Murat Kuseyri - Stockholm / ANF

Samiler, kuruluşunun 20. Yıldönümü dolayısıyla Sami Parlamentosu’nda konuşma yapmak amacıyla Laponya’ya gelen İsveç Kralı Carl Gustav’ı protestolarla karşıladı. Bölgelerinde yeni maden ocakları açılmasının geleneksel geçim kaynakları olan geyik besiciliği ve balıkçılığın yok olmasına yol açacağını, doğanın ekolojik dengesini bozacağını belirten Samiler, maden tekellerinin bölgelerini terk etmesini talep ediyor.

Laponya’da son bir yıldır İskandinavya’nın yerli halkı Samilerle hükümet ve maden tekelleri arasında kıyasıya bir mücadele yaşanıyor.

Bu yılın başlarında Parlamento İsveç Hükümeti’nin önerdiği yeni bir maden yasasını kabul etti. Yasa İsveç’in Avrupa’da maden ocakları alanında lider ülke olmasını amaçlıyor. Hükümet 2030 yılına kadar İsveç’te bulunan maden ocaklarını iki katına çıkarmayı hedeflediğini açıkladı. Bunun için yerli ve uluslararası maden tekellerinin ocak açmalarını kolaylaştıracak düzenlemelere gidildi. Ocakların büyük bir bölümünü İsveç’in kuzeyinde Samilerin yaşadıkları topraklarda açılacak.

Samiler ve çevre örgütleri kısa vadede belirli miktarda iş olanağı yaratacağını ancak uzun vadede işsizliği artıracağını ve ağaçların yok olmasına, nehirlerin ve çevrenin kirlenmesine yol açacağını hükümetin belirlediği yeni maden stratejisine karşı çıkıyor. Topraklarında yeni maden ocakları açılmasını istemiyor.

LAPONYA’NIN GEZİSİ KALLAK

Son üç aydır Laponya’daki Kallak yerleşim birimi Samilerle polis ve maden tekelleri arasındaki çatışmalara sahne oluyor. Yöre halkı İngiliz maden tekeli Beowolf Mining’in maden arama çalışmalarını engellemek için her türlü yönteme başvuruyor. İlk önce maden yapılacak alana çadır kuran yöre halkı polisin çadırları kaldırması üzerine, yollara barikatlar kurarak maden şirketine ait araçların geçişini engelledi. Gençlerin bir kısmı ağaçlara ve iş makinelerine tırmanarak ağaçların kesimini durdurmaya çalıştı.

Göstericiler zaman zaman polisin sert müdahalesiyle karşılaşıyor. Gözaltına alınanlar serbest bırakıldıktan sonra yeniden Kallak’a dönerek direnişe kaldıkları yerden devam ediyor. Direnişi engelleyemeyen polisin giderek daha fazla şiddete başvurması ve orantısız güç kullanmasına yöre halkı ve çevreciler tepki göstererek hakkında suç duyurusunda bulundu.

MADEN OCAĞI FELAKETE YOL AÇABİLİR

Samiler Kallak’ta maden aranmasının engellenmesi için “Arazi ve Çevre Mahkemesi”ne başvurdu. Yöre halkı ve çevreciler maden arama çalışmalarının yöre için bir tehlike oluşturduğu için mahkemenin maden arama çalışmalarını durduracağına inanıyor. Kallak’ın hemen yakınlarında Lulee nehri üzerinde kurulu Parki barajı bulunuyor.

Maden arama çalışmaları sırasında meydana gelen patlamalar baraj için büyük bir tehlike oluşturuyor. Barajın yıkılması halinde bölgede bulunan tüm ev, ağaç ve taşıtların sele kapılacağı, suların Randi, Akkats, Letsi, Porsi, Laxende ve Boden gibi yerleşim birimlerinde büyük felaketlere yol açacağı tahmin ediliyor. Barajın güvenliğinin ulusal güvenlik sorunu olduğunu belirten Samiler, felaketlere yol açılmadan, bir an önce maden arama çalışmalarının durdurulması ve maden tekellerinin Kallak’ı terk etmesini talep ediyor.

SANATÇILAR DA SAMİLERİN YANINDA

Çevre örgütlerinin yanı sıra da sanatçı ve aydınlar da Samilerin maden tekellerine karşı direnişlerine destek veriyor. Son bir ay içinde pek çok aydın ve sanatçı açıklamalar yaparak Hükümetin uygulamaya koyduğu yeni maden stratejisini eleştirdi ve Sami halkıyla dayanışma içinde olduğunu açıkladı. Bir kısım sanatçı da direnişe destek vermek amacıyla yaptıkları tablo ve resimleri Kallak’da sergilemeye başladı.

Sanatçıları harekete geçiren şey polisin maden tekelleriyle işbirliği yaparak göstericilere şiddet uygulaması. Sanatçı Ander Sunne polislerin büyük makinaların Kallak’a girmesini engellemek için sanatlarıyla mücadele etme kararı aldıklarını söylüyor. İsveç’in 1970’li yıllarda Norveç’te meydana gelen Alta Ayaklanmasının bir benzerine sahne olması, halkın ve sanatçıların Samilerlerle birlikte direnişi yükseltmesi gerektiğini dile getiriyor. Bazı sanatçılar ise direnişi hem resimlerle hem de film çekimleri yaparak belgeselleştirmeye çalışıyor.

KİTLESEL GÖSTERİLER DEVAM EDİYOR

Lapanyo son yılların en büyük kitle gösterilerine sahne oluyor. Köylerde yaşayan Samiler işlerini güçlerini bırakarak yapılan gösteri ve direnişlere katılıyor. Dün “Yeter Artık” parolasıyla bir kitlesel gösteri daha yapıldı. Sami Köyleri tarafından organize edilen gösteriye çevre köylerin yanı sıra, Norveç ve Finladiya’dan da Samiler katıldı.

Gösteride bir konuşma yapan Sirges Sami Köyü Başkanı Jakob Nygards, prooblemin sadece Kallak’la sınırlı olmadığını ve maden tekellerinin Lapanya’yı içten kemirip bitirmeye çalıştıklarını belirttikten sonra “Attık yeter demenin ve buna son vermenin zamanı. Biz gelecekten korkmuyoruz. Gelecek için korkuyoruz” şeklinde konuştu.

“Kral bize yardım et, yetkililer ihanet ediyor” pankartını taşıyan josef Pitta “Sadece Kallak’ta maden aramayacaklar. Bu daha başlangıç. Halk tüm bölgenin ve geçim kaynağımız olan geyik besiciliğinin tehdit altında olduğunu görmeli. Kralın bunu anlamasını ve konu hakkında düşünmesini umuyorum” dedi. (ANF)