BDP Muş Milletvekili Demir Çelik, 18'i Türkiye'de olmak üzere dünyada yaklaşık 2 bin 500 dilin kaybolma tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu belirterek, yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bulunan dillerin tespiti ve kayıt altına alınarak korunmasının sağlanması amacı Meclis araştırması açılmasını istedi. Dillerin yok olma sürecinde kültürlerin de ciddi derecede zarar gördüğüne işaret eden Çelik, "UNESCO tehlike altındaki dilleri; kırılgan, açıkça tehlikede, ciddi anlamda tehlikede, son derece tehlikede ve kaybolmuş kategorileri altında ele almaktadır" ifadesini kullandı.
'KIRILGAN DİLLER'
Dilin kırılgan olmasının, birçok çocuk tarafından konuşulmasına rağmen bu kullanımın ev gibi belirli alanlarla sınırlandırıldığı anlamına geldiğini belirten Çelik, Türkiye’de Abhazca, Adigece, Kabartayca-Çerkesçe ve Kürtçe'nin zazaca lehçesinin kırılgan diller kategorisine girdiğini söyledi. 'Açıkça tehlikede’ olan dillerin, çocuklar tarafından anadil olarak öğrenilme oranının oldukça düşük olduğunu ifade eden Çelik, Abazaca, Hemşince, Lazca, Pontus Yunancası, Romanca, Süryanice ve Batı Ermenicesi'nin bu grupta yer aldığına ifade etti. ‘Ciddi anlamda tehlikede’ olan dillerin de toplumun yaşlı kesimi tarafından konuşulan, orta-yaşlı kesim tarafından anlaşılan, ama çocuklara öğretilmeyen dilleri kapsadığına işaret eden Çelik, bu sınıflandırmaya göre Gagauzca, Ladino ve Turoyo'nun ciddi anlamda tehlikede olduğunu söyledi.
'SON DERECE TEHLİKEDE OLAN DİLLER'
‘Son derece tehlikede’ olan dillerin, toplumun yaşlı kesimi tarafından nadiren konuşulduğunu belirten Çelik, "Türkiye’de bu dil grubuna giren tek dil Hertevin dilidir. Kapadokya Yunancası, Ubıhça ve Mlahso da Türkiye’nin kaybolmuş dilleri arasında yer alıyor" dedi. Türkiye'de resmi yazım ve eğitim dilinin Türkçe olduğunu kaydeden Çelik, uluslar arası insan hakları savunucularının Türkiye nüfusunun yüzde 20 ile yüzde 25'inin Türkçe dışındaki anadilleri konuştuğunu ve bu dillerin yazılı hale getirilmezse Ubıhça gibi yok olacağını öngördüğünü ifade etti. Çelik, “Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 2000 yılı nüfus sayımına göre toplam nüfusu 6 milyon 608 bin 619‘dur. Bunların anadil gruplarına göre dağılımını yaptığımızda 3 milyon 835 bin 945’inin anadili Kürtçe, 2 milyon 148 bin 529’unun anadili Türkçe, 587 bin 431’inin anadili Arapça, 36 bin 714’ünün anadili ise Süryanice’dir" dedi.
EN FAZLA BASKI KÜRTÇE ÜZERİNDE
Türkiye'de hiçbir dilin özgürlüğünün olmadığına işaret eden Çelik, Kürtçe'nin yıllarca en fazla baskı ile karşı karşıya kalan dil olduğunun altını çizdi. Çelik, "Bu gerekçelerle, Türkiye’de konuşulan her bir dilin bu coğrafyanın zenginliği olduğu ve bunların her birinin korunup geliştirilmesi adına Türkiye Büyük Millet Meclisi bünyesinde bir araştırma komisyonu kurulması gerekmektedir" dedi. (Yüksekova Güncel)
