Bursa’daki İznik Gölü’nün dibinde tesadüfen bulunan bazilikada yapılan araştırmalarda, daha eskiye tarihlenen mezar odaları keşfedildi.

İznik gölünün 2 metre altındaki kilise kalıntıları, Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından havadan yapılan fotoğraflama çalışmaları sırasında tesadüfen keşfedilmişti.

Bursa’nın İznik İlçesi’nde, göl kıyısının 20 metre açığında 1.5- 2 metre derinlikte bulunan bazilikanın, 1500 yıl önce Aziz Neophytos’un adına inşa edildiği belirlenmişti.

Uludağ Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mustafa Şahin’in başkanlığında 2 yıldır yürütülen su altı çalışmalarında arkeolog dalgıçlar, yapının dışında o mimariye uymayan başka bir duvar kalıntısı ile karşılaştı. MÖ 3. yüzyıla ait olduğu sanılan duvarların, bazilikadan ayrı ve daha eski bir tarihe ait olduğu tespit edildi.

Dalgıç arkeolog, antropolog ve sanat tarihçileri tarafından 2 yıldır su altında incelenen bazilikanın doğu yönünde kiliseden bağımsız bir duvar ortaya çıktı. MÖ 3. yüzyıla ait olduğu düşünülen kalıntı bazilikadan daha eski. Ortaya çıkan oda mezarların Türkiye’de başka bir benzeri bulunmuyor.

Amerika Arkeoloji Enstitüsü tarafından 2014’ün dünyada en önemli arkeolojik keşiflerinden seçilen Roma dönemi bazilikası, su altı arkeolojik müzesi olarak düzenlenmesi tartışılıyordu. Roma askerleri tarafından 1600 yıl önce Aziz Neophytos adına yapılan bazilikanın, 740 yılında bir depremle su altına gömüldüğü düşünülüyor.

Bazilikası Roma İmparatorluğu’nda 313 yılında Milano Fermanı ile Hıristiyanlık serbest bırakıldı.

Fakat fermandan önce, yani Hıristiyanlığın yasak olduğu yıllarda henüz 16 yaşında Aziz olan Neophytos, Romalı bir asker tarafından İznik Gölü kıyısında öldürüldü. Antik kaynaklara göre, Milano Fermanı’nın çıkmasından sonra Aziz Neophytos’un sevenleri, onun adına İznik Gölü’nün yakınında bir bu bazilikayı inşa etti.

Antik kaynaklarda, Aziz Neophytos’un anısına kentin hemen dışında kalan gölün kıyısında bir kilise inşa edildiği söyleniyor. Ayrıca 8. Yüzyılda Aziz Neophytos’un naaşının, yine İznik’te bulunan Koimesis Kilisesi’ne taşındığı biliniyordu.

Fakat inşa edilen bu kilisenin nerede olduğu ve Aziz Neophytos’un naaşının neden taşındığını kimse bilmiyordu. Bazilika, 740 yılındaki depremle gölün derinliklerine gömülerek unutulmuştu. İznik’te, Tarihi Kültürel Mirası Tespit ve Havadan Fotoğraflama Çalışmaları sırasında tesadüfen bulunan bazilika, tüm bu soruları yanıtlamış gibi gözüküyor. Hava fotoğraflarıyla tespit edilen bazilikanın, antik kaynaklarda geçen fakat yeri bilinmeyen Aziz Neophytos adına inşa edilen bazilika olması oldukça muhtemel.

Bazilikanın içinde bulunan bir mezarın kapağının açık olması da naaşın daha önceden taşındığı bilgisini doğrular nitelikte. Kilisenin Aziz Neophytos’un kaynaklarca belirtilen şehit edildiği 21 Ocak tarihine denk gelen günlerde keşfi ise ilginç bir anektod olarak belirtilebilir. (Kaynak: Arkeofili)