Nükleer Enerji Mühendisi Andrey Ozharovskiy, 2009’da Rus Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom’un, Belarus’a yapmayı planladığı bir nükleer santrala karşı çıktığı için tutuklanmış ve yedi gün içeride kalmıştı. Ozharovskiy, “toplum düzenini bozmak”la suçlanmıştı. Nükleer enerji faaliyetleri konusunda uzman olan Ozharovskiy ve arkadaşlarının yazdığı bilimsel raporlarda, nükleer santralların genel olarak hayati risklerine yer veriliyordu. Ama bunun yanı sıra en dikkat çekici noktalarından biri de VVER-1200 tipi reaktörlü NGS-2006 projesi daha önce dünyada hiç inşa edilmemiş olmasıydı. Yani Belarus’ta ‘bir deneysel çalışma’ yapılacaktı. Belarus’ta 2013’te bitmesi beklenen santral hâlâ faaliyete geçmedi. Yani dünya üzerinde hâlâ bu tipte reaktörleri olan bir proje denenmiş değil. Rosatom ise bugün Akkuyu’ya işte o denenmemiş reaktörlerden yapmak istiyor.

Ozharovskiy, aynı tip reaktörün Akkuyu’ya yapılması planını ve bunun risklerini BirGün'den Ömür Şahin Keyif'e anlattı:

DENEYSEL TASARIM

“Türkiye’ye yapılacak olan VVER-1200 tipi reaktörlü NGS-2006 projesinin ne olduğunu anlatmakla başlamak istiyorum. Bugüne kadar bu türde tek bir reaktör dahi inşa edilmedi. Yani sözkonusu proje yüzde 100 deneysel bir tasarım olacak. Rusya’da bu türden dört tane reaktör şu anda yapım aşamasında. Bu reaktörlerin iki üç yıllık gecikmeyle ancak önümüzdeki sene tamamlanmaları bekleniyor.”

HAYATİ FARKLAR VAR

“Türkiye’nin bu tip reaktörler için bir deneme tahtası olmayı neden kabul ettiği konusunda hiçbir fikrim yok. Bugüne kadar kurulan VVER-1000 tipi reaktör prototipinden ders alarak,  henüz yapılmamış olan VVER-1200’ü kusursuz tasarlaması da mümkün değil. İki tip reaktör arasında olası faciaların önünü açacak çok sayıda fark var. Gücü yüzde 20 daha fazla, çekirdek ebatları farklı, yakıt çubukları ve yakıt montajları farklı, soğutma pompaları farklı. Bütün bu donanım hiçbir zaman uygulanmadı.”

REKLAMLARA İNANIYORLAR

"İşin sadece güvenlik kısmı değil ekonomik karakter de kağıt üzerinde. Bunların doğruluğuna ilişkin hiçbir pratik bilgi yok. Öyle görünüyor ki pek çok insan Rosatom’un deneyime dayalı olmayan reklamlarına inanıyor.”

GÜVENLİ NÜKLEER YOK!

“Bilin ki herhangi bir çeşit Nükleer Enerji Santralı’nın yüzde 100 güvenlik garantisi, Nükleer ve radyoaktif atık sorununa ve  kötü ekonomik performansa çözümü yok. Rosatom’un Türkiye’ye santral yapmasına izin vermek ne akıllıca ne de sorumluluk sahibi bir karar. Sadece şimdi değil gelecekte de çok fazla sorun ortaya çıkacak, nükleer atık sorunu gibi…”

DİĞER ÇILGIN PROJE

“Bizim bir devlet tekelimiz var: Rus Devlet Şirketi ‘Rosatom’. Rosatom’un kamu parasına erişimi var. Bu nedenle Türkiye’ye reaktör ihraç etmek gibi çılgın projelere girişebiliyorlar. Rus çevre örgütleri, geride kalan yüzyıla ait tehlikeli bir teknoloji olarak değerlendirilen nükleer reaktörlerin ihraç edilmesine karşı çıkıyor. Bugün nükleer enerji güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir enerjiyle yarışamaz bile; zira çok daha pahalı ve çok daha tehlikeli.”

ÇÜNKÜ SİLAH ÜRETİYOR

“Rusya’nın nükleer endüstrisi ve enerjisi var, çünkü nükleer silah üretiyor. Eğer Türkiye nükleer bomba yapmak istiyorsa o zaman bir nükleer enerji santralına sahip olmak istemesini anlayabilirim. Fakat eğer Türkiye sürdürülebilir ve uygun fiyatlı enerji istiyorsa, kafasını yenilenebilir olanlara çevirse daha iyi olur.”

YEDİ GÜN CEZAEVİNDE KALDIM

“Belarus’ta bir Rus nükleer projesini eleştirmeye teşebbüs ettiğim için tutuklandım ve yedi gün cezaevinde kaldım. Bu arada sözkonusu reaktör Türkiye’de Rosatom’un yapmayı planladığı  VVER-1200’dü.  Buna rağmen Rusya’da anti nükleer örgütlenmeler var. Örneğin yapılması planlanan Nizhegorodskaya Nükleer Santralı bölgesine yakın Murom’da çok güçlü nükleer karşıtı protestolar yapıldı. Ama evet, Rusya’da nükleer enerjiye devletin en üst kademelerinden akıldışı bir politik destek var”.

ÇERNOBİL HÂLÂ BİZİMLE

“Çernobil felaketinin ardından geçen 29 sene sonra bile felaketin etkileri hâlâ burada, hâlâ bizimle. Ukrayna, Belarus ve Rusya’da pek çok yerde Çernobil nedeniyle hâlâ insanlar yaşayamıyor ve tarım yapılamıyor. Lütfen not edin, Belarus, Krasnopolye’de, Çernobil’e 230 kilometre uzaklıkta hâlâ boş olan yerler var.”