Diyarbakır'da 89 yıl önce Dağkapı Meydanı'nda 46 kişiyle birlikte idam edilen Şeyh Said ve arkadaşlarının mezar yerlerinin nerede olduğu henüz bilinmiyor. Ailelerinin tüm girişimlerine rağmen mezar yerleri devlet tarafından açıklanmadı. ANF'ye ulaşan bilgilere göre, Şeyh Said ve arkadaşları idam edildikleri yere 50 metre mesafede bulunan Orduevi karşısındaki Levent Lojmanları içinde yer alan Astsubay Gazinosu'nun bahçesine gömüldüler. Üzerlerine de bir dut ağacının dikildiği ileri sürüldü.

47 KİŞİ İDAM EDİLDİ

Şeyh Said ve arkadaşlarının 13 Şubat 1925 günü zamansız başlayan ve genişleyen isyanı, ihanet sonucu Şeyh Said'in Varto yakınlarındaki Carpuh köprüsünde 15 Nisan 1925 tarihinde yakalanmasıyla sona erdi.

Şeyh Said ile birlikte ve başka bölgelerde yakalanan toplam 47 kişi sıkı güvenlik önlemleri altında yaya ve süvari askerlerin eşliğinde  Diyarbakır'a getirilirler. Sur ilçesindeki kiliseden bozma "Sinema Nû" denilen sinemada yargılanırlar ve 27 Haziran 1925 günü 47 kişi idama mahkum edilir.

İnfazları için eski Numune Hastanesi'nden şu anki Universal Hospital hastanesi önüne kadar 47 darağacı dikilir. İdamları  izlemek için meydana ahşaptan bir tribün bile yapılır. Bir pazar günü, Şeyh Said ve 46 kişi, İç Kale'deki cezaevinden yaya olarak çıkartılır. Şu anda Ticaret ve Sanayi Odası olarak bilinen binanın yakınlarındaki Sur'lardan açılan kapıdan çıkarılarak idam edilecekleri yere getirilirler. (Sur'da açık olan bu kapı, idamlardan sonra duvar örülerek kapatıldı. Kapı, geçtiğimiz yıllarda tekrar yaya geçişine açıldı)

Şeyh Said ve arkadaşları yan yana dizilen 47 darağacında kimilerinin alkışlarıyla, kimilerinin göz yaşları arasında idam edilir ve cenazelerinden bir daha haber alınamaz.

Diyarbakır'da hep dile getirilen Şeyh Said'in mezarının Orduevi bahçesinde ya da şu an kapalı durumda bulunan AKP Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkan adayı Galip Ensarioğlu'nun Universal Hospital hastanesinin altında gömülü olduğu iddiaları sürerken, şu ana kadar resmi olarak mezarların nerede olduğu yönünde hiçbir açıklama yapılmadı.

ASKERLER GEÇERKEN FATİHA OKURDU

89 yıldır tartışılan Şeyh Said ve arkadaşlarının mezarlarının nerede olduğu henüz bilinmiyor. Ancak ANF'den Mustafa Doğan'ın haberine göre; mezarlar halen Orduevi'nin karşısındaki Levent Lojmanları içinde yer alan eski Astsubay Gazinosu'nun bahçesinde bulunuyor.

İddialara göre, Astsubay Gazinosu'nun bahçesindeki mezar yerinin üzerine, yeri belli olsun diye zamanında bir dut ağacı dikilmiş.

ANF'ye bilgi veren ve askeriyede sivil memur olarak yıllarca çalışan ismini açıklanmasını istemeyen emekli bir şahıs, Gazino'da sivil memur olarak görev yaparken subay ve astsubayların kendi aralarında konuşmalarında mezar yerinin dut ağacının altında olduğunu söylediklerine onlarca kez tanık olduğunu, namaz kılan subay ve astsubayların dut ağacının yanından geçerken Fatiha okuduklarını söyledi.

Şeyh Said ve arkadaşlarının mezarlarının bulunduğu yerin üzerine dikilen dut ağacı, yılların tüm tahribatına rağmen halen ayakta duruyor.

TORUNU GÖMÜLÜ OLDUĞU YERİ AÇIKLAYARAK YARGIYA BAŞVURMUŞTU

Şeyh Said'in Erzurum'da yaşayan avukat torunu Abdurrahim Fırat, 6 Şubat 2012 tarihinde, dedesi ve 46 arkadaşının mezarının Diyarbakır Orduevi'nin bahçe kısmında bulunduğunu belirterek,  mezar yerlerinin devlet tarafından açıklanmasını ve ölülerin kemiklerinin ailelerine teslim edilmesini istemişti.

Olayın bugüne kadar gizlendiğini kaydeden Fırat, "Neticede mahkeme kararı infaz edilmiş Şeyh Said ile birlikte 46 kişinin mezar yeri bellidir, devlet biliyor. Ancak belli mülahazalarla bugüne kadar ailesine bir mezar taşı Fatiha okuması için devlet imtina etmiştir" şeklinde konuşmuştu.

Basına açıklamada bulunan avukat Fırat şunları söylemişti:  "Şeyh Said, İstiklal Mahkemesi'nde yargılanmıştır. Bu mahkememe tutanaklarını bilmemiz lazım, ne gibi savunma yapılmıştır. Bu konuda kamuoyunda çeşitli spekülasyonlar var. İngiliz kışkırtması, Kürtçü, İslamcı hareketti diye. Bunların toplumca net bilinmesi, tartışılabilmesi gerekmektedir. İstiklal Mahkemeleri'nin arşivlerin açılması lazım. Yaklaşık 87 yıl geçmiştir, gizlilik mülahazası yok. Türkiye demokratik bir ülke insanlar demokratik haklarını aramakta. Biz de dedemizin mezar yerinin belirlenmesi ve bizimle birlikte 46 kişinin bir Fatiha okuyacağı bir mezar taşını istiyoruz.

Kesinlikle yeri bellidir, devlet biliyor, bazı gerekçilerle bunu ötelemiştir. Şeyh Said'in ve 46 arkadaşının mezar yeri Alman Hastanesi olarak kullanılan Diyarbakır Orduevi bitişiğindeki noktadır. Mezar yeri önceden şehir mezarlığıymış, kamulaştırma sonucu bir kısmı yerleşime açılmış. Şeyh Said ve arkadaşlarının bulunduğu yer orduevinin boş bahçe kısmındadır."