Ayça Örer / Radikal

 

TBBM 4+4+4 tartışılırken söz alan Blok milletvekili Ertuğrul Kürkçü oturumdakilere, “Biz buradayız, 40 yıl önce nasıl durduysak öyle” diye sesleniyordu. 29 Mart’ta yapılan görüşmelerden bir gün sonra 30 Mart’ta Türkiye tarihinin en acı olaylarından birini, Kızıldere’yi hatırlatan Kürkçü’ye, konuşması sırasında 10 karanfil rozeti takan Sırrı Süreyya Önder destek verecekti.

 

İkisinin hatırlattığı olayın yaşandığı tarih, 12 Mart 1971 Askeri Muhtırası’ndan 30 Mart 1972’ye kadar geçen bir yıllık süreyi kapsıyor. O günler Türkiye tarihinde ayrı bir sayfa açtı. 1960’larda başlayan devrimci hareketin büyük darbe yediği, gençlik önderlerinin öldürüldüğü bu bir yıllık süre içinde Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan tutuklandı, Mahir Çayan, Sinan Cemgil, İbrahim Özdoğru, Kadir Manga, Hüseyin Cevahir başta olmak üzere pek çok isim hayatını kaybetti.


Cihan Alptekin ve Tayfun Cinemre bir kamyon şoförünün ihbarıyla Tekirdağ da yakalandıktan sonra böyle görüntülendi.

DENİZ YAKALANDI

Darbenin ardından yeni direniş yöntemleri geliştirmek için Türkiye’ye dağılan Deniz Gezmiş ve arkadaşları 16 Mart 1971’de Şarkışla’da yakalandı. Bu tarih aynı zamanda onların serbest bırakılması taleplerinin dillendirildiği ve 1971 Askeri Muhtırası’na karşı eylemlerin yükseldiği tarih de oldu.

 

SİBEL ERKAN OLAYI

27 Mayıs 1971’de İstanbul Maltepe’de Sibel Erkan’ı rehin alarak Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın serbest bırakılmasını isteyen Hüseyin Cevahir ve Mahir Çayan’ın eylemi 51 saat sürdü, eylem Cevahir’in öldürülmesi, Çayan’ın ağır yaralanmasıyla bitti. Aynı saatlerde Sinan Cemgil ve arkadaşları Nurhak’ta jandarmayla çatışmaya başlamıştı.

 

Sinan Cemgil, Alparslan Özdoğru ve Kadir Manga’nın ölüm haberini Hüseyin Cevahir ve Mahir Çayan bulundukları evde, radyodan öğrenecekti. Ağır yaralanan Mahir Çayan Maltepe Cezaevi’nden Ulaş Bardakçı, Ziya Yılmaz, Cihan Alptekin ve Ömer Ayna’yla firar etti. Çayan 19 Şubat’ta Ulaş Bardakçı‘nın Arnavutköy’de kaldığı evin kuşatılması ve Bardakçı’nın öldürülmesinden sonra Cihan Alptekin, Ömer Ayna ve Ertuğrul Kürkçü’yle Karadeniz’e geçti.

 

KANLI KIZILDERE

26 Mart 1972’de Ünye’de NATO’ya ait radar istasyonunda çalışan iki İngiliz ve bir Kanadalı teknisyeni kaçıran Çayan ve arkadaşları 29 Mart’ta Kızıldere’ye gitti. Kuşatılan evde başlayan çatışma sonunda Mahir Çayan, Cihan Alptekin, Ömer Ayna, Saffet Alp, Sinan Kazım Özüdoğru, Hüdai Arıkan, Ahmet Atasoy, Ertan Sarıhan, Sabahattin Kurt ve Nihat Yılmaz öldürüldü. Deniz Gezmişlerin idamını önlemek için yapılan bütün eylemler sonuçsuz kaldı, 6 Mayıs 1972’de Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan idam edilerek tarihe “Karşıyaka’nın üç gülü” olarak geçti.

 

ÇAYAN’IN ANNESİ

Mahir Çayan’ın annesi Naciye Çayan, Sibel Erkan’ı rehin alan oğlunu ikna etmesi için Ankara’dan getirilmişti. Mahir Çayan çağrıları reddederken, “Yarının Türkiye’sinde bunların yüzüne tüküreceklerdir” diye seslendi. Ağır yaralanan Çayan, daha sonra Kızıldere’deki operasyonda öldürüldü. Kızıldere’deki evin duvarları delik deşik oldu. Kızıldere’de ölenlerden biri de Ömer Ayna idi.

YAKALANIŞ

Adam kaçırma ve banka soygunu suçlarından aranan Cihan Alptekin ve Tayfun Cinemre bir kamyon şoförünün ihbarıyla Tekirdağ’da yakalandıktan sonra böyle görüntülendi. Cihan Alptekin de Kızıldere’de hayatını kaybedecekti.

 

DENİZ’E ÖZEL

Deniz Gezmiş yakalandıktan hemen sonra. Üzerindeki parkası daha sonra efsaneye dönüştü. Bütün hukuki çabalar ve arkadaşlarının eylemlerine karşın Deniz Gezmiş, 6 Mayıs 1972’de Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’la birlikte idam edildi. Gezmiş’in El-Fetih’ten aldığı bir kimlik kartı vardı. Olca Altınay’ın fotoğrafıyla ilgili polis ‘Deniz Gezmiş’le hissi ilişkisi vardı” notu yazmış.

CEVAHİR’İN ÖLÜMÜ

Mahir Çayan ve Hüseyin Cevahir İstanbul Maltepe’de Binbaşı Dinçer Erkan’ın evinde Sibel Erkan’ı rehin alarak, “Deniz Gezmiş ve arkadaşları serbest bırakılsın” çağrısını duyurdu. Büyük bir kalabalığın izlediği operasyonda Cevahir (altta) öldürüldü. Polis, Cevahir’in vurulma anını böyle çizmiş.

 

‘ONLAR DEHAYDI’

Sinan Cemgil (üstte), 31 Mayıs 1971’de Nurhak’ta öldürüldü. Kurtarmak istediği yoldaşları Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan (yanda) ise Deniz Gezmiş’le birlikte idam edildi. Cemgil’in cenazesini teslim almaya gelen annesi Nazife Cemgil, çevresini saran kadınlara “Bu oğlum Sinan... Bunlar da onun arkadaşları (Kadir Manga ve Alpaslan Özdoğan), kardeşleri.... onlar da oğullarım... Bu çocuklar, bu oğullar; bu ülkeyi, halkı, sizleri sevdiler. Başka bir istekleri yoktu. Her biri birer dehaydı. Dileselerdi, düzenin adamları olsalardı, şimdi burada cansız yatmazlardı. Birer milyoner olurlardı. Ama onlar, halkı, sizleri sevdiler. Sizin sorunlarınızı omuzladılar. Size yalan söylüyorlar. Onlar eşkıya değildi” diye seslendi.