23 Haziran’da kabul edilen “İkili ve Kesin Ateşkes, Düşmanlıkların Sonlandırılması ve Silahların Bırakılması” anlaşması ile Kolombiya Devrimci Silahlı Kuvvetleri – Halkın Ordusu (FARC-EP) ve Ulusal Hükümet arasındaki müzakere gündemini oluşturan beş temel maddeden beşincisi bitirildi.
Begüm Zorlu'nun Bianet için Wola İnsan Hakları Kuruluşu’nun anlaşmanın kapsamlı özetine yer verdiği İngilizce metinden çevirdiği maddeler şöyle:
***
Bu nihai barış anlaşması imzalandıktan sonra, FARC’ın silahsızlandırılması ve tasfiye edilmesinde bir yol haritası çıkarıyor. Anlaşmayla birlikte tüm gerilla silahlarının teslim edildiği hızlı bir süreç öngörülüyor.
Bu muazzam bir dönüm noktası. Çatışmaya son veren anlaşma ile sona ermesi ararasında artık sadece detaylar kaldı. Bunlardan bazılarının çözülmesi haftalar, hatta aylar sürebilir. Fakat Barış Süreci’nin en zor kısımları artık geride kalmıştır.
ZAMAN ÇİZELGESİ / PROGRAM
* İkili ateşkes ve silahların bırakılması, nihai anlaşmanın imzalandığı gün ve saatte gerçekleşecektir. 2013 yılından beri ulaşılan taslak anlaşmalarda tarafların nihai anlaşmaya varamadığı düzinelerce konu olduğundan bu tarih haftalar veya aylar sonrası olabilir.
* Nihai anlaşma sonrasındaki gün, Kolombiya Güvenlik Güçleri aşağıda belirtilen şekilde FARC üyelerinin 23 adet ‘Normalleştirme için Geçici Mezra’ olarak adlandırılan küçük köylere taşınmasına olanak sağlayacak biçimde yeniden konuşlandırılıcaktır. Hükümet ve FARC bu bölgelerin coğrafi koordinatlarını BM Gözetim Misyonu’nabildireceklerdir.
* Nihai anlaşmanın imzalanmasından 5 gün sonra Hükümet ve FARC tarafından önceden kararlaştırılmış rotaları izleyerek birimlerini bu bölgelere hareket ettirecektir. Gerillaların bireysel silahları da dahil olmak üzere Gözetim ve Doğrulama Misyonu bu süreci denetleyecektir.
* FARC, Geçici Mezra bölgelerinde mevcut bulunan ve listede yer alan savaşçıları teslim ettiğinde Hükümet teslim edilen savaşçılarla ilgili hali hazırdaki tüm arama tutuklama emirlerini askıya alacaktır. Genel af kapsamında olanlar – insan hakları suçları işlememiş – “sivil yaşama entegrasyon süreci”ne başlayabilecektir.
* Nihai Barış Anlaşması’ndan yedi ila otuz gün içinde FARC silah stokları ve gerillaların silahları ve tüm patlayıcıları Gözetim ve Doğrulama Misyonu gözetiminde Geçici Mezra bölgelerine taşınacaktır. Aşağıda belirtildiği üzere 180 gün içerisinde BM Misyonu FARC’ın tüm silahları üzerinde kontrol sağlamalıdır.
GERİLLALARIN BİR NOKTADA TOPLANMASI
* Taraflar 23 adet Normalleştirme için Geçici Mezra bölgesi kuracak ve ayrıca içinde başka yerlerde de 8 kamp yeri/karargah oluşturulacaktır. Bölgelerin konumu kamuoyuna duyurulmayacaktır. Bu bölgeler ve kamp yerleri aşağıda detaylı şekilde planlanan, 24 Haziran tarihli Savunma Bakanlığı tebliğinde belirtilen yerlerde konumlandırılacaktır.
* Geçici Mezra Bölgeleri’nin her biri mezra veya çok küçük boyuttaki idari bölüm olan ‘vereda’ (Kolimbiya’nın 1100 ilçesinin çoğu birkaç düzine veredaya sahiptir) büyüklüğünde olacaktır. Her bir bölgeye karayolu ya da nehir aracılığıyla erişilebilinmelidir. Gerektiğinde bölgeler ikili anlaşmayla genişletilebilir ya da küçültülebilir.
* Her bölge, içerisinde ne güvenlik güçlerinin ne de FARC’ın olacağı 1 km’lik tampon bölgeyle çevrelenecektir. (Gözetim ve Doğrulama Misyonu’na dahil olanlar hariç) Askeri uçaklar bölgenin 5000 fit üzerinden uçamayacaktır.
* FARC her bölge içindeki savaşçılarından kendisi sorumlu olcaktır. Bölgeyi terk edecek olan FARC mensupları üniformasız ve silahsız bir şekilde terk edeceklerdir.
* FARC, bölgeleri “politik içerikli gösteriler için” kullanamaz.
* Bölge içindeki silahsız hükümet sivil çalışanları görevlerini müdahele olmadan yerine getirebileceklerdir. FARC yerleşimi olan kamp yeri hariç bölge içinde her yere girebilecektirler. Kamp yerlerine hiçbir zaman hiçbir sivil giremez.
* Belirli bir sebepten ötürü polis veya diğer silahlı hükümet otoritelerinin Mezra Bölgeleri’ne girmeleri durumunda Gözetim ve Doğrulama Misyonu mekanizmasıyla önceden düzenleme yapmaları gerekmektedir.
* FARC bölge içerisinde savaşçılarına eğitim ve diğer oryantasyon çalışmaları verebilecekken, hükümet ise sivil yaşama entegrasyon için gerekli olan diğer hizmetleri (sağlık hizmetleri, kimlik kartları çıkarma gibi) verebilecektir.
