Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından kaleme alınan ve 21 Şubat 1848’de yayımlanan Manifesto, yayımlandığı günden bu yana proletaryanın beyni olma özelliğini koruyor.

"AVRUPA'DA BİR HAYALET DOLAŞIYOR - KOMÜNİZM HAYALETİ"

Avrupa’nın ardı ardına büyük altüst oluşlara sahne olduğu bir dönemde kaleme alınan eser meşhur “Avrupa'da bir hayalet dolaşıyor - Komünizm hayaleti. Avrupa'nın tüm eski güçleri bu hayalete karşı kutsal bir sürgün avı için ittifak halindeler…” diye başlar. Marx ve Engels, bu tarihi cümleyle komünizmin hem düşmanları hem de taraftarları tarafından doğru bir şekilde anlaşılmadığını vurgular ve “Komünistlerin, bakış tarzlarını, amaçlarını ve eğilimlerini tüm dünya önünde açıkça ortaya koymaları ve Komünizm hayaleti masalının karşısına bir parti manifestosuyla bizzat çıkmalarının tam zamanıdır” der.

"BUGÜNE KADARKİ TÜM TOPLUM TARİHİ, SINIF MÜCADELELERİ TARİHİDİR"

Nitekim, ‘Burjuvalar ve Proleterler’ başlığını taşıyan ilk bölümde geçmişten bugüne toplumun temel çelişkisi net bir şekilde ortaya konur ve bu çelişkinin o güne kadar egemen konumda olan sosyalizm akımlarının ileri sürdüğü üzere reformlarla ya da burjuvazinin yedeğinde kalarak çözülemeyeceği vurgulanır.

'BURJUVAZİ HER ŞEYDEN ÖNCE KENDİ MEZAR KAZICILARINI ÜRETİYOR'

"Manifesto, kapitalizmden hoşnut olmayan herkese bu sistemin kendiliğinden yıkılamayacağını, yalnızca bu yıkılıştan dolayı çıkarı olan bir sınıfın öncülüğüyle bunun gerçekleşebileceğini*" gösterir. Bu sınıf, Manifestonun “Burjuvazinin kendi ürettiği mezar kazıcıları” dediği proletaryadır.

Fakat proletarya ancak bir sınıf olarak örgütlenebilirse, bu rolünü yerine getirebilir.

Manifestonun işçi sınıfının bağımsız, enternasyonal bir komünist parti etrafında örgütlenmesi çağrısı onun siyasi bir metin olarak “dönüm noktası” olmasının nedenidir.

"BÜTÜN ÜLKELERİN PROLETERLERİ BİRLEŞİN"

Lenin’in “Duru ve parlak bir deha ile yeni bir dünya anlayışını, toplumsal yaşamı da kucaklayan tutarlı bir materyalizmi; en geniş ve en derin gelişim öğretisi olarak diyalektiği; sınıf savaşımının kuramını ve proletaryanın -yeni komünist toplumun yaratıcısının- dünya tarihindeki devrimci rolünü açıklar” sözleriyle özetlediği manifesto, işçi sınıfının güçlerini dünya ölçeğinde birleştirerek burjuvaziye yöneltmesi çağrısıyla biter: 

"...Varsın egemen sınıflar bir komünist devrim ürküntüsüyle tir tir titresinler. Proleterlerin, zincirlerinden başka kaybedecek şeyleri yok. Bir dünya var kazanacakları. Bütün ülkelerin proleterleri, birleşin!"