IŞİD'in üstlendiği Reina saldırısının ardından basında, zanlının Kırgızistan vatandaşı olduğu öne sürülmüş ve ona ait olduğu iddia edilen bir pasaportun fotoğrafı yayınlanmıştı. Ancak pasaportu yayımlanan kişinin saldırıyla bağlantısı olmadığı anlaşılmıştı.
Saldırganla ilgili iddialar, IŞİD'in Kırgızistan ve diğer Orta Asya ülkelerindeki varlığı hakkında yeni sorular ortaya attı: IŞİD bu ülkelerden nasıl savaşçı çekiyor? Orta Asyalılar, IŞİD'e katılmak için ülkelerini neden terk ediyor? Örgüt, bölgede nasıl örgütleniyor?
BBC Kırgız Servisi'nden Gülnara Kasmambetova anlatıyor:
Rusyanın Federal Güvenlik Servisi 2 bin 600'e yakın Orta Asyalı'nın cihatcılara katılmak için başka ülkelere gittiğini söylüyor.Basında 4 bin 500 kişiden bahsediliyor.Orta Asya'dan ayrılmalarının bir nedeni ülkelerindeki ekonomik sorunlar. Özellikle Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan sınırındaki Fergana Vadisi oldukça istikrarsız bir bölge olarak biliniyor. 2014'te sadece Kırgızistan'dan 300 kişinin IŞİD'e katılmak için Suriye'ye gittiği, bazılarının ailelerini de götürdüğü söyleniyor.
Başka ülkelere hangi yollarla gidiyorlar? Hangi yolları izliyorlar ve Kırgız yetkililerin bu tehdit karşısındaki yanıtı ne?
Orta Asya'da radikal islamcılar sosyal medya, internet küçük camiler ve mescitler üzerinden geleceğin savaşçılarını kendilerine çekmek için büyük bir çaba veriyor. Orta Asya'dan başka ülkelere geçmek için kullandıkları yolların başında geniş uçuş ağına sahip ve vize serbestisi olan Rusya ve Türkiye geliyor.Afganistan ve Pakistan da Suriye'ye giden alternatif bir rota olarak kullanılıyor.
Cihatcı gruplara katılan birçok kişi göçmen, öğrenci statüsünde Türkiye ve Rusya'ya giderek asıl amaçlarını saklıyorlar. Şu ana dek yakalanan birçok genç sorgulandıklarında Türkiye ve Rusya'da sınır bölgelerinde konuşlanmış kamplarda eğitim gördüklerini söylediler. Bazıları da kendi ülkelerinde eğitim gördüklerini anlattı. Örneğin 2013 yılında bir Türkmen yakalandığında Aşkabat dolaylarında eğitim gördüğünü söylemişti.Bu bize cihatcı grupların Orta Asya'da gençleri kendilerine katmak için nasıl strateji izlediği konusunda bilgi veriyor.
Bu gençler Orta Asya ülkelerini neden savaşçı olmak için terk ediyorlar?
Sovyetler Birliği dağıldığında bağımsızlığını kazanan ülkeler aniden bir ideoloji boşluğuna düştüler. İslam konusunda yeterince bilgili değillerdi ve başka ülkelerden duyduklarını İslam ideolojisine uygun gerçekler olarak algıladılar. Bunlar yeni kurulan ülkeler.Gerçek İslam dini arayışındaki gençler adil bir ülke, yüksek maaşlar gibi vaatlerle propagandaya daha açık oldular. Radikal tarafa katılanların birçoğunun otoriter rejimlerle yönetilen ülkelerden geldiğini görüyoruz. Bu birçok gencin neden yolsuzluk, despotizm, adam kyırmanın olmadığı bir ülkenin hayalini kurduğunu da açıklıyor.
Evet ülkelerine geri dönüyorlar. En büyük endişe de bu. Savaş eğitimi ve deneyimi kazanmış bu kişilerin ülkelerine döndüklerinde terör saldırıları yapmaları ya da cihad propagandasını sürdürmelerinden endişe ediliyor.Bu sorunla mücadele etmek Orta Asyalı yetkililerin zayıf olduğu bir konu.Çünkü onlara ulaşmak için kitlesel medya araçlarını kullanmaya çalışıyorlar. Ancak gençlerin dilini bulabildiklerini sanmıyorum.Hükümet güçlerinin iyi niyetli propagandasına göre radikaller bu dili daha etkili kullanıyor.