* FARC’ın bu bölgelerde toplandığı süreç boyunca 60 gerilla barış anlaşmasıyle ilgili görevleri yerine getirmek amacıyla ülke içinde herhangi bir yere seyahat etme iznine sahip olacaktır.
* Her bir Mezra Bölgesi için 10 gerilla görevleri yerine getirmek için eyalet/il içinde herhangi bir yere seyahat edebileceklerdir. Seyahat sırasında gerilla temsilcilerinin korunması sağlanacaktır. Seyahat öncesinde Gözetim ve Doğrulama Misyonu’nun gözetiminde silahlarını bir noktada saklayacaklardır.
GÖZETİM VE DOĞRULAMA
* Hükümet, FARC ve Güvenlik Konseyi Ocak ayı kararıyla kabul edilen BM Misyonu üçlü bir gözetim ve doğrulama mekanizması oluşturacaklardır. Bu mekanizma her bir Mezra Bölgesi için bir adet olmak üzere sekiz bölgeye ve yerel birimlere bölünecektir. Mekanizmanın her bir bölgeye limitsiz erişimi olacaktır.
* Silahsız siyasi gözlemcilerden oluşan bir BM Misyonu Uluslararası tamamlayacı olacaktır. Bu misyon genel olarak Latin Amerika ve Karayip Ülkeleri Topluluğu (CELAC) üyelerinden oluşacaktır. Bu misyon üçlü mekanizmanın tüm birimlerini yönetecek, anlaşmazlıkları çözümleyecek, öneriler beyan edecek ve raporlar yayınlayacaktır.
* Bu mekanizma, tarafların ateşkesin kurallarına uyduklarını kontrol edip doğrulayacaktır. Olayları ve kural ihlallerini soruşturacak, tavsiyelerini ve alınacak önlemleri ve düzenlemeleri hükümete ve FARC’a sunacaktır.
SİLAHLARIN BIRAKILMASI
BM Misyonu FARC’ın tüm silahlarını teslim alacaktır. Bu silahlar üç tane anıtın yapımında kullanılacaktır.
“Silahların Bırakılması” yedi aşamadan oluşacaktır:
1. Geçici Mezra Bölgelerine getirilen silahların sayısı ve tipinin kaydı
2. Her bireyin silahının tanımlanması (anlaşma her savaşçının taşıdığı silahla gerilla stoklarındaki ilave silahlar arasında ayrım yapmaktadır)
3. Gerillalarca bölge içindeki kamp yerlerinde taşınan silahların gözetimi ve doğrulanması
4. Silahların BM Misyonu’na teslim edilmesi
5. Toplanılan silahların sadece BM Misyonu’nun erişimi olan konteynırlarda depolanması
6. Silahların bölgelerden çıkartılması
7. İmha edilen silahlardan biri BM merkezi, biri Küba ve diğeri de Kolombiya’da olmak üzere üç adet anıtın yapılması
* Nihai Barış Anlaşmasının imzalanmasından 60 gün sonra FARC depolardaki silahlarını (bireysel olmayan silahlar), el bombalarını ve cephanelerini BM Misyonu denetimi altında konteynerlara taşımak zorundadır.
* Nihai Barış Anlaşmasının imzalanmasından 90 gün içerisinde FARC bireysel silahlarının yüzde 30’unu BM Misyonu’na teslim etmek zorundadır. Diğer yüzde 30’u da Nihai Barış Anlaşmasının imzalanmasından itibaren 120 gün içinde teslim edilmelidir. Kalan yüzde 40 ise Nihai Barış Anlaşmasının imzalanmasından 150 gün içerisinde teslim edilmelidir.
* Nihai Barış Anlaşmasının imzalanmasından 180 gün içerisinde BM Misyonu gerilla silahlarının tümünü teslim almış olmalıdır.
* FARC, mayınların, el bombalarının, patlatılmamış topların ve diğer patlayıcıların imhasında katıkıda bulunmalıdır.
DEMOBİLİZE OLMUŞ GERİLLALAR İÇİN GÜVENLİK GARANTİLERİ
* Hükümet, siyasi partileri ve ülkedeki diğer sektörleri silahlar ve politika birlikteliğine, paramiliter gruplar gibi şiddet örgütlerinin desteklenmesine son vermek için “Ulusal Siyasi Pakt/Anlaşma” imzalanması yolunda teşvik edecektir.
* Cumhurbaşkanı yönetimindeki Ulusal Güvenlik Güvence Komisyonu, bu tipteki şiddet örgütlerinin dağıtılması için politikalar geliştirecek ve denetleyecektir.
* Başsavcılık ofisine bağlı Özel Araştırma Birimi, organize suçların, paramiliter grupların ve onların destek ağlarının yok edilmesi üzerine yoğunlaşacaktır
* İçişleri Bakanlığı Ulusal Güvenlik Birimi dahilinde, demobilize olmuş FARC mensuplarının güvenliğini sağlamak için “karma güvenlik birliği” oluşturulacaktır.
* Tarihi olarak çatışmalı bölgelerdeki grupları, toplulukları ve örgütleri korumak için Entegre Güvenlik ve Koruma Programı oluşturulacaktır.
BARIŞ ANLAŞMASININ ONAYI
23 Haziran tarihli tebliğdeki kısa paragraf her iki tarafın da barış anlaşmasının içeriğinin onaylanması için bir halk oyunun doğru bir yöntem olup olmadığı konusunda Kolombiya Anayasa Mahkemesi’nin kararını desteklediğini taahhüt eder. (Mahkeme şu an itibariyle halkın “evet” veya “hayır” şeklinde oylayacağı plesibit üzerinde karar vermektedir.)
