tohumlarda eşi benzeri bulunmayan kalıtımsal serveti değerlendirmek de mümkün.
Voltaire’in roman kahramanı Candide, son yıllarını, olabilecek dünyaların en mükemmeli dediği, İstanbul’da bostanında geçirir. Çağdaş kent anlayışı New York gibi şehirlerin yüksek binalarını tarıma ayırır. Bizleri temsil iddiasında belediyeleri işlevini yitirmiş Batı taklidi manikürlü, pedikürlü park anlayışından vazgeçirmek, tarihimize sahip çıkmasına ikna edebilmek için ne yapmak lazım? (Radikal)
